رزیتا میری
 
در سال 1324ق در پی اعتراضات مردمی و رهبری و حمایت روحانیون برجسته تهران، عتبات مقدسه و دیگر شهرهای ایران مانند اصفهان و تبریز؛ مظفرالدین شاه قاجار به صدور فرمان مشروطیت گردن نهاد و در آن فرمان، نقش ملت در اداره امور کشور و پایان استبداد سلطنتی و تأسیس مجلس شورای ملی و عدالتخانه تصریح کرد. مشروطه‌خواهان پس از پیروزی خود و گرفتن فرمان مشروطیت به دلیل تندرویهایی از طریق انجمن‌های محلی به خصوص انجمن ایالتی تبریز و اشخاصی چون سیدحسن تقی‌زاده که به نحوی منجر به تحصن مشروطه‌خواهان در سفارت انگلیس شد، هیئت حاکمه را در برابر خود قرار دادند، در اثر تندرویهای بسیاری از مشروطه‌طلبان که به جای تحقق عدالت در پی ارتقای منزلت اجتماعی خود بودند، میان رهبران روحانی مشروطیت اختلاف پدیدار گشت.

به تدریج با تشدید این اختلافات و انحراف مشروطه‌طلبان از مسیر اصلی خود حوادث ناگواری به وجود آمد که مانع از تحقق مشروطیت در کشور گردید، در پی این مخالفتها گروهی از نیروهای نظامی و مسلح بختیاری، گیلانی و آذربایجانی به سرکردگی علیقلی سرداراسعد بختیاری، محمدولی خان تنکابنی (سپهدار اعظم)، ستارخان و باقرخان پس از نبرد با نیروهای محمدعلی شاه، آنان را شکست داده پس از تصرف قزوین و قم جهت فتح تهران عازم شدند. هنگامی که محمدعلی شاه متوجه شد تهران به دست مشروطه‌خواهان و ملّیون افتاده است به اتفاق خانواده‌اش به سفارت روس پناهنده شد و در تاریخ 26 جمادی‌الثانی 1327 در بهارستان رؤسای ملّیون جمع شدند تا در مسائل فوری کشور تصمیم بگیرند و مجلسی را به نام ” مجلس فوق‌العاده عالی“ تشکیل دادند که در این مجلس به اتفاق آراء محمدعلی شاه از سلطنت خلع و سلطنت به پسرش احمدمیرزا قاجار واگذار گردید و چون احمدمیرزا بیش از دوازده سال نداشت علیرضا خان ایلخانی قاجار ملقب به عضدالملک به سمت نیابت سلطنت تعیین گشت و همچنین از سوی ملّیون علیقلی سردار اسعد بختیاری به سمت وزیر داخله و سپهدار تنکابنی به سمت وزارت جنگ تعیین شدند.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
منابع و مآخذ:

1. آرتور هاردینگ، خاطرات سیاسی سر آرتور هاردینگ وزیرمختار بریتانیا در دربار ایران در عهد سلطنت مظفرالدین شاه قاجار، تهران، ستاد انقلاب فرهنگی، مرکز نشر دانشگاهی، 1363.
2. عبدالحسین نوائی، فتح تهران؛ گوشه‌هایی از تاریخ مشروطیت، تهران، انتشارات بابک، 1356.