اعداد سخن میگویند؟
روزنامه «اطلاعات» در سرمقاله شماره امروز خود نوشت: قرار است فردا عصر به مناسبت پایان نخستین دوره کلاسهای پیکار با بیسوادی استان مرکز و توزیع کارنامهها، مراسمی در حضور شاهنشاه و شهبانو برپا شود و استادیوم امجدیه را کمیته ملی پیکار با بیسوادی برای انجام این مراسم در نظر گرفته است.
شما در پیام شاهنشاه به مناسبت سالگرد 28 مرداد ملتفت این نکته گشتهاید که مخصوصا روی آن تکیه فرمودهاند: «نه تنها به روی میلیونها بیسواد ایرانی راه دانش و بینش گشوده شد، بلکه نهضت عظیم مبارزه با بیسوادی از مرزهای ایران گذشت و تاریخ عصر جدید مملکت ما را پیشرو مقدسترین مبارزه حیات بشر یعنی پیکار برای نجات صدها میلیون نفر مردم محروم و بیسواد جهان شناخت. در این راه ما حتی از بودجه دفاعی محدود خود مبلغی برای کمک به امر مبارزه با بیسوادی در سایر کشورهای جهان اختصاص دادیم؛ زیرا اعتقاد راسخ داریم که در دنیای امروز پیشرفت واقعی یک اجتماع بدون آنکه همین پیشرفت برای سایر اجتماعات تأمین گردد عملی نیست».
اما آمار دیگر که در پیام روز جمعه شاهنشاه منعکس بود نشاندهنده پیشرفتهای فرهنگی ایران تنها در طول دوازده سال است که از قیام 28 مرداد میگذرد.
این بود سخن شاهنشاه: «در داخل ایران به موازات کوششی همهجانبه برای از میان بردن بیسوادی، در سطحهای علمی بالاتر نیز توسعه شگفتآوری روی داد. تعداد دانشآموزان ابتدایی کشور که در سال ۱۳۳۲، 730 هزار نفر بود، اکنون به دو میلیون و 550 هزار نفر رسیده است. تعداد محصلین دبیرستانها در همین فاصله از صدهزار نفر به 493 هزار نفر و تعداد دانشجویان دانشگاهها از ۸۹۰۰ نفر به نزدیک سیهزار نفر افزایش یافته است. رقم دانشآموزان فنی و حرفهای کشور که در سال ۱۳۳۲ فقط ۷۹۲ نفر بود اکنون از پانزدههزار تجاوز کرده است. در روستاهای کشور تعداد دانشآموزان ابتدایی که در سال ۱۳۳۲، 292 هزار نفر بود امروز به یک میلیون و 243 هزار نفر بالغ شده است.
این افزایش تعداد دانشآموز و دانشجو طبعا با افزایش مشابهی در تعداد دبستانها و دبیرستانها و دانشگاهها همراه بوده است. تعداد دبستانهای کشور که در سال ۱۳۳۲، ۵۶۷۰ بوده اکنون به ۱۵۱۳۵ رسیده، تعداد دبیرستانها از ۴۶۵ به ۱۵۵۰ و تعداد مدارس فنی و حرفهای از ۶ به ۱۰۹ و تعداد دانشگاهها از ۴ به ۷ رسیده است، و ۲۸ مؤسسه آموزشی عالی که اصلا در سال ۱۳۳۲ وجود نداشته، ایجاد شده است.
27 هزار و 300 نفر
سپاهی دانش در چند سال اخیر در روستاهای کشور انجام وظیفه کردهاند. بدین ترتیب تجدید بنای اجتماعی و اقتصادی ایران نوین با یک پیشرفت منظم و مستمر در امر تربیت کادرهای علمی و فرهنگی و فنی، یعنی آنچه ضامن ترقی و استحکام جامعه فردای ایران است، توأم بوده و بدیهیاست که این پیشرفت در آینده همچنان ادامه خواهد یافت».
[1]
یونایتدپرس: شوروی با فروش اسلحه نفوذ خود را در خاورمیانه گسترش میدهد
«یونایتد پرس» 21 اوت از واشنگتن گزارش داد: منابع دولتی آمریکا گفتند که شوروی کمک نظامی خود را به خاورمیانه ناآرام، بهشدت افزایش داده است.
همچنین شورویها تاکنون مقادیر معتنابهی اسلحه جدید به کشورهای تازه افریقایی دادهاند و از هر فرصتی برای یافتن پایگاهی در آنجا استفاده میکنند. این برنامه اگرچه بسیار پرخرج است، اما اثرات خود را به بار میآورد.
نمونه این کمک هواپیماهای میگ ۲۱ است که اخیرا به الجزایر داده شده و هواپیماهای بمبافکن و جنگندهای که سو -۷ نام دارد و وعده آن به عراق داده شده است.
این اولین بار است که چنین هواپیمایی به یک کشور غیر کمونیست داده میشود. رهبران شوروی مخارج این برنامه را با پاک کردن نفوذ غرب از کشورهای در حال رشد، نفوذ بر استراتژی آنها، مقابله با تبلیغات چین کمونیست و غیره توجیه میکنند.
شوروی که تاکنون چهارمیلیارد دلار به نوزده کشور در حال رشد کمک نظامی داده است، در سال گذشته قرار گذاشته که یکمیلیارد دلار دیگر بر این مبلغ بیفزاید. از جمله ممکن است کمک نظامی شوروی فقط به عراق به 175 میلیون دلار در سال جاری بالغ شود.
ایران که نتوانسته است آمریکا را وادار کند تعهد بزرگی از لحاظ دریافت اسلحه به این کشور بنماید، به مسکو نزدیک شده است. به قرار اطلاع به دولت ایران اطلاع داده شده که شوروی به طور کلی با دادن اسلحه به ایران موافق است؛ معهذا هنوز هیچ معامله مشخصی بین ایران و شوروی انجام نگرفته است.
وسعت تلاش شوروی برای نفوذ در خاورمیانه و آفریقا از این معلوم میشود که در حال حاضر نوزدههزار سرباز و افسر از کشورهایی که سلاح روسی دریافت داشتهاند در شوروی تعلیم طرز کار با این سلاحها را میبینند. علاوه بر این در حدود 3500 مستشار و مربی نظامی شوروی به کشورهایی که سلاح شوروی را دریافت میدارند فرستاده شدهاند.
فرمان شاه درباره سرشماری عمومی
روزنامه «اطلاعات» نوشت: امروز متن فرمان شاهنشاه آریامهر درباره سرشماری عمومی در سراسر کشور انتشار یافت.
بر حسب این فرمان سرشماری عمومی در آبانماه امسال در سراسر کشور انجام خواهد شد.
کمکهای ایران به ترکیه برای آسیبدیدگان زلزله امروز ارسال شد
امروز از طرف شیر و خورشید سرخ ایران درباره ارسال کمکهای ضروری برای آسیبدیدگان حادثه زلزله ترکیه اطلاعیهای به شرح زیر انتشار یافت:
در امتثال فرمان مبارک شاهنشاه آریامهر و منویات والاحضرت شاهدخت شمس پهلوی، ریاست عالیه جمعیت، دائر بر آماده بودن جمعیت شیر و خورشید ایران برای کمک به همنوعان آسیبدیده از حوادث و سوانح، در این هنگام که سانحه مصیبتبار زلزله جمعی از خواهران و برادران کشور دوست و همجوار ترکیه را تلف و جمعی دیگر را بیخانمان نموده است، جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران برای ابراز مراتب تسلیت و همدردی بلافاصله مبلغ پنجهزار دلار به عنوان جمعیت هلال احمر ترکیه حواله کرد و در عرض 24 ساعت آینده نماینده جمعیت با دوهزار بسته لوازم زندگی از قبیل ملبوس و پتو و خواربار برای یکهزار خانواده چهارنفری به وسیله هواپیماهای نیروی هوایی شاهنشاهی ترکیه عزیمت خواهد نمود.
عدم تعادل در تجارت میان استرالیا و ایران؛ صادرات 26 ، واردات 850 میلیون دلار!
روزنامه «اطلاعات» نوشت: منابع مطلع امروز گزارش دادند که به دنبال اقداماتی که اخیرا از طرف دولت برای از بین بردن عدم تعادل قابل توجه بازرگانی با استرالیا به عمل آمده، دولت استرالیا موافقت کرده است فرش صادراتی ایران را از عوارض گمرکی در آن کشور معاف کند.
طبق اظهار این منابع اتخاذ این روش از طرف دولت استرالیا به بازرگانان امکان میدهد تا صدور فرش را به میزان زیادی افزایش دهند؛ چون قدرت خرید مردم استرالیا زیاد است و استطاعت خرید فرش ایرانی را دارا هستند.
استرالیا در سال گذشته در مقابل صدور 850 میلیون ریال کالا به ایران تنها در حدود 5/ 26 میلیون ریال جنس از ایران خریداری کرده است.
موافقتنامه فرهنگی ایران و شوروی امضا شد
بعدازظهر دیروز آقای سرگی کالیستر انویچ رومانوفسکی، رئیس کمیته روابط فرهنگی شوروی، وارد تهران شد و قبل از ظهر امروز موافقتنامه فرهنگی ایران و شوروی را در وزارت امور خارجه امضا کرد.
رئیس کمیته روابط فرهنگی شوروی با هواپیمای ایرفلوت وارد تهران شد و مورد استقبال آقای دکتر هدایتی، وزیر آموزش و پرورش، و آقای دکتر خلعتبری، رئیس تشریفات وزارت امور خارجه، و اعضای سفارت شوروی در تهران قرار گرفت.
ساعت 10 بامداد امروز آقایان
آرام، وزیر امور خارجه ایران، و رئیس کمیته روابط فرهنگی شوروی موافقتنامه فرهنگی دو کشور را در وزارت امور خارجه امضا کردند.
مذاکرات عقد این قرارداد سال گذشته هنگام بازدید شاه از شوروی انجام گرفت و در آن توسعه مناسبات فرهنگی ایران و شوروی در موارد مبادله نشریات و اطلاعات علمی و متخصصین و دانشمندان و برقراری روابط هنری و ورزشی و فرهنگی گنجانیده شده است.
مسافران عراق 6 ساعت در مرز ایران قرنطینه میشوند
روزنامه «اطلاعات» به نقل از خبرنگار خود در خرمشهر نوشت: با شیوع بیماری وبا در شهرهای شمالی عراق، رفتوآمد مسافر ایرانی و عراقی در «مرز شلمچه» و گمرک خرمشهر مورد کنترل شدید قرار گرفته است.
مسافرینی که از عراق وارد ایران میشوند، مدت 6 ساعت قرنطینه میشوند و به آنها واکسن وبا تزریق میگردد.
یک مقام مطلع در بهداری خرمشهر گفت: هنوز همهگیری وبا در عراق از طرف وزارت بهداری تأیید نشده است و در صورتی که این موضوع تأیید شود، مسافرین عراقی که به خرمشهر میآیند پنج تا شش روز در قرنطینه «شلمچه» و گمرگ نگهداری خواهند شد.
دیروز بهداری خرمشهر طی نامهای از فرمانداری این شهر خواست به ژاندارمری خرمشهر دستور داده شود تا مسافرین قاچاقی که از عراق به ایران میآیند، پس از دستگیری به بهداری معرفی شوند تا در قرنطینه مورد معاینه قرار گیرند.
هم اکنون مرز ایران و عراق در نواحی جنوب مخصوصا نوار مرزی بین بصره و خرمشهر بهشدت کنترل میشود. قرار است مدیر کل بهداری خوزستان برای نظارت بر اقداماتی که جهت پیشیگیری از وبا در مرز انجام میشود به خرمشهر بیاید.
انتشار حکم محکومیت مصطفی امین
مطبوعات قاهره امروز صفحه اول خود را به درج حکم محکومیت مصطفی امین به زندان ابد اختصاص دادند.
این ناشر و سردبیر مصری متهم بود که اسرار و اطلاعاتی به اودل، کارمند سفارت آمریکا، که عضو «سیا» بوده است، داده است. صورت مذاکرات مخفیانه امین و اودل نیز در جراید قاهره چاپ شده است.
طبق این گزارش در میان سؤالاتی که اودل از امین کرده است یکی موضوع نطقی بود که قرار بود عبدالناصر ایراد کند و دیگری موضوع اختلاف عبدالناصر با معاونش مارشال حکیم عامر، روش مصر نسبت به چین کمونیست و اتحاد شوروی بوده است. ظاهرا این مذاکرات در همان موقع روی نوار ضبط شده است.
برنامه دولت جدید عراق اعلام شد
ژنرال ناجی طالب، نخستوزیر عراق، امروز برنامه دولت خود را به اطلاع مردم عراق رساند.
ناجی طالب طی یک نطق رادیویی و تلویزیونی سیاست خارجی و داخلی دولت عراق را تشریح کرد که نکات برجسته آن چنین است:
1. دولت عراق معتقد است وحدت ملی پایه هر گونه پیشرفت در عراق است و برای تحکیم این وحدت از هیچ گونه تلاشی فروگذار نخواهد کرد؛
2. دولت عراق دقیقا قرارداد ژوئن گذشته را بین دولت عراق (به ریاست عبدالرحمن البزاز) و اکراد شمال عراق اجرا میکند. (این قرارداد به جنگ بین اکراد و نیروهای عراق پایان داد.)
3. دولت عراق سازمان حزب متحده عراق را تجدید سازمان میدهد. در این سازمان تمام نیروهای زنده کشور شرکت میکنند؛
4. دولت توجه خاصی به نیروهای ملی عراق مبذول میدارد. ارتش عراق به جدیدترین سلاحها مجهز میشود. در ارتش اصلاحاتی خصوصا در زمینه دفاع ملی و افراد ذخیره صورت میگیرد. دولت سطح زندگی نظامیان را بالا میآورد تا آنها بتوانند کاملا به دفاع از میهن بپردازند؛
5. در مورد سیاست عربی، دولت عراق معتقد است ملت عرب یکی است و مردم عراق جزء میهن عربی هستند؛
6. دولت عراق در کنار کشورهای عربی ترقیخواه و آزاد از جنبشهای آزادیبخش در سراسر جهان عرب حمایت میکند. عراق با پیمان اسلامی و هر گونه پیمانی که الهامکننده امپریالیسم باشد مخالف است؛
7. دولت عراق مناسبات حسن همجواری با ایران و ترکیه را حفظ میکند و با تمام دول جهان بر اساس احترام متقابل همکاری مینماید.
دولت عراق مایل است مناسبات بسیار دوستانه خود را با شوروی و سایر کشورهای سوسیالیستی حفظ کند.
[2]
پینوشتها
---------------------------------------------
[1].
اطلاعات، 31 مرداد 1345، ص 2. بهرغم آمار ارائهشده از سوی شاه که در سرمقاله روزنامه «اطلاعات» نیز به آن با افتخار اشاره شده است، رژیم پهلوی در مقابله با بیسوادی آنچنانکه باید توفیق چندانی کسب نکرد. این آمار و ارقام بخشی محصول گذر زمان بوده و افتخاری برای حکومت محسوب نمیشد؛ چنانچه امروز نسبت به دیروز آمار و ارقام تغییر میکند. از سال 1332 تا 1345 و با گذشت سیزده سال نیز در میزان باسوادها و بیسوادها و دانشآموزان و دانشجویان نیز باید طبیعتا مردم تفاوتهایی شاهد بودند.
از سوی دیگر هرچند با بررسی اوضاع اجتماعی آن زمان و با توجه به اینکه درصد بسیار بالایی از مردم کشور را بیسوادان تشکیل میدادند، ایجاد سپاه دانش برای مبارزه با بیسوادی طرح خوب و ضروری به نظر میرسید، اما اهداف اصلی و البته پنهان این طرح در آن زمان تنها به مسئله آموزش خلاصه نمیشد و برخی از مردم بهویژه روحانیان بهخوبی از نیات اصلی اجرای این طرح آگاه بودند و در این زمینه اطلاعرسانی و روشنگری لازم را انجام دادند.
با توجه به استدلال برخی از محققان و روحانیان، یکی از اهداف اصلی ایجاد سپاه دانش اسلامزدایی از جامعه ایران و هموار کردن راه نفوذ فرهنگ و ارزشهای آمریکایی به کشور بود. به همین دلیل بود که در روستاها برخی از مردم از این طرح استقبال نکردند و شرکت در کلاسهای سپاه دانش تنها به دلیل اجباری بودن آن در برخی مناطق بود.
این مسئله در آمار و تفاوتی که میان جمعیت باسواد روستایی و شهری آن زمان وجود دارد بهخوبی روشن است. هرچند در زمینه پیکار با بیسوادی با ایجاد سپاه دانش نتایج خوبی بهدست آمد. اما با وجود افزایش نسبت باسوادان در کل کشور هنوز تفاوت زیادی بین نسبت باسوادان در جوامع شهری و روستایی و بالاخص بین زنان و مردان کشور مشاهده میشد، به نحوی که نسبت باسوادی زنان کل کشور در سال 1356، 37 درصد و در جوامع شهری و روستایی به ترتیب 57 درصد و 19 درصد بود.
رک: علیرضا ازغندی،
تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران (1320-1357)، تهران، سمت، 1382، ص 32.
هرچند یکی از اهداف تشکیل سپاه دانش توسعه علوم و فنون جدید و گسترش مراکز و مؤسسات وابسته به آنها بود، اما در سالهای آخر سلطنت محمدرضا پهلوی، همانند سالهای گذشته اقدامات انجامگرفته برای بهبود آموزش و پرورش صرف و از نظر وضعیت کیفی آن هماهنگ با نیازهای آموزشی نبود و واقعیت آنکه در صحنه عمل تنها بخش اندک و ناچیزی از آن اهداف کلان تحقق یافت و در مجموع به دلیل اهداف پنهان سیاسی و اجتماعی که در پس پرده این طرح پنهان بود، گروههای مرجع جامعه مردم را از همسویی با این طرح بازمیداشتند.
[2] .
اطلاعات، 31 مرداد 1345، صص 1، 4، 13، 15 و 16.