دکتر لاله افتخاری در دوران دبیرکلی زنده یاد آیت‌الله محمد علی تسخیری، در مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، مدیرکل امور بانوان این نهاد را بر عهده داشت. او در طول مدت مسئولیت خویش، از سیره نظری و عملی آن فقید سعید، نکاتی بر گرفته که شمه ای از آن را، در گفت و شنود پی آمده، باز گفته است

پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ 
سرکار از چه دوره‌ای و چگونه با زنده‌یاد آیت‌الله محمدعلی تسخیری آشنا شدید و نقش ایشان را در توسعه اندیشه تقریب مذاهب اسلامی تا چه میزان مؤثر ارزیابی می‌کنید؟
بسم الله الرحمن الرحیم. بنده از سال‌ها قبل، خدمت مرحوم آیت‌الله تسخیری ارادت داشتم و از دور و سپس نزدیک، ایشان را می‌شناختم. مخصوصا که عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی بودم و مسائل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، با این کمیسیون مرتبط بود و کم‌وبیش، در جریان فعالیت‌های این مجمع ــ که زیرنظر ایشان اداره می‌شد ــ قرار می‌گرفتم. ایشان شخصیتی ولایتمدار، سرباز مخلص نظام اسلامی و صاحب‌نظر در مسائل گوناگون بودند. مخصوصا در زمینه‌هایی چون: مقولات اقتصادی و مسائل زنان ــ که علما و بزرگان، کمتر به آن توجه می‌کنند ــ صاحب‌نظر بودند و دقت‌های خاصی داشتند. آن بزرگوار، فوق‌العاده تلاشگر و خستگی‌ناپذیر بودند و همواره در راه پیشبرد اهداف انقلاب و اسلام، با پشتکاری مثال‌زدنی فعالیت می‌کردند. اخلاق اسلامی و سعه صدر قابل تقدیر ایشان هم، احترام و توجه علمای مذاهب اسلامی را برانگیخته بود و از این رهگذر هم، محبوبیت خاصی داشتند. آن مرحوم، انصافا شخصیت برجسته‌ای برای انقلاب اسلامی بودند.
شاید مناسب باشد که در این مقام، به نکته‌ای اشاره کنم. یکی از موانع مهم در راه وحدت اسلامی و تقریب مذاهب، بی‌توجهی مسئولان، صاحب‌نظران و متخصصان، به ضرورت ایجاد گفتمان مشترک بین مذاهب است. آیت‌الله تسخیری معتقد بودند که مشترکات مذاهب اسلامی، بیش از 95 درصد است و وقتی فقط 5 درصد اختلاف‌نظر وجود دارد، چرا باید بر اختلافات معدود و محدود تمرکز کرد؟ اختلافات مذاهب اهل سنّت هم کم نیست، اما آنها هم مشترکات زیادی دارند و بر آنها پافشاری می‌کنند! دشمن هم که از وحدت مسلمانان آسیب‌های جدی می‌بیند، روی این اختلاف سرمایه‌گذاری می‌کند تا از تفرقه مسلمانان بهره ببرد. به نظر من باید روحیه تقریب را از خانواده‌ها، دانش‌آموزان و مادران و همسران شروع کرد، درحالی‌که متأسفانه این‌گونه آگاهی‌ها، کمتر به افراد داده می‌شود و همین، منشأ مشکلات است.
 

 
با توجه به همکاری شما با مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، افق فکری آیت‌الله تسخیری تا چه میزان در مجامع علمی جهان اسلام شناخته شده است؟
واقعیت این است که آیت‌الله تسخیری در خارج از کشور، بسیار شناخته‌شده‌تر از داخل کشور هستند! من در سفرهایی مثل حج و جاهای دیگر می‌دیدم که وقتی از وحدت بین مسلمانان حرف می‌زدیم و می‌گفتیم: جمهوری اسلامی می‌خواهد منادی و پرچمدار این وحدت باشد، می‌دیدیم که اکثرا وحدت اسلامی را مرادف با نام آیت‌الله تسخیری می‌دانستند و درباره ایشان و دیدگاه‌هایشان، حرف می‌زدند! حتی در دورترین نقاط دنیا هم، ایشان را از روی مصاحبه‌ها و مقاله‌هایشان می‌شناسند. شایان ذکر است که دوره فعالیت ایشان، کاملا با اندیشه و حرکت تقریبی توأم است و اگر ما می‌خواهیم تفکر ایشان را تبیین و معرفی کنیم، باید تفکر تقریب و راه پیموده‌شده در این مسیر را با دقت بررسی و معرفی کنیم. اقدامات آیت‌الله تسخیری و حرکت‌هایی که توسط ایشان ایجاد و دنبال شدند، مخصوصا نوع تربیت ایشان، از موضوعاتی هستند که دانستن آنها، برای نسلی که قصد دارد در راه تقریب مذاهب گام بردارد، ضروری است. یکی از کارهای مهمی که می‌توان برای ترویج دیدگاه‌های ایشان انجام داد، گردآوری خاطرات کسانی است که ایشان را از نزدیک می‌شناختند و با اندیشه و سلوک ایشان آشنا بوده‌اند. کسانی که سال‌ها از نزدیک با ایشان همراه بودند و از محضرشان کسب فیض کردند، جا دارد که دیدگاه‌های خود را مدون کنند و خود نیز به تبلیغ تفکر تقریب ــ که دغدغه اصلی ایشان بود ــ بپردازند.
 
از دوران همکاری با ایشان در مجمع، چه خاطراتی دارید؟
خاطرات که زیاد است، اما به یک مورد جالب آن اشاره می‌کنم. یک‌بار در سفری به هند، در گرمای شدید آن روزهای آن کشور، مشاهده کردم که برخی از علمای این کشور، حتی سه روز رنج سفر را بر خود هموار کرده بودند تا بیایند و با آیت‌الله تسخیری ملاقات کنند! ایشان با نهایت فروتنی و حوصله، با این افراد صحبت می‌کردند و آنها با اینکه قبلا هرگز ایشان را ندیده و فقط وصفشان را شنیده بودند، به ایشان دلبستگی داشتند و ابدا احساس غربت و ناآشنایی نداشتند و این فقط، به دلیل شخصیت برجسته آیت‌الله تسخیری بود. ایشان در تمام کمیسیون‌ها، حتی کمیسیون امور زنان، حضور فعال داشتند و با همدلی و همفکری نسبت به نقش زن و مرد در جامعه اسلامی و همکاری و هماهنگی که باید بین فعالیت‌های آنها وجود داشته باشد و باوری که اسلام نسبت به فعالیت‌های زنان دارد، از رهنمودهای ارزنده خود، همگان را بهره‌مند می‌‌کردند.
 
از نظر شما، مانع اصلی در راه پیشبرد تفکر تقریبی چیست؟
باید دائما تذکر داد که تقریب، به این معنا نیست که کسی پیرو مذهب دیگری شود! اساسا تقریب به معنی تغییر مذهب نیست، بلکه به معنی درک متقابل، گفت‌وگو و تفاهم بر سر مشترکات است. البته این به معنی تساهل و تسامح دینی هم نیست. در اندیشه تقریب، هر کسی مذهب خود را دارد، اما به مذهب دیگران هم احترام می‌گذارد و به جای تأکید بر موارد اختلاف، روی مشترکات تکیه می‌کند.
 
در تفکر تقریبی، زنان چه جایگاهی دارند؟
یکی از مؤلفه‌ای اصلی فرهنگ‌سازی، زنان و جوانان هستند. مجمع تقریب در دوره مدیریت آیت‌الله تسخیری و پس از آن، به نخبگان توجه خاصی داشته است و سعی می‌کند زنان و جوانان را در این حوزه از اندیشه اسلامی فعال کند. مجمع در داخل و خارج از کشور، همایش‌هایی را برگزار می‌کند که در آنها نگاه اسلام به زن و خانواده مطرح می‌شود. اگر قرار باشد ما با ناتوی فرهنگی مقابله کنیم و موفق و پیروز هم باشیم، باید متوجه باشیم که دشمن به مدد رسانه‌های متعدد خود، سعی می‌کند بین مذاهب اسلامی، به‌ویژه شیعه و سنی اختلاف و تفرقه ایجاد کند. تنها راه مقابله با این توطئه، درک درست از یکدیگر است. مجمع تقریب سعی می‌کند مذاهب اسلامی در کشورهای مختلف را به‌رغم رنگ، نژاد، زبان، فرهنگ‌ها و نیازهای متفاوت، بر سر سفره مشترکات ــ که کم هم نیستند ــ بنشاند تا از اختلاف‌ها بپرهیزند و با تکیه بر مشترکات، به غنای فرهنگی یکدیگر بیفزایند.