شاهد توحیدی
 
واپسین سفر محمدرضا پهلوی پادشاه مخلوع ایران از صبحگاه 26 دی ماه 1357 آغازگشت و تا شباهنگام 5 مرداد ماه 1359 به طول انجامید. این سفر برای او و نیز ناظران سیاسی و جهانی، آیینه ای بود از رفتارهایی که مخدومان در برابر خادمان خویش در دوران عسرت و تنگنا نشان می‌دهند. او به سان مرداری بود که هیچ گوری آن را نمی‌پذیرفت و در گذرگاههای فرار، به مرور کاهیده‌تر شد و نهایتاً پذیرای مرگ گشت.
 
تصاویری که پیش روی شماست، او را در این واپسین سفر نشان می دهد.