پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛
تحلیل شما از تاریخچه مبارزات زنده‌یاد آیت‌الله العظمی سیدعبدالله شیرازی، در برابر بعثی‌ها در عراق و پهلوی‌ها در ایران چیست؟
بسم الله الرحمن الرحیم. مبارزات مرحوم آیت‌الله العظمی شیرازی علیه رژیم‌های استبدادی و وابسته حاکم بر عراق و ایران، کاملا شاخص و برجسته بود. در عراق زمانی که عمر حکومت نوری سعید، عبدالله و فیصل به سر رسید، بعثی‌ها بر سر کار آمدند. آنها تلاش می‌کردند عربیت را به رخ اسلام بکشند! در آن شرایط آیت‌الله شیرازی اعلامیه مهمی علیه حزب بعث دادند و در آن اشاره کردند: «شما عرب‌ها از عقب‌مانده‌ترین اقوام دنیا بودید که به برکت اسلام، این همه مقام و ارزش پیدا کردید. این پیامبر اکرم(ص) بودند که شما را به این عزت و کرامت رساندند و حالا خجالت نمی‌کشید که با عنوان العروبه و الاسلام کتاب و مقاله نوشته و عربیت را بر اسلام ترجیح می‌دهید؟...». در پی صدور این اعلامیه، حزب ملعون بعث تصمیم گرفت ایشان را از نجف بیرون کند، که علما و مخصوصا مرحوم بحرالعلوم دخالت کردند و اجازه این کار را ندادند. البته ایشان خودشان، بعدها به نشانه اعتراض عراق را ترک کردند. به‌هرحال روحیه مبارزه‌جویانه و دین‌خواهانه آیت‌الله العظمی شیرازی، همواره ایشان را در معرض خطر قرار می‌داد. ایشان با آنکه از علمای برجسته نجف و صاحب رساله عملیه بودند، هرگز در برابر ظلم و تعدی و نادیده گرفتن احکام اسلام سکوت نمی‌کردند و همین، آن بزرگوار را از بسیاری متفاوت می‌ساخت.
در ایران هم سابقه مجاهدات آیت‌الله شیرازی، به دوران رضاخان و قیام مسجد گوهرشاد باز می‌گشت. ایشان در پی مشارکت در آن اعتراض بزرگ، مدتی دستگیر شدند و به زندان افتادند و سپس ناگزیر از بازگشت به عراق شدند. وقتی هم که پس از حدود چهار دهه، مجددا به ایران مهاجرت کردند و در مشهد ساکن شدند، درب بیت ایشان همواره به روی انقلابیون باز بود و آنان هم منزل ایشان را ترک نمی‌کردند و آنجا را مرکز و پایگاه خود می‌دانستند. بدنه مردم هم به آیت‌الله شیرازی مراجعات فراوانی داشتند و سؤالات خود را از ایشان می‌پرسیدند و آن بزرگوار هم با نهایت صبر و حوصله، پاسخ می‌دادند.
 

چه ویژگی‌هایی در شخصیت آیت‌الله العظمی شیرازی، برای شما جذاب می‌نمودند؟
از عرایضم در پاسخ به سؤال قبلی، مشخص شد که آیت‌الله العظمی شیرازی فوق‌العاده شجاع بودند و از کسی کمترین ترسی نداشتند. این خصلت ایشان برای بسیاری از فضلا و مردم مبارز، جاذبه داشت و شاید بتوان به آن، به عنوان برجسته‌ترین خصلتشان اشاره کرد. علاوه بر این، آن بزرگوار تقوا و زهد عجیبی داشت. در تواضع هم، آیتی به‌شمار می‌رفت و انگار نه انگار که یک عالم و مرجع بزرگ است! بی‌نهایت خاضع و خود کوچک‌بین بود. من خودم شاهد بودم که ایشان می‌رفت و برای خانه خود نان می‌خرید، درحالی‌که معمولا در بیوت مراجع تقلید، چنین چیزی معمول نیست. ایشان در چنان مراتب بالایی از اخلاق سیر می‌کرد که قابل توصیف نیست.