پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ در سال 1922م/ 1300ش در ایران فقط دویست مدرسه (دولتی و خصوصی) فعال بود و 43 هزار نفر در آنها تحصیل می‌کردند. تا سال 1930م/ 1309ش تعداد این مدارس به 1248 مدرسه ابتدایی با 126 هزار دانش‌آموز رسید. در پنج سال بعدی، یعنی سال 1935م/ 1315ش، حدودا 1336 مدرسه ابتدایی با 170 هزار دانش‌آموز در حال تحصیل بودند. بعدها این آمار تا پایان دوره رضاشاه از 4901 مدرسه و 257051 دانش‌آموز به 8237 مدرسه و 496960 دانش‌آموز افزایش یافت، اما این پیشرفت آماری نتایج اساسی ملموسی نداشت. در زمان خارج شدن رضاشاه از ایران هنوز آموزش اجباری نشده بود و تنها 1 درصد از جمعیت کشور در این مدارس تحصیل می‌کردند.1 بیشتر مدارس در مناطق شهری ساخته شده بود و معلمانی که به مناطق روستایی فرستاده می‌شدند احساس تبعید داشتند. یک گزارش رسمی دولتی در انگلستان تأکید می‌کند زمانی که نیروهای هوایی آنها در سال 1937 اقدام به ریختن اعلامیه و تهدید در رابطه با انجام عملیات در منطقه کرده بودند به سبب نبود افراد باسواد اعلامیه‌ها تأثیری نداشته است. علاوه بر آمار بالای بی‌سوادی در ایران، این امر در رابطه با عشایر به مراتب فجیع‌تر بود.2 توسعه نظام تعلیم و تربیت ایران یکی از شعارهای مهم رضاشاه بود، اما آمارها نشان می‌دهد توفیق چندانی در این حوزه به‌دست نیامده است.
 

شماره آرشیو: ۶۶۱-۱ع

پی نوشت: