محمدحسین صفار هرندی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در مراسم اختتامیه دومین جایزه کتاب «تاریخ انقلاب اسلامی» گفت: ضرورت این کار شایسته‌ا‌ی که عزیزان در چند دهه اخیر انجام دادند و مجاهدانه هم در این کار قدم برداشتند شاید در تعریف‌های معمولی در این حد باشد که کار خوبی کردند و یکی از کارهای خوبی که می‌شد انجام بشود بیان واقعیات تاریخ است، اما من حقیقتا فکر می‌کنم فقط باید عنوان جهاد روی این کار گذاشت

پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ به نقل از خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، مراسم اهدای دومین جایزه کتاب «تاریخ انقلاب اسلامی» با حضور دکتر محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دکتر موسی حقانی، دبیر علمی دومین جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی و رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر، محمدحسین صفارهرندی، عضو تشخیص مصلحت نظام و رئیس شورای نظارت بر صداوسیما، حجت‌الاسلام احمد خزایی، رئیس مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، محمدحسین رجبی دوانی، پژوهشگر تاریخ اسلام و برگزیدگان، داوران، ناشران آثار منتخب این دوره از جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی، اندیشمندان، اصحاب فرهنگ و رسانه سه‌شنبه (۳۰ فروردین 1401) در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی برگزار شد.
 

 
محمدحسین صفار هرندی: امروز در صحنه تاریخ و روایت تاریخ، جنگ در میان است
در این مراسم، محمدحسین صفار هرندی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفت: ضرورت این کار شایسته‌ا‌ی که عزیزان در چند دهه اخیر انجام دادند و مجاهدانه هم در این کار قدم برداشتند شاید در تعریف‌های معمولی در این حد باشد که کار خوبی کردند و یکی از کارهای خوبی که می‌شد انجام بشود بیان واقعیات تاریخ است، اما من حقیقتا فکر می‌کنم فقط باید عنوان جهاد روی این کار گذاشت. تعریفی که رهبری در این رابطه دارند، می‌فرمایند جهاد آن کوشش معمولی نیست، جهاد در برابر دشمن است و دشمنی که در این زمینه پیش از ما سرمایه‌گذاری کرده است.

او افزود: خیلی برای ما سخت و تلخ بود زمانی که چشم باز کردیم و دیدیم تاریخ مشروطه که بماند، تاریخ صنعت نفت و بعد از آن را و حتی تاریخ انقلاب اسلامی را آنها (خارجی‌ها) برایمان می‌نوشتند. به عبارتی آنها بیشتر از ما کتاب درباره انقلاب و ریشه‌هایش و دلایل وقوع آن نوشته بودند و ما خیلی صامت بودیم؛ به‌طوری که از دارایی خودمان هم نمی‌توانسیتم درست دفاع کنیم.
 


عضو تشخیص مصلحت نظام با اشاره به فعالیت‌های تاریخ‌نگاری پیش و پس از پیروزی انقلاب بیان کرد: البته من منکر قدم‌های بزرگ بعضی از چهره‌های وارسته و شخصیت‌های محترم همچون مرحوم علی دوانی نمی‌شوم. ایشان در زمانی که خیلی‌ها ذهنشان به سمت تاریخ و تألیف کتاب نمی‌رفت دست به قلم شد و تاریخ نوشت. سیدحمید روحانی نیز برای انقلاب امام از 15 خرداد و پیش از آن کتاب نوشت. این دست کارها، تألیفات شایسته‌ای بود که مشابه آن بعد از انقلاب از سوی عده‌ای دنبال شد که به شکل تاریخ‌نگاری روزنگار انقلاب و مشابه آن به نگارش درآمد، اما بحث جدی‌تر ما از آن موقعی شروع شد که دکتر موسی نجفی و موسی حقانی و یاران از این دست و دوستان دیگر مانند عباس سلیمی نمین به عرصه آمدند و در حقیقت از آن راهی وارد شدند که از قضا دشمن در جهت باطل خودش، آن راه را پیشه کرده بود.

صفار هرندی اظهار کرد: خدابیامرزد مرحوم حسن شایانفر را که مطالعات تاریخی خاصی داشت و اطلاعات خاصی از فعالیت‌های تاریخ‌نگاری جبهه مقابل به ما می‌داد. یادم است زمانی برخی از نشریات منتشرشده در خارج از کشور یا سندی در اوایل دهه 1370 به من نشان داد و گفت: ببین شجاع‌الدین شفا چه می‌گوید؛ فردی که مغز متفکر فرهنگی، ادبی و تاریخی رژیم گذشته است؛ فردی که کتاب‌های شاه را نوشته است و بعدا وقتی به خارج از ایران رفت آن کتاب توضیح المسائل ... را نوشت. واقعا با آنچه که او نوشت سزاوار بود دچار عقوبتی شبیه آنچه فدائیان اسلام درباره احمد کسروی به آن اقدام کردند، می‌شد.

او ادامه داد: در آنجا شجاع‌الدین شفا برآوردش از اقداماتی که یک دهه پس از انقلاب توسط افراد ضد انقلاب (اعم از سلطنت‌طلب، چریک فدایی، توده‌ای و...) انجام شده بود این بود که این تلاش‌ها بی‌ثمر بوده و الان باید کار دیگری کرد. او وقتی می‌خواهد کار دیگر را معرفی کند، می‌گوید ما باید روی نسلی کار کنیم که از وقایع انقلاب فاصله گرفته است و نسلی که وقتی به دنیا بیاید دیگر هیچ نسبتی با انقلاب نداشته باشد. ما باید تاریخ را به آنها بگوییم. اگر بتوانیم تاریخ را به روایت خودمان به ذهن آنها قالب بکنیم، اصلا اقدامات سیاسی برای براندازی لازم نیست. خود افرادی که تحت تأثیر تبلیغات رسانه‌ای و فرهنگی ما قرار بگیرند آنها خودشان عملیات براندازی را انجام می‌دهند.

عضو تشخیص مصلحت نظام عنوان کرد: بنابراین تاریخ‌نویسی نه از باب آنچه از روی حقیقت نوشتیم، بلکه بحث جنگ در میان است و طرف مقابل طراحی یک جنگ تمام‌عیار را کرده است و در این جنگ تنها نیست و اتفاقا همان چریک فدایی هم تنها نیست و این موضوع را بارها نقل کردم که بچه‌های وزارت اطلاعات سندش را به شایانفر داده بودند و او به من نشان داد که یک فرد خارج از کشور با تلفن با فردی در داخل کشور صحبت می‌کند که از طریق وزارت اطلاعات شنود شده بود که می‌گوید برآورد رفقای ما الان این است همه کارهایی که قبلا می‌کردیم فایده‌ای نداشته است و امروز فقط باید به سمت حوزه فرهنگ و عمل اجتماعی برویم و کنار شخصیت‌هایی مطرح و صاحب نفوذ قرار بگیریم. او رسما می‌گوید عملیات رسمی نفوذ در میان افرادی است که مرجعیت دارند.

صفار هرندی گفت: لذا در این زمان است که نفوذ در میان ارکان سیاست کلید می‌خورد و همان‌طور که مرحوم شایانفر نقل می‌کرد، در پلنوم بیستم حزب توده این ماجرا مطرح شده است. در اینجا امثال خاوری اقدامات سازشکارانه خودشان را با رژیم توجیه می‌کنند و به آن جریان تندرو مقابل می‌گوید: چرا شما متوجه نیستید؛ ما باید با بخشی از حکومت دست به یکی بکنیم و کنار هم قرار بگیریم و شعار مشترک پیدا کنیم و شعار صلح و آزادی سر بدهیم. تقریبا هم افرادی که در داخل از انقلاب گسستند و رفتند توی همین سال‌ها شعارشان همین بود: صلح و آزادی. اصلاحات هم از این صلح درآمد. چریک فدایی که در آن زمان برایش یک شاخص و نمونه مشخص شاعری مثل احمد شاملو بود، برای همین می‌گوید راه این است که من همه مبارزات مسلحانه و ارزش‌هایش را همپای یک قطعه شعر شاملو نمی‌بینم. کاری که او علیه نظام و حکومت می‌کند ارزشش از اسلحه‌ای که به دست گرفتیم و با حکومت جنگیدیم از همه اینها بیشتر است. برای همین می‌گویم امروز در صحنه تاریخ و روایت تاریخ، جنگ در میان است.      
 
موسی حقانی: مطالعات و پژوهش‌ها در عرصه تاریخ‌نگاری یکی از عرصه‌های جدی جهاد تبیین است
دکتر موسی حقانی، پژوهشکده تاریخ معاصر، با اشاره به اهمیت تاریخ در جهاد تبیین گفت: اندیشمندی می‌گوید ملتی که تاریخ خودش را بداند کودکانش مانند بزرگسالان می‌اندیشند و رفتار می‌کنند و بر عکس ملتی که تاریخ خود را نداند، بزرگسالانش مانند کودکان می‌اندیشد و رفتار می‌کنند. قطعا در جهاد تبیینی که مقام معظم رهبری بر آن تأکید دارند مطالعات و پژوهش‌ها در عرصه تاریخ‌نگاری یکی از عرصه‌های جدی جهاد تبیین است. چنین مراسم و اقداماتی می‌تواند در راستای جهاد تبیین و تعمیق هم شناخت تاریخی ملت و به‌ویژه جوانان خودمان باشد و هم تقدیر از کسانی است که در این حوزه زحمت کشیدند و دست به قلم بردند و آثاری از خودشان به جا گذاشتند.


 
او افزود: اگر چنین توجهاتی صورت نگیرد و برنامه‌هایی از این دست نباشد، شاید آن‌چنان که باید این افراد خود و کارشان معرفی نمی‌شود. به همین دلیل با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و پژوهشکده تاریخ معاصر از دو سال پیش بحث جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی مطرح شد و چون ما یک تأخیر 43 ساله در این زمینه داشتیم دوره نخست اختصاص پیدا کرد به آثاری که از سال 1358 تا 1397 تألیف شده و داوری این برهه زمانی کار خیلی سنگینی بود که خوشبختانه سال گذشته به انجام رسید.
 
رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر عنوان کرد: ما امسال آثار مربوط به سال 1398 و 1399 را مورد بررسی و داوری توسط داورانی قرار دادیم که در این حوزه فعال بودند. هدف اصلی هم همان‌طور که اشاره کردم، کمک به تعمیق مطالعات تاریخی است و عواملی که در بررسی کتاب‌ها مورد توجه قرار دادیم کمک به تعمیق مطالعات تاریخی، نوآوری، پاسخ به شبهات و مقابله با تطهیر پهلوی و تحریف تاریخ انقلاب و تاریخ معاصر ایران است. 
 
حجت‌الاسلام احمد خزایی: محققی چون رنجبر کرمانی کم داریم
حجت‌الاسلام احمد خزایی، رئیس مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، در ادامه این مراسم گفت: کار بزرگی که مؤسسات تاریخی حتما باید دنبال بکنند و در دستور کار قرار بدهند شیوه‌های تاریخ‌نگاری و بررسی سند است. اینکه یک سند طبقه‌بندی‌شده و سری باشد، دلیلی است بر اینکه سند درستی است؟ اسناد ساواک همه درست است؟ یا استناد به برخی روایت‌هایی از این دست که فلانی در کتابش این و آن را گفت، یرواند آبراهامیان چنین گفت و نیکی کدی در کتابش چنین آورد، پس دست آخر نتیجه بگیریم که چنین است و چنان. چنین شیوه کاری نه از نظر روایی درست است نه از منظر تاریخ‌نگاری.
 


او افزود: بنابراین ما نیاز به مجتهدانی در عرصه تاریخ داریم که با روایت درست، فهم صحیح اسناد، تقنین و ارزش‌گذاری اسناد بتوانند روایت درست را در میان روایت‌های مغلوط و مضطرب و مشکوک پیدا کنند. در مؤسسه ما مرحوم رنجبر کرمانی فعالیت داشت و ضایعه بزرگی است که ما این انسان فرهیخته و پردانش را از دست دادیم. خیلی جالب است که ما برای فصلنامه تاریخی و مطالعات سیاسی و خارجی تهران با مسئول سیاست خارجی یمن مصاحبه کردیم. وقتی مصاحبه را برای ویرایش به مرحوم رنجبر کرمانی دادیم، او به ما گفت فلان حادثه در این مصاحبه در چنین تاریخی اتفاق نیفتاده است. بعد مسئول سیاست خارجی یمن گفت: من مسئول هستم و من از چنین اتفاقاتی خبر دارم و شما تهرانی هستید و چطور تشخیص دادید که تاریخ حادثه غلط است؟! وقتی بررسی شد، حرف رنجبر کرمانی درست درآمد.

رئیس مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی اظهار کرد: این موضوع نشان داد احاطه علم و دانش در فهم تاریخ بسیار مهم است و ما به پژوهشگران و تاریخ‌نگارانی از این دست نیاز داریم که زمانه را بفهمند و حوادث را دریابند. محققی که بتواند روابط میان حوادث و رویدادها را بشناسد و بتواند صحیح را از ناصواب تشخیص دهد، بسیار کم است. ما باید به زحمات محققان در حوزه تاریخ ارزش بنهیم و در چنین مراسمی آنها را مورد تقدیر و تجلیل قرار دهیم.
 
محمدحسن رجبی دوانی: یکی از وظایف ما شناسایی شگردهای استعمار در دو سه سده اخیر در حوزه تاریخ‌نگاری است
محمدحسن رجبی دوانی گفت: اگر به آنچه در تاریخ معاصر دو سه سده اخیر در کشورهای اسلامی پدید آمد، نگاه کنیم جریان‌های ناسیونالیستی متعصبانه‌ای است که هم در صحنه سیاسی و هم فرهنگی در این کشورها به عنوان تاریخ‌نگاری جدید ظاهر شد و اقوام و ملل ساکن امپراتوری را که قرن‌ها با هم در مسالمت زندگی کرده بودند به صورت اغیار دشمن و سیتزه‌جو درآورد. در امپراتوری عثمانی با ایجاد جریان‌های ناسیونالیستی ترکان جوان و قبل از آن جمعیت اتحاد و ترقی، حکومتی که تحت لوای اسلام بسیاری از اقوام و ملل را دور هم گرد آورده بود، با تأکید بر ناسیونالیسم ترک نه تنها حمایت سایر اقوام را از دست داد، بلکه شورش‌هایی را از سوی این اقوام نصیب خودش کرد. متأسفانه با چنین رویکردی امپراتوری عثمانی در آغاز قرن بیستم فروپاشید.
 


او افزود: امروز یکی از وظایفی که بر عهده ماست این است که شگردهای استعمار در دو سه سده اخیر در حوزه تاریخ‌نگاری را شناسایی کنیم. اشاره شد که بیست جریان معارض مختلف است که درباره تاریخ انقلاب اسلامی تاریخ‌نگاری می‌کند؛ لذا وظیفه مراکز، ارگان‌ها و مؤسسات پژوهشی داخل کشور این است که یک بازنگری‌هایی در تواریخ شفاهی و تاریخ‌های مخدوشی که از سوی این جریان‌ها نوشته شده است، انجام دهند و همچنین باید تاریخ‌نگاری جدیدی را با عزم والا و تلاش وافر شروع کنند و با شناخت اهداف و ترفندهایی که در تاریخ‌نگاری به کار بردند، تاریخ‌نگاری جدیدی را برای نسل آینده رقم بزنند.