پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ 
از منظر شما، سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی چه نقشی در پیشبرد مبارزات مردم فلسطین و برآوردن آرمان‌های آنان داشته است؟
بسم الله الرحمن الرحیم. من اطلاعات شخصی زیادی درباره شهید بزرگوار حاج قاسم سلیمانی ندارم، ولی از رهبران جنبش جهاد اسلامی و شاخه‌های مبارز فلسطینی دیگر و در نگاه کلی‌تر گروه‌های مختلف سیاسی، درباره آن بزرگوار و نقش درخشان او زیاد شنیده‌ام و می‌توانم بگویم که ایشان در همه دستاوردهای مبارزان فلسطینی، به‌شکلی جدی شریک بود و در تسلیح و آموزش کادرهای جهادی و همچنین انتقال تجهیزات نظامی به نوار غزه، نقش برجسته‌ و پیشگام داشت. شهید سلیمانی در پیشبرد طرح‌های جهادی و مبارزات ملت فلسطین، فرمانده‌ای توانا و باتجربه بود. به جد می‌توان گفت که اگر پشتیبانی‌های تسلیحاتی و مالی و حمایت‌های دلسوزانه و همه‌جانبه جمهوری اسلامی نبود، قطعا وضعیت مبارزات ملت فلسطین، امروز این ‌طور نبود و چنین دستاوردهایی را به‌دست نیاورده بود. مهم‌ترین ویژگی شهید حاج قاسم سلیمانی این است که خود را به جنبش حماس یا جهاد اسلامی محدود نکرده بود و با همه شاخه‌ها و گروه‌های مقاومت فلسطین، همکاری و ارتباط نزدیک داشت. او فقط یک فرمانده نظامی نبود، بلکه سیاستمداری آزموده و مجرب بود که با همه گروه‌های مبارز در سراسر جهان اسلام ارتباط برقرار کرده بود. در مورد فلسطین با گروه‌های اصلی مقاومت، یعنی حماس، حزب‌الله لبنان و جهاد اسلامی، رابطه تنگاتنگ داشت و آنها را در زمینه چگونگی مبارزه راهنمایی و با تمام امکانات، از ایشان پشتیبانی مالی و تسلیحاتی می‌کرد.
 
شهید سلیمانی در ایجاد هماهنگی میان گروه‌های مبارز فلسطینی، چه نقشی داشت؟
ویژگی منحصربه‌‎فرد شهید حاج قاسم سلیمانی این بود که تمام همّ و غمّ آن بزرگوار و هدف نهایی قطب‌نمای فکری و عملی ایشان، آزادی قدس شریف بود. در واقع قدس، قبله‌گاه سیاسی ایشان بود و هرگز از این راهکار اساسی عدول نکرد. ایشان معتقد بود که در عصر حاضر، مهم‌ترین وظیفه و امتحان مسلمانان، تلاش برای آزادی قدس است و اولین سؤالی که خداوند در روز قیامت از ما خواهد کرد این است که برای نجات قدس چه کرده‌اید؟ لذا هر کسی که از این آزمون دشوار سربلند بیرون بیاید، از نظر شهید سلیمانی اهل بهشت است! ایشان دوزخ و بهشت را به نقش و تکلیف مسلمانان در تلاش برای آزادسازی قدس مرتبط می‌دانست.
 
از عرصه‌های مبارزاتی مرتبط به فلسطین و آرمان آزادی قدس، مدیریت جنگ‌های سوریه در سال‌های اخیر بود. نقش شهید سلیمانی در این میدان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
وقتی بحران خونین سوریه توسط آمریکا و رژیم صهیونیستی و سایر قدرت‌های جهانی آغاز شد، جمهوری اسلامی برای حفظ و تداوم جبهه مقاومت و یکپارچگی سوریه، مجبور شد برای چند سال در آن کشور به ایفای نقش بپردازد و همین دخالت نیز باعث شد که سوریه در دامان غرب نیفتد و اهداف رژیم صهیونیستی محقق نشوند. هدف ایران و سایر کشورهای منطقه این بود که سوریه در رویارویی با دشمن صهیونیست، همچنان در محور مقاومت ماندگار باشد. هدف اصلی نبرد نیروهای مقاومت در سوریه، حفظ حزب‌الله و سایر گروه‌های مبارز فلسطینی در سوریه و همچنین حفظ نظام سیاسی حاکم بر آن بود؛ چون اگر رژیم سوریه سقوط می‌کرد، کار گروه‌های فلسطینی بسیار دشوار می‌شد. هدف اصلی گروه‌های تکفیری در سوریه این بود که روند مقاومت علیه رژیم صهیونیستی را متوقف کنند. بنابراین شهید سلیمانی در سوریه تلاش کرد اولا: گروه‌های تکفیری را نابود کند و ثانیا: جلوی سقوط نظام حاکم بر سوریه و رفتن آن به سمت اسرائیل را بگیرد. نیروهای مقاومت در خاورمیانه تلاش می‌کنند در مبارزه با کیان غاصب صهیونیسم و غرب، یک جبهه مقاومت واقعی را ایجاد کنند.
 
شما با شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی، ملاقات‌های متعددی داشتید. شخصیت او را چگونه توصیف می‌کنید؟
ایشان شخصیتی فعال و پرنشاط بود که مشکلات جهان اسلام، به‌ویژه عراق، سوریه، لبنان، یمن و فلسطین را پیگیری می‌کرد. هرگز وقتش را صرف بحث‌های بیهوده نمی‌کرد و همه زمان خود را به رسیدگی و پیگیری تحولات جهان اسلام اختصاص داده بود. بسیار متواضع، مبادی آداب، خوش‌خلق و صبور بود و به‌کلی با دیگران فرق داشت. من در آخرین دیدار، با ایشان ناهار صرف کردم. ایشان ناهارش را خورد و هر چه منتظر ماند که یکی از میهمانان هم غذایش را کامل صرف کند، دید فایده ندارد! سرانجام گفت: «برادر ابوشریف اینجا تشریف دارند، مرا می‌بخشید، باید به چند کار رسیدگی کنم» و رفت.
تفاوت شهید سلیمانی با دیگر رهبران جهان این بود که ایشان مسلمان و مؤمن واقعی، متعهد و پایبند به موازین اسلامی و اخلاقی و وابسته به عوالم معنوی و عرفانی بود. ایشان می‌خواست امت اسلامی، سربلند، آزاد و مستقل باشد. در عین حال که همیشه فعال و پرتحرک بود، اما شخصیت آرامی داشت. هر کاری را که دست می‌گرفت، تا به سرانجام نمی‌رساند، از پا نمی‌نشست. ایشان انصافا برجسته‌ترین نقش را در آزادی سوریه و عراق از شر گروه‌های تکفیری داشت. ایشان از جنبه‌هایی مثل تمام شخصیت‌های نظامی بود، اما مهم‌ترین امتیازش به دیگر نظامی‌ها این بود که نسبت به مسائل جهانی شناخت و دیدگاه جامع داشت و جغرافیای سیاسی جهان را خیلی خوب می‌شناخت. بسیار پرجنب‌وجوش بود و برای تحقق اهداف خود، با جدیت تمام عمل می‌کرد. ایشان برای خداوند بنده‌ای مؤمن، صادق، معتقد و متواضع و در برابر دشمنان اسلام، جدی، قاطع و انعطاف‌پذیر بود.
 

 

شهادت ایشان چه بازتابی در میان مردم فلسطین، به‌خصوص اهالی کرانه باختری، رود اردن و نوار غزه داشت؟
شهادت ایشان فاجعه تأسف‌باری بود که قلب تمامی مسلمانان و جهادگران واقعی را جریحه‌دار کرد. فقدان ایشان، مصیبت بزرگی بر محور مقاومت وارد کرد. شاید کسانی باشند که ارزش واقعی عملکرد، افکار و توصیه‌های این شهید بزرگوار را ندانند و نشناسند؛ زیرا رسانه‌های منحرف در منطقه سعی کردند ایشان را فردی فرقه‌گرا معرفی کنند، درحالی‌که ایشان هرگز طرح‌های فرقه‌گرایانه‌ را در دستور کارش نداشت. برنامه و پروژه‌های ایشان، اسلامیِ محض و هدف ایشان هم، آزادسازی امت پیامبر از طریق رویارویی با ابزارها و عوامل استکبار جهانی در خاورمیانه، مخصوصا رژیم صهیونیستی بود؛ لذا شهادت آن بزرگوار برای کسانی که واقعا از نقش ایشان مطلع بودند، بسیار تلخ و مصیب‌بار قلمداد می‌شود. ما در جنبش جهاد اسلامی معتقد هستیم که خون سردار سلیمانی و سایر شهدای نهضت جهانی اسلامی، به پیشبرد جنبش‌های مقاومت و رهایی‌بخش در منطقه کمک خواهد کرد. بی‌تردید خون ایشان به مجاهدین این راه انگیزه خواهد داد که تا رسیدن به اهداف مقدسشان از پای ننشینند.
 
هیئت‌هایی که از سوی گروه‌های مبارز فلسطینی، برای شرکت در مراسم بزرگداشت شهید سلیمانی به ایران آمدند، از کدامین جریان‌ها بودند؟
تقریبا همه گروه‌های مبارز فلسطینی، در تشییع پیکر این مرد بزرگ و پس از آن در مراسم نماز جمعه تهران حضور داشتند. تعدادی از رهبران جنبش فتح هم می‌خواستند بیایند، که محمود عباس مانع شد! از جنبش حماس، اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی، و پنج تن از اعضای این دفتر و نیز زیاد نخاله، دبیر کل این جنبش، برای شرکت در مراسم تشییع شهید سلیمانی به تهران آمدند. خیلی‌های دیگر هم آرزو داشتند بیایند، اما امکان خروج از نوار غزه وجود نداشت. شخصیت‌های لبنانی، عراقی و یمنی بسیاری هم، در کنار شخصیت‌های مقاومت فلسطینی، در تشییع جنازه آن شهید بزرگوار شرکت داشتند.
 
و سخن آخر؟
همان‌طور که اشاره کردم، شهادت ایشان برای جهان اسلام و به‌ویژه ملت فلسطین، فاجعه دردناک و سختی بود. البته خداوند سعادت شهادت را نصیب بندگان خاص خود می‌کند و ایشان بی‌تردید از بندگان مخلص و برگزیده خداوند بود. ما مردم فلسطین، خون شهید سلیمانی را مشعل فروزان راهمان قرار خواهیم داد و یقینا پیروزی نهایی، از آنِ مجاهدان راه خداست.