تاریخ معاصر - راهکارهای نظام پهلوی در آوازه‌گریهای مثبت رسانه‌های بیگانه نسبت به خویش

راهکارهای نظام پهلوی در آوازه‌گریهای مثبت رسانه‌های بیگانه نسبت به خویش

رژیم پهلوی، در راستای تحکیم پایه‌های خود از همه رسانه‌های داخلی برای ترویج عقایدش یاری می‌گرفت. این خصوصیت به ویژه پس از دهه 1340 و تحکیم پایه‌های رژیم به عنوان قدرت برتر در منطقه اوج گرفت و به رسانه‌های خارجی نیز کشیده شد. به همین دلیل، شاه جهت جلب افکار عمومی غرب، به حمایت از نویسندگان خارجی وچاپ مقالات ایشان در نشریات اقدام می‌کرد.

شاه در اواخر سلطنتش هر چه ثروتمندتر و قدرتمندتر می‌شد، بیشتر تلاش می‌کرد تا رسانه‌های غربی را با پرداخت رشوه به ستایشگری از خود وا دارد. از همین روی، در 1354، یک موسسه‌ اسراییلی را به خدمت گرفت تا با نفوذ در مطبوعات غربی، بر افکار عمومی غرب اثر بگذارد. هیئت اسرائیلی در دی ماه همان سال، به ایران مسافرت کرد تا «درباره‌ برنامه‌ روابط عمومی» شاه «در ایالات متحده‌ آمریکا و وسایل ارتباط جمعی خارجی» تبادل نظر کند. محور این مذاکرات «سوالات اساسی در مورد تصویر» رژیم، نحوه‌ انجام آن از طریق مطبوعات، تلویزیون و یا جامعه‌ دانشگاهی بود. رژیم شاه علاوه بر استخدام موسسه‌ فوق، قراردادی با «موسسه‌ رودر (Ruder) و فین (Finn) در نیویورک به امضا رساند تا در آمریکا چهره‌ مثبتی از شاه ارائه دهند. قرار شد که این موسسه ضمن برقراری تماس با موسسات مطبوعاتی و انتشاراتی چون نیویورک تایمز، مجله‌ تایم، هارپر و واشنگتن پست، به تبلیغ مثبت رژیم شاه بپردازد. در آمریکا مسئول پیگیری تبلیغ به نفع شاه در رسانه‌های گروهی، اردشیر زاهدی، سفیر ایران بود. زاهدی با پرداخت رشوه‌هایی به صورت هدیه توانست یک باند وسیع روزنامه‌نگار و خبرنگار را جزء حلقه‌ چاپلوسان دربار پهلوی درآورد. سند زیر، موجود در موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، گویای یک نمونه از فعالیتهایی است که در زمینه کسب وجهه برای دربار پهلوی در سطح بین المللی وجود داشت.

[شیر ایستاده ، خورشید ، شمشیر]
وزارت اطلاعات و جهانگردی
دفتر وزیر

جناب آقای امیرعباس هویدا
نخست وزیر
بررسی مطبوعات جهان نشان می‌دهد که ایران یکی از چند کشور معدودی است که به طور مرتب از نظر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، و نظامی مورد بحث و گفتگو و تجزیه و تحلیل وسائل ارتباط جمعی در کشورهای جهان قرار می‌گیرد. افراد و یا سازمان‌ها‌یی که به هر ترتیب تفسیرها ، مطالب و مقالاتی در باره ایران پخش و یا انتشار می‌دهند، به سه دسته تقسیم می شوند:
بیطرفان و بی نظران؛
مغرضان و مخالفان؛
طرفدارن ایران .
گروه اول و دوم به طور مستمر و پیگیر توسط عوامل مخالف و منابع غیر موثق تغذیه می‌شوند و مطالبی که منتشر می‌‌نماید، غالباً غیرواقعی، تحریک‌آمیز، مسموم و مشوب کننده افکار عمومی جهانیان نسبت به ایران بوده و لاجرم تاثیرات منفی و سوء بر روی خوانندگان و شنوندگان بر جای می‌گذارد. در مقابل، اقداماتی که برای آگاه ساختن جامعه خارجی از طرف ایران به عمل می آید و با سعی و کوششی که برای خنثی ساختن تبلیغات سو ء به کار میرود، بسیار اندک و ناچیز و نامرتب و حساب نشده و غیر مستمر و در نتیجه غیر نافذ می‌باشد.

علاوه بر مطبوعات و رادیو تلویزیون های خارجی، عوامل و سازمان هایی نظیر سازمان عفو بین‌المللی، سازمان دفاع از حقوق بشر و کنفدراسیون دانشجویان ایرانی با هدفها و منظورهای خاص برنامههای منظم و پیگیر با پشتیبانی مالی سازمانهایی که منافع آنها اقتضا می نماید، تظاهرات و جنجالهایی بپا می‌کنند و افکار مردم کشورهای خارج، بخصوص افکار مردم آمریکا، را علیه دولت شاهنشاهی ایران مشوب و مغشوش می‌نمایند. در این رهگذر، نه تنها اقدامات سازمانهای ایرانی مستقر در خارج و سازمانهای مربوط در ایران اثرات منفی فعالیتهای دشمنان را از بین نمی‌برد، بلکه گاهی ناهماهنگی در اقدامات و ناآگاهیهای مسئولین اجرایی موجب می‌گردد که بعضی از اقدامات خنثی‌سازی نیز به نوبه خود عامل و وسیله ای و دست آویزی علیه کشور بشود. گذشته از اینها، باید متذکر شد که تاکنون به جای تلاش و کوشش در راه شناساندن هرچه بیشتر فرهنگ و تمدن و پیشرفتهای ایران به خارجیان و ایرانیان مقیم خارج، به طور مستمر و در سطح وسیع ، همه نیروها برای خنثی سازی اقدامات مخالفان به کار رفته و به عبارت دیگر : سیاست تبلیغاتی تا این لحظه جنبه تدافعی داشته و از نظر روانی سیاست تدافعی محکوم به شکست است و به این ترتیب جز متشکل کردن و هماهنگ ساختن فعالیت سازمانهای اقدام کننده و بهره برداری کامل از اقدامات حساب شده و مستمر آنها ، چاره‌ای نیست.

ذیلا وسائل مورد استفاده عوامل مخالف، نکات مورد بحث مخالفین، نارساییها و علل ناموفق بودن اقدامات ایران و راههای حل مشکلات موجود را به طور فهرستوار به استحضار می رساند :
1 . مطبوعات؛
2. رادیو و تلویزیون ها؛
3. نشریات گوناگون از قبیل بولتن و جزوه و کتاب و پوستر و فیلم؛
4 . ایراد سخنرانی توسط عوامل مخالف ایران یا افراد ناراضی؛
5. تحبیب دانشجویان ایرانی تازه وارد و تحت تاثیر قرار دادن آنها با ارائه سرویس های دوستانه و حل مشکلات آنها؛
6. حمایتها و پشتیبانی‌ها‌ی برخی از مقامات آمریکایی و به خصوص اعضای کنگره که در واقع بی نظرند، اما توسط عوامل مختلف توجیه شده اند
7. برگزاری تظاهرت توسط دانشجویان ایرانی و گاه با مشارکت دانشجویان خارجی.

ب. عناوین مورد بحث مخالفین:
1. وضع زندانیان در ایران به خصوص با تکیه بر تعداد و شکنجه آنان؛
2. عدم رعایت حقوق بشر در ایران؛
3. دستاویز قرار دادن رویدادهای خاص نظیر فساد اداری، افزایش قیمت نفت، امور تسلیحاتی و مطالب دیگری تحت عنوان امور کشاورزان، میزان بیسوادی ترافیک، مسکن و امور معاش جامعه ایران.

پ. نارسایی‌ها و علل ناموفق بودن اقدامات ایران:
1. تدافعی بودن فعالیتهای تبلیغاتی ایران در خارج که اصولا محکوم به شکست است ؛
2. تشتت و ناهماهنگی اقدامات در زمینه روابط عمومی، اطلاعات و تبلیغات ؛
3. عدم بهره‌برداری صحیح و کافی از هزینه هایی که به وسیله سازمانهای مختلف به عمل می‌آید، به سبب نبودن هماهنگی بین سازمانهای مستقر در خارج و دوباره‌کاریها؛
4. تشکیل کمیته‌های مختلف و ناهماهنگ در زمینه تبلیغات خارج از کشور در سازمان‌های غیر مسئول؛
5. متناوب بودن اقدامات در حالی ‌که امور تبلیغاتی نیاز به سیاست مستمر دارد؛
3. بی توجهی به اختصاصات و عوامل روانی و ویژگی های جامعه آن کشور؛
4. کافی و آگاه نبودن برخی از ماموران اعزامی به خارج کشور و عدم توجه لازم به انتخاب افراد واجد شرایط.

ت. راه حلها:
1. ایجاد شورای مرکزی جهت هماهنگ نمودن برنامه‌های روابط عمومی و فرهنگی و تبلیغات خارجی کشور؛
2. مشخص کردن برنامه های هر دستگاه اجرایی از طریق شورای مرکزی (انعکاس رویدادها و خبرهای کشور و انجام برنامه‌های تبلیغاتی طبق قانون تاسیس وزارت اطلاعات و جهانگردی از مسئولیتهای خاص این وزارت می‌باشد)؛
3. ایجاد ضابطه‌های دقیق برای گزینش و انتصاب ماموران مطلع و آگاه و لایق جهت ارائه خدمات در خارج از کشور؛
4. ارائه آموزش سیاسی و مطبوعاتی و روابط عمومی به ماموران شاغل و اعزامی؛
5. اعزام افراد صاحب نظر جهت ایراد سخنرانی در محافل دانشگاهی و مذاکره با ارباب جراید و مصاحبه در رسانه‌های گروهی خارج، حتی‌المقدور از بین استادان دانشگاهها و مقامات بخش خصوصی و ارباب مطبوعات؛
5. انتشار نشریه خاص خبری توسط بخش خصوصی و با حمایت دولت؛
6. انتشار و توزیع نشریات آماری از پیشرفتهای ایران به زبان انگلیسی در سراسر آمریکا؛
7. استفاده از رادیو و تلویزیونهای آمریکا برای انعکاس اخبار و رویدادهای ایران ؛
8. ایجاد و تقویت خانه مطبوعات برای خبرنگاران خارجی مقیم به منظور آگاه ساختن آنها از حقایق رویدادهای وسائل مربوط به ایران.
9. رساندن خبرها و رویدادهای مهم ایران به موقع به خبرنگاران خارجی مقیم؛
10. دعوت از خبرنگاران و مسئولان رسانه‌های گروهی و شخصیتهای با نفوذ و رهبران افکار عمومی جهت بازدید از ایران و ملاحظه عینی پیشرفتها؛
11. آموزش عده‌ای برای مهمانداری و راهنمایی میهمانان خارجی؛
12. مطالعه و بررسی دقیق جواع آمریکایی و اروپایی به منظور تعیین بهترین و نافذترین راه نفوذ تبلیغاتی در آنها؛
13. چاپ و انتشار جزوات اطلاعاتی و آماری درباره امور عمومی و پیشرفتهای کشور به زبانهای خارجی .

وزیر اطلاعات و جهانگردی
کریم پاشا بهادری

[75481- 75483 پ]