روزهایی که بر ما گذشت، تداعی‌گر سالروز درگذشت خطیب نامور معاصر، زنده‌یاد حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابوالقاسم شجاعی بود؛ هم از این روی و در نکوداشت خدمات تبلیغی آن فقید سعید، گفت‌وشنودی با وی در موضوع «عزاداری حسینی(ع) و بقای نظام اسلامی» را، به شما تقدیم می‌کنیم

پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ 
از نگاه شما، سهم عزاداری حسینی(ع) در پیروزی انقلاب اسلامی ایران، چقدر بود؟
بسم الله الرحمن الرحیم. بی‌تردید انقلاب اسلامی ایران، مرهون اهل بیت(ع) و مدیون قیام امام حسین(ع) است. گریه و عزاداری برای امام حسین(ع)، نمادی از فهم عمق فاجعه عاشورا توسط مردم است. هدف اصلی در این عزاداری‌ها، آن است که مردم را با معارف دینی و فضیلت و حرّیتِ خاندان پیامبر آشنا و به آنان ابلاغ کنیم که امام حسین(ع)، خواهر بزرگوارش و دیگر یاران او، اسوه‌ها و الگوهای حقیقی هستند، که با پیروی از آنها، سعادت دنیا و آخرت انسان تأمین می‌شود. واقعه عاشورا، سراسر شور، حماسه، عشق و ایمان است و در هیچ لحظه‌ای از آن، ذلت نمی‌بینیم! همه حرکات و سکنات عاشورائیان، مبتنی بر بزرگواری، سرفرازی و حریت است. لذا وعاظ، مداحان و کسانی که در ارشاد مردم و تبیین اتفاقات مذهبی و تاریخی اسلام سهم دارند، باید دراشعار و واژه‌هایی که به‌کار می‌برند، نهایت دقت را داشته باشند، تا حقیقت و اصالت این وقایع و اهداف متعالی آنها، درست بیان شوند. حضرت امام (رضوان‌الله تعالی علیه)، با بهره‌مندی از همین روح تعالی‌بخش عاشورا بود، که در برابر استعمار آمریکا ایستادند و مردم نیز با شعار کوبنده: «نهضت ما حسینی است/ رهبر ما خمینی است»، از ایشان حمایت کردند. این قاعده کلی عاشوراست که می‌توان با تکیه بر آن، در برابر سیاست‌های ظالمانه جهان ایستاد و از سفره پربرکت اباعبدالله(ع) بهره‌مند شد.
 

 
برخی در سال‌های اخیر، اصل عزاداری و مراسم مذهبی مربوط به آن را، زیر سئوال می‌برند و از سوی دیگر عده‌ای، آن را با خرافات درهم می‌آمیزند. تحلیل شما دراین‌باره چیست ؟
افرادی که با اصل عزاداری‌ها و مراسم دینی مخالف‌اند، دو دسته‌اند: یک عده آدم‌های عامی و جاهل هستند، که برگزاری این مراسم را، سد راه منافع و لذایذ دنیوی خود می‌بینند و مخالفت می‌کنند؛ دسته دوم، دست‌نشانده و وابسته به بیگانگان هستند و از بیرون دستور می‌گیرند. جامعه ما دو ویژگی مهم دارد، که عوامل استعمار نتوانسته‌اند آنها را نابود کنند. یکی: پیروی از قرآن است، که عقلا و علمای دنیا، روزبه‌‌روز بیش از قبل به عظمت آن پی می‌برند و دیگری: واقعه عاشورا و قیام اباعبدالله(ع) است. جوانان ما در جبهه، با پیروی از درس‌های کربلا، به مقابله با دشمن تا بن دندان مسلحی که تمام دنیا به او کمک می‌کرد، برخاستند. غرب خیلی خوب، رمز ایستادگی و مقاومت ملت ما را می‌شناسد و به همین دلیل سعی می‌کند تا به هر وسیله‌ای که شده، تدین جوانان ما را نشانه بگیرد و متأسفانه طیفی که خود را روشنفکر می‌دانند، به عنوان پیاده‌‎نظام جریان سکولار، در خدمت آنها هستند. واقعیت این است که غرب می‌داند، مسلمانان هرگز واقعه عاشورا را، به سکوت برگزار نمی‌کنند. ما تمام شعائر اسلام را، در پرتو همین احساسات مذهبی جامعه و مردم حفظ کرده‌ایم. اگر این بستر و ظرفیت وجود نداشت، نمی‌توانستیم خیل عظیم مردم را، به مساجد و تکیه‌ها بکشیم و آنها را در یک جا جمع کنیم. پاکی، راستی و خصایص انسانی، در پرتو برگزاری همین مراسم‌ها و عزاداری‌ها و در سایه دستگاه امام حسین(ع)، حاصل می‌شوند. مردم در روزهای اوج انقلاب شعار می‌دادند: «بزرگ فلسفه قتل شاه دین این است/ که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است». ملتی که چنین شعاری را سرلوحه زندگی خویش قرار می‌دهد، بی‌شک زیربار ظلم و ذلت نمی‌رود.
 
وظیفه مداحان، وعاظ و مبلغین، در حراست از معارف عاشورایی و تبلیغ بایسته و صحیح آن چیست؟
آنان باید این حماسه‌ها را با زبان همه‌فهم و ساده، اما در سطحی بالا، حماسی و عزت‌مندانه، مطرح  کنند. متأسفانه برخی از منبری‌ها به دلیل کم‌سوادی، این وقایع را تحریف می‌کنند و گاه واژگونه جلوه می‌دهند! استقامت، صبر، فتوت، آزادگی و عزت‌مندی، در تمام سکنات عاشوراییان موج می‌زند. در آن واقعه حتی کودکان هم، اظهار عجز نمی‌کردند! امروز مردم ما در برابر هجمه‌های سنگین استکبار جهانی، بیش از هر چیز به عزت، سربلندی و اقتدار روحی نیاز دارند و چه الگویی بهتر از اسوه‌های عاشورای حسینی می‌توان یافت، که به مردم این آموزه‌ها را یاد بدهند. وظیفه ما منبری‌ها، بسیار سنگین است. آنها باید با بیان مطالب واقعی، به شکلی جذاب و لذت‌بخش برای نسل جوان و نوجوان، آنان را به پیروی از مکتب اهل‌بیت(ع) ترغیب کنند. مداحان و وعاظ، حق بزرگی از رسالت حسینی(ع) به گردن دارند و باید آن را به بهترین نحو ممکن، به مردم متدین و عاشق اهل بیت(ع) ارائه کنند، تا نهضت عظیم اسلامی با حرّیت و آزادگی، به رشد خود ادامه بدهد.
متأسفانه قبح بسیاری از مسائل، از جمله توجه بایسته به حجاب، در جامعه ما از بین رفته است. اما نشانه‌های امیدبخشی هم وجود دارند، از جمله وجود پنج‌هزار زن مجتهد، که امر مهمی است! از این گذشته زنان عفیف و باحجاب ما، چندان علنی نیستند و کمتر به کوچه و خیابان می‌آیند، والا تعداد آنها، قطعا از زنان بدحجابی که خیابان‌ها را عرصه جلوه‌گری کرده‌اند، بیشتر است. افراد آلوده همیشه به خاطر علنی بودنشان، بیشتر جلوه می‌کنند!
 
آسیب‌های مدیحه‌خوانی در دوران حاضر را، چه مواردی می‌بینید؟
به فرمایش مقام معظم رهبری که همیشه در دیدار با مداحان، درباره مداحی و سخنوری نکاتی را گوشزد می‌کنند، در بیان هر مطلبی، باید عوامل زمان و مکان را، دقیقا درنظر گرفت و هر چیزی باید در جای خودش بیان شود. ما لازم است تا در همه زمینه‌ها از جمله مراسم اهل بیت(ع)، بایدهای فرهنگ اسلامی را رعایت کنیم؛ لذا مثلا نباید ذاکر اهل‌بیت(ع،) اشعار را روی فلان آهنگ غربی یا ترانه‌های فلان آقا یا خانم بخواند؛ زیرا این توهین به این مجالس مقدس است. ما آن‌قدر ذلیل نیستیم، که نتوانیم آهنگ مناسب عزا یا مولودی اهل بیت(ع) بسازیم. عده‌ای از مداحان می‌خواهند، ظاهر روشنفکری به خود بگیرند و به‌اصطلاح به نوگرایی بپردازند، که کارشان عقب زدن فرهنگ عمیق عزاداری است و معمولا هم خیلی زود، از رده خارج می‌شوند!
 
فکر نمی‌کنید که اتخاذ این شیوه، می‌تواند از القائات با واسطه دشمنان تشیع نیز باشد؟
همین‌طور است. دشمن همواره سعی می‌کند تا اصالت مراسم دینی را منحرف کند و بین مردم با شعائر و مبانی مذهبی، فاصله بیندازد. الحمدلله اکثر وعاظ و مداحان ما، آگاه، تربیت‌شده و متوجه این خطرات هستند؛ مخصوصا که رهبری بصیر و آگاه دارند، که همواره به آنان هشدار می‌دهند که: مراقب حیله‌های دشمن باشند و تلاش کنند تا حقانیت اهل بیت(ع) را، به گوش جهانیان برسانند. مهم‌ترین و اصلی‌ترین هدف دشمن، ضربه زدن به تدین و ایمان مردم ماست و چون می‌داند قیام عاشورا یکی از ارکان مهم حفاظت از دین است، تمام سعی خود را معطوف به ضربه زدن و به انحراف کشاندن معارف آن کرده است. بنابراین وظیفه اهل منبر، ارشاد مردم، به ماهیت عجیب عاشوراست. دشمن می‌خواهد با الفاظ فریبنده و سوءاستفاده از احساسات مردم، آنها را به انحراف بکشاند و وظیفه جامعه وعاظ و مداحان، آگاه‌سازی مردم و فرونشاندن غبار فتنه‌هایی است که دشمن در فضای کشور برمی‌انگیزد. دشمن چون به‌خوبی از جایگاه و اقتدار ولایت فقیه آگاه است و در عرصه‌ها و فتنه‌های مختلف، نهایتا از این جایگاه شکست خورده است، آن را هدف گرفته و وظیفه وعاظ است که مردم را از اهمیت این جایگاه آگاه کنند و آنان را متوجه سازند که به فرمایش حضرت امام، تا جایگاه ولایت فقیه استوار و محکم باشد، کشور آسیب نخواهد دید. ما احتیاج قطعی به این آگاه‌سازی داریم. به اعتقاد من وعاظ باید اصل ولایت فقیه را، روشن‌تر و صریح‌تر به مردم تفهیم کنند، تا آنان بدانند که ولایت فقیه رکن اصلی نظام ما و اصلی اساسی برای بقای جامعه اسلامی است. دین و دنیا و آخرت مردم، براساس ولایت فقیه استوار است.
 

 
آیا عملکرد وعاظ و مداحان را، در مقاطع خطیرِ چند دهه اخیر، مثبت ارزیابی می‌کنید؟
بله؛ به نظرم آنها در بحران‌های سیاسی کشور، نسبتا خوب عمل کردند و البته بهتر از این هم می‌شد عمل کنند. وظیفه مبلغان، وعاظ و مداحان، مبارزه با جنگ نرم است. وقتی دشمن در عرصه جنگ سخت شکست خورد، به جنگ نرم روی آورد تا از طریق ماهواره‌ها و پخش فیلم‌ها و برنامه‌های مبتذل، اخلاق جوانان را به انحرف بکشاند؛ لذا تهاجم دشمن از حالت نظامی، به شیوه فرهنگی و اعتقادی تبدیل شده است و مبارزه با آن هم، باید از این جنس باشد؛ از همین روی مقام معظم رهبری در هر مناسبتی، نسبت به تهاجم و شبیخون فرهنگی هشدار داده‌اند. دشمن هم هرگز با این همه امکانات گسترده و متنوع، به جنگ اسلام نیامده بود؛ لذا اهل منبر باید به شکلی عمیق‌تر و کارشناسانه‌تر، به طرح موضوعات روز بپردازند و به سؤالات جوانان و خانواده‌ها، پاسخ‌های مستدل و منطقی بدهند. البته ذکر این نکته را ضروری می‌دانم که الان صف مقدم مقابله با جنگ نرم و تهاجم فرهنگی، صداوسیماست. بااین‌همه اهل منبر، همچنان می‌توانند در دل مردم، ایجاد ایمان و آن را تقویت کنند. آنان باید عقل و ادراک مردم را، براساس احکام اسلام و تربیت دینی پرورش بدهند و اعتقادات آنها را تقویت کنند.