مهندس عبدالرضا انصاری فرزند سرهنگ محمدحسین خان متولد سال 1304، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدارس شرف، فیروز بهرام و البرز گذراند. سال 1325 وارد دانشکده کشاورزی کرج شد و پس از طی دوره مهندسی زراعی عنوان مهندسی کشاورزی را به دست آورد. 1 وی فعالیت دولتی خود را از اداره کل تبلیغات و رادیو آغاز کرد و در اداره اخبار رادیو، خبرنگار ورزشی شد. سپس سال 1326 به عنوان معاون اداره کل دفتر وزارت اقتصاد مشغول به کار گردید و سال بعد جهت ادامه تحصیل در رشته اقتصاد راهی آمریکا شد و سال 1330 پس از اخذ درجه فوق لیسانس از دانشگاه یوتا به کشور بازگشت و از طرف وزارت اقتصاد ملی ماموریت خدمت در هیئت عملیات اقتصادی آمریکا در ایران را برعهده گرفت. 2
سال 1333 در سمت معاون رئیس اصل 4 ترومن در ایران به خدمت پرداخت و سپس متصدی قائممقام رئیس ایرانی صندوق مشترک ایران و آمریکا گردید و به سال 1336 با سمت وزیر کار در کابینه دکتر اقبال آغاز به کار نمود. سه سال بعد به سمت مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان دست یافت. در زمان تصدی وی در این سازمان گزارشهای متعددی از سوءاستفادههای مالی و حیف و میل اموال دولتی از وی وجود دارد. او از نظر سیاسی طرفدار سیاست غرب به ویژه آمریکا بود و به علت همکاری با آمریکاییها از سوی ساواک مظنون به همکاری با آنان گردید.3 وی در تیر ماه 1343 استاندار خوزستان گردید.
عبدالرضا انصاری وزیر کشور در حال بازدید از اداره جغرافیایی ارتش
شماره آرشیو عکس: 814- 134ص
انصاری از 27 مهر 1346 تا شهریور 1350 در کابینه دوم امیرعباس هویدا وزیر کشور بود که این دوران مصادف با تاجگذاری محمدرضا پهلوی بود. نامبرده به موازات فعالیت در وزارتخانههای دیگر، به مشارکت در این کار پرداخت و به خصوص در شرکت دادن برخی ایلات و عشایر در روز تاجگذاری که در کاخ گلستان برگزار گردید نقش مؤثری ایفا نمود. 4 وی همچنین در انتخابات دوره بیست و دوم قانونگذاری مداخله کرد و به تقلب در انتخابات پرداخت و دوستان خود را به مجلس سنا و شورای ملی فرستاد. نمونهای از این مداخلات نمایندگی دکتر حسین خطیبی از تهران است که وی نامزد نمایندگی مجلس از شهرستان لار بود ولی به گفته خود وی عبدالرضا انصاری وزیر کشور وقت فهرست نامزدهای نمایندگی تهران در دوره بیست و دوم را به نظر محمدرضا پهلوی میرساند و اظهار میدارد که در این فهرست چهرههای سرشناس کمتر دیده میشوند و اجازه خواست که نام دکتر خطیبی را از فهرست نامزدهای شهرستان لار به فهرست نامزدهای تهران منتقل کند که این پیشنهاد مورد موافقت شاه قرار گرفت. 5
ساواک در گزارشی از خصوصیات اخلاقی وی آورده است : «نامبرده یکی از مهرههای آمریکا و پایهگذار حزب ملیون، عضو حزب ایران نوین و عضو فراماسونری اهواز وابسته به اسکاتلند میباشد. مشارالیه در زمان تصدی پست معاونت مدیرکل اصل 4 ترومن چنان اعتماد آمریکاییها را جلب کرد که در فعالیتهای سیاسی (وارن) در زمان حکومت مصدق شرکت نمود. همچنین آمریکاییها هنگام تشکیل صندوق مشترک ایران و آمریکا وی را قائممقام ایرانی صندوق مذکور کردند و از این به بعد با حمایت آنها مشاغل مهم و حساس را به دست آورد. در طول سالهای متمادی، نامههای ماشین شده بدون امضای زیادی برای مقامات مختلف مملکتی ارسال شد که در آنها موارد بسیاری از سوءاستفادهها و مفاسد اخلاقی وی و همچنین وابستگی نامبرده به آمریکا ذکر شده است. انصاری به همراه اردشیر زاهدی وسایل عیش و نوش و عیاشی رئیس اصل 4 ترومن را فراهم میکردند.» 6
عبدالرضا انصاری وزیر کشور در جلسه مشترک با رئیس،
معاونین و روسای دانشکدههای دانشگاه تهران
شماره آرشیو عکس: 5956- 4ع
انصاری به پاس خدمات خود به رژِیم پهلوی نشانهای مختلفی چون جاوید، تاج و همایون دریافت کرده است. او در جوانی با خانواده امیرسلیمانی وصلت نمود و دختر مهندس علیرضا امیرسلیمانی فرزند مشیرالسلطنه را به همسری برگزید و صاحب سه فرزند شد.
پی نوشت:
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. عبدالرضا انصاری، ناگفتهها از روزگار پهلویها: خاطرات عبدالرضا انصاری (تهران: نشر علم، 1391)، ص 15.
2. روزشمار انقلاب اسلامی (تهران : سازمان تبلیغات انقلاب اسلامی، حوزه هنری، 1376)، ج2، ص 669.
3. دولتمردان عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک (تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1385)، ج1، ص 186.
4. مطبوعات عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک (تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1379)، ج1، ص 321.
5. پهلوی دوم از سردرگمی تا خودکامگی: گفت و گو با دکتر حسین خطیبی نایب رئیس مجلس شورای ملی، گفت و گو از مرتضی رسولیپور، فصلنامه تاریخ معاصر ایران، 7 (پاییز 1377): 238.
6. جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک (تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1381)، ص 53.