پایگاه اطلاعرسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ ساواک در 15 تیر 1349 اختلافات درونی در حزب مردم و بحران ناشی از آن را برای آینده حزب چنین ارزیابی کرده است:
«در آستانه حادترین موقعیت مبارزات حزبی به طوری که شایع است دامنه اختلاف در هیئت عالی کادر رهبری حزب مردم بالا گرفته و روابط دو معاون دبیرکل سخت شکرآب شده و کار به مناقشه و مجادله کشیده است و حتی چند روزی است آقای
رامبد از حضور در حزب و حتی در مجلس شورای ملی که ناچار از انجام وظیفه رهبری فراکسیون است، خودداری مینماید و به روایتی، برای تعیین تکلیف موقعیت خود در حزب، در انتظار تشریففرمایی و مراجعت شاهنشاه آریامهر میباشند.
هماکنون دو جناح مشخص در داخله حزب مردم روبهروی هم ایستاده و برای یکدیگر کارشکنی میکنند و هر دسته به یکی از معاونین دبیرکل وابستگی دارند.
در محافل حزبی شایع است اختلاف شدید بین دو جناح حزب مردم باعث شده که کادر رهبری حزب نتوانست برای تشکیل کنگره اقدام نماید و حتی شورای عالی حزب هم در موعد مقرر تشکیل نشد و آقای دبیرکل ناچار شدند این تأخیر را به موضوع سرگرمی افراد حزب به موضوع انتخابات انجمن شهرستان و استان ارتباط دهند و معلوم نیست زمینه برای توفیق در انتخابات انجمنهای شهرستان و استان هم در بین باشد.
تشتت و اختلاف در داخله حزب و حتی بین اعضای شورای عالی حزب به قدری حکمفرماست که امکان تشکیل یک جلسه قانونی شورا و انجام انتخابات کمیته و هیئت بازرسی غیرمقدور شده است و در جلسه اخیر شورا هم اکثریت نبود و حتی دو سه نفر از اعضای کمیته در جلسه شرکت نداشتند و جریان کارها بر اساس باری به هر جهت میگذرد و تنها شخصیت و احترامی که اعضای حزب برای آقای پروفسور عدل قائل هستند مانع انحلال حزب گردیده است».
یحیی عدل هنگام گفتوگو با جهانشاه صالح
شماره آرشیو: ۳-۸۸۱۸-۴ع
پی نوشت:
مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی (پرونده حزب مردم)