محمدرضا آشتیانیزاده فرزند میرزا هاشم آشتیانی (روحانی و نماینده مجلس) در سال 1285 در تهران متولد شد. تحصیلات وی در حد دیپلم متوسطه بود که به استخدام شهرداری تهران درآمد و مراحل ترقی را تا معاونت شهرداری طی کرد. در سال 1325 وارد حزب دموکرات
قوامالسلطنه شد و از فعالان مبارز حزب شد.
[1]
در سال 1326 با کمک قوام در دوره پانزدهم مجلس از ایوانکی به وکالت رسید و در آن مجلس از هواداران قوام شد. وی پس از سقوط قوام با دولتهای زودگذر آن روز راه ناسازگاری گذاشت و جزء اقلیت تندرو شد او همچنین در فروردین ماه 1328 در دوره شانزدهم به عضویت مجلس موسسان دوم در آمد. آشتیانیزاده در همین سال در دوره شانزدهم قانونگذاری نیز مجدداَ از ایوانکی به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب گردید. وی در این دوره از مخالفان جدی و سرسخت رزمآرا بود و دولت او را استیضاح کرد.
[2] مطابق گزارشهای موجود نامبرده در سالهای 28 و 29 ارتباطاتی با برخی رجال سیاسی از جمله قوامالسلطنه، سیدضیاءالدین طباطبائی و
ملکالشعرای بهار داشته و مدتی هم به نفع دکتر
مصدق تبلیغات مینموده و اساسا فردی پرانرژی و به دنبال قدرت و مقام بوده و برای دستیابی به هدف خود از هیچ راهی رویگردان نبوده است. البته وابستگی اصلی او به سیاست انگلیس بوده و به احتمال قوی برقراری تماس با عناصر جمعیت هواداران صلح و برخی از اعضای
حزب توده در مرحلهای که قوام سعی در تحبیب و کنار آمدن با حزب توده را به دستور انگلیسیها داشته ، به عهده وی بوده و در دی 1329 وی حامل پیامی از طرف قوام برای یکی از سیاستمداران انگلیس بوده و تا بازگشت وی، قوام به فعالیتهای پشت پرده خود ادامه میداده و پس از مراجعت آشتیانیزاده، او اقدامات علنی خود را مطابق با دستورات کسب شده از سوی انگلستان پیگیری نموده است. وی همچنین مؤسس و دبیر جمعیت رفیقان نیز بوده است.
[3] او پس از 28 مرداد 1332 از سیاست کنارهگیری نمود و به ملکداری و تجارت پرداخت. وی سرانجام در سال 1377 در تهران درگذشت. پس از فوت نوشتههایی از خود باقی گذارده بود که قسمتی از آن چاپ شده است.
[4]
پينوشتها:
[1] . زهرا شجیعی،
نمایندگان مجلس شورای ملی در بیست و یک دوره قانونگذاری، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، 1344، ص 297.
[2] . منوچهر نظری،
رجال پارلمانی ایران (از مشروطه تا انقلاب اسلامی)، تهران، فرهنگ معاصر، 1390، ص 18.
[3] .
دولتمردان عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک، ج 1، تهران، وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1385، ص 24.
[4] . باقر عاقلی،
شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، ج 1، تهران، نشر گفتار، نشر علم، 1380، صص 22-23.