بی‌تردید در دوران دبیرکلی زنده‌یاد آیت‌الله محمدعلی تسخیری بر مجمع تقریب مذاهب اسلامی، این نهاد گام‌های بلندی در تحقق این هدف بلند برداشت و آثار آن در جهان اسلام، بیش از گذشته مشهود گشت. در گفت‌وشنود پی‌آمده، دکتر محمدحسن تبرائیان، از همیاران آن بزرگ، در این تلاش ارجمند، به بیان ارزیابی خویش از این فرآیند پرداخته است

پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ 
به نظر شما، بسترهای انتصاب زنده‌یاد آیت‌الله محمدعلی تسخیری به سمت دبیرکلی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، از سوی رهبر معظم انقلاب چه بود؟
بسم الله الرحمن الرحیم. باید اشاره کنم که اساسا، حرکت مبارک تقریب مذاهب اسلامی، با تکیه بر قرآن مجید و سنّت، شامل احادیث نبوی و روایات ائمه اطهار(ع) و ایمان به اصول و ارکان اسلام، شکل گرفت که همه فرقه‌ها و مذاهب اسلامی، بر آنها اتفاق نظر دارند و در این مورد، اختلافی بین آنها نیست. این مجمع با چنین رسالت بزرگی، در واقع کانون خدمت به همه مسلمانان در دنیای اسلام است و کارهای بسیار مهمی را هم در این زمینه، با مدیریت حکیمانه و عالمانه شادروان حضرت آیت‌الله تسخیری انجام داد و گام‌های بلندی برداشت و خدمات معنوی ارزشمندی را به پیروان همه فرق اسلامی از شیعه و اهل سنّت، ارائه کرد. برای ارزیابی نقش و تأثیر مرحوم آیت‌الله تسخیری، در حرکت تقریبی در جهان اسلام، کافی است به دستاوردهای مجمع و اقدامات و برنامه‌های مختلف آن نگاهی بیندازیم؛ زیرا این دستاوردها، حاصل زحمات و تلاش‌ها و به خاطر شخصیت برجسته ایشان در جهان اسلام بود. حقیقتا ایشان، از شخصیت‌های نامور جهان اسلام بودند و به خاطر حضور ایشان بود که علما و بزرگان دنیای اسلام، عضویت در این مجمع را قبول کردند. این ویژگی‌های برجسته سبب شد رهبر معظم انقلاب اسلامی(مدظله العالی)، این مسئولیت بزرگ را به ایشان بسپارند.
 

دکتر محمد حسن تبرائیان در کنار زنده یاد آیت الله محمد علی تسخیری، در دفتر ایشان
 
به طور مشخص، مجمع تقریب تحت مدیریت آیت‌الله تسخیری، چه خدماتی را ارائه کرد؟
یکی از این خدمات، دعوت عموم مسلمانان از هر مذهبی، به اشاعه فرهنگ تقریب و ضرورت همکاری همه مسلمانان، در زمینه‌های مشترک و مورد اتفاق همه است. من بارها از آیت‌الله تسخیری شنیدم: «مشترکات فرقه‌های مختلف اسلامی، بیش از 90 درصد است و ما باید بر آن نقاط اشتراک، تکیه و تأکید کنیم و راه را برای ایجاد الفت بیشتر بین همه فرقه‌های اسلامی هموار کنیم. از همه مهم‌تر این است که امت اسلامی باید در برابر دشمنان اسلام موضع واحدی داشته باشد و این یکی از وظایف اصلی مجمع تقریب است. در این مسیر نباید به این و آن، نسبت بدعت بدهیم یا تفسیق یا تکفیر کنیم؛ زیرا در امت اسلامی، تفرقه ایجاد می‌کند...». ایشان همچنین می‌فرمودند: «اگر هم موارد اختلافی وجود دارد،‌ باید براساس دستور قرآنی: وَجادِلهُم بِالَّتی هِی أَحسَن، با منطق درست و اصولی و با زبان نیکو، با دیگران رفتار و به آنها تفهیم کنیم، که راه درست و نادرست کدام است...». جان کلام این است که پیروان مذاهب مختلف اسلامی، باید به مقدسات یکدیگر احترام بگذارند و با هم تعامل محترمانه داشته باشند تا از این طریق بین مسلمین، انسجام به‌وجود بیاید و امت اسلامی در سایه این اتفاق، بتواند با توطئه‌های استکبار و استعمار، مقابله جدی کند و به‌خصوص در برابر شبیخون و تهاجم فرهنگی، با اتکا به فرهنگ غنی اسلام، مقاومت کند.
 
نقش ایشان در تأسیس دانشگاه مذاهب اسلامی چه بود؟
یکی از راه‌های بسیار مهمی که می‌توانست و همچنان می‌تواند اهداف مجمع تقریب را محقق کند، تأسیس دانشگاه مذاهب اسلامی بود. تأسیس این دانشگاه، خود نشانه روشنی بر تلاش مجمع، در طریق وحدت و تقریب است. در این دانشگاه، دانشجویان داخلی و خارجی، متون مذاهب خود را می‌خوانند و در این زمینه هم، هیچ محدودیتی ندارند! هریک از این دانشجویان، در آینده می‌توانند سفیری برای تقریب مذاهب باشند. در تأسیس این نهاد هم، آیت‌الله تسخیری نقش بسیار مؤثری داشتند و زحمات فراوانی کشیدند.
 
ارتباط آیت‌الله تسخیری با مجامع اسلامی بین‌المللی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ایشان ابتدا در مجمع فقه اسلامی عضو و سپس نایب‌رئیس و از ارکان مهم این نهاد، در جده بودند. مدتی در اتحادیه علمای مسلمین، نایب‌رئیس بودند و سپس این سمت، به مرحوم آیت‌الله واعظ‌‌زاده خراسانی منتقل شد. مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، با سازمان ایسیسکو هم ارتباط دارد. این سازمان یک مجموعه علمی، فرهنگی، تربیتی اسلامی و در واقع یونسکوی جهان اسلام و مقرّ‌ آن، در کشور مغرب است. با تلاش‌های مرحوم آیت‌الله تسخیری، مجمع تقریب توانست در ایسیسکو، یک شورای عالی تقریب مذاهب اسلامی ایجاد کند که نخبگان چهارده کشور اسلامی، در آن عضو هستند. مرحوم آقای تسخیری، نائب‌رئیس این شورا بودند. این شورا از دانشگاه‌های کشورهای اسلامی خواسته است که در برنامه‌های درسی خود، دروسی را هم با محتوا و مضمون تقریب مذاهب اسلامی بگنجانند. مرحوم آیت‌الله تسخیری معتقد بودند که مجمع تقریب با تمام تلاش‌هایی که می‌کند، نمی‌تواند به تنهایی معارف اسلامی را به کل جهان ارائه کند و ادامه این راه، جز با همفکری و همیاری علما و اندیشمندان و ارباب فکر و قلم، میسر نیست. به نظر من مجمع تقریب، در این زمینه موفق بوده و مورد استقبال مسلمانان، در سراسر جهان اسلام قرار گرفته است. ایشان بارها تأکید می‌کردند: «هدف از ایجاد مجمع تقریب، هرگز ذوب شدن مذهبی در مذاهب دیگر اسلامی نیست و ما هرگز نمی‌خواهیم مذهبی را لغو و مذهب دیگری را جایگزین آن کنیم، بلکه هدف ما نزدیک کردن مذاهب گوناگون اسلامی به یکدیگر است...».
یکی از ابزارهای تحقق این هدف، برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی وحدت اسلامی است، که هر سال در هفته وحدت و به مناسبت میلاد رسول گرامی اسلام(ص) و ولادت حضرت امام صادق(ع)، در تهران برگزار می‌شود و طی آن مسائل مبتلابِه جهان اسلام، توسط بزرگان و اندیشمندان مذاهب اسلامی، مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. یکی از ارکان مهم مجمع تقریب، شورای عالی مجمع است، که اعضای آن از دانشمندان و شخصیت‌های سطح بالا و معتبر اسلامی هستند و توسط ولی‌امر مسلمین، منصوب می‌شوند و آیت‌الله تسخیری به عنوان دبیرکل مجمع، از اعضای این شورای عالی بودند. سهم ایشان در پیشبرد ایده تقریب مذاهب اسلامی در جهان اسلام، فراموش ناشدنی است.