مردم تبریز در پیروزی انقلاب مشروطیت نقش مهمی داشتند. در دوره‌ای که محمدعلی ‌شاه قاجار به ضدیت با مشروطه‌خواهان پرداخت و مجلس را به توپ بست (1326 هـ.ق) مجاهدین مشروطه‌خواه به رهبری ستارخان و باقرخان در برابر نیروهای دولتی به پا خاستند و مراکزی از شهر را به تصرف در آوردند.
 
محمدعلی ‌شاه که از مقاومت مشروطه‌خواهان تبریز در هراس بود، سپاه مجهزی برای سرکوب آزادیخواهان تبریز فرستاد و عین‌الدوله را که مخالف مشروطه و حاکم تبریز بود به فرماندهی کل نیروهای اعزامی منصوب کرد.   او به کمک خانهای هوادار استبداد، تبریز را محاصره کرد و راههای رسیدن مواد غذایی به شهر را بست. محاصره غذایی حدود چهار ماه طول کشید و تبریز دچار قحطی شد. سرانجام گروهی از نیروهای روسیه با موافقت دولت انگلستان، به بهانه رساندن خواربار و در خطر بودن جان اتباع خارجی مقیم تبریز، وارد شهر شدند (1327هـ.ق / 1909م). نیروهای روسیه از این تاریخ تا آغاز جنگ جهانی اول (1914م) در تبریز ماندند و به مداخلات و سیاست خشونت‌آمیز خود ادامه دادند. در همین دوره نظامیان روس، میرزا علی ‌آقا ثقة‌الاسلام ‌تبریزی، از علمای بزرگ آزادیخواه مشروطیت‌طلب را که با سیاست و مداخله روسیه در ایران مبارزه می‌کرد، در روز عاشورا، در تبریز به دار آویختند. (1330هـ.ق)