شاه در جمع مهندسان نفت جنوب: ایران بر نفت خود حاکمیت مطلق دارد!
روزنامه «اطلاعات» نوشت: به افتخار شاهنشاه آریامهر و
علیاحضرت شهبانو شب جمعه از طرف کانون مهندسان نفت در آبادان ضیافت باشکوهی ترتیب داده شد.
ابتدا آقای دکتر
اقبال، رئیس هیئتمدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران، گزارشی پیرامون فعالیتهای چندساله شرکت ملی نفت به استحضار رسانید و گفت: کارکنان شرکت نفت افتخار دارند و به خود میبالند که بدون کمک خارجی تمام چرخهای عظیم این واحد اقتصادی را به گردش درآوردهاند. تعداد کارکنان این صنعت نزدیک به 43هزار نفر است و فقط چند صد تن خارجی در این صنعت مسئول شغلهای درجه دوم و سوم میباشند.
آقای دکتر اقبال افزود: در سالهای آینده ما شاهد پیشرفتهای بیشتری در صنعت نفت خواهیم بود از آن جمله در آبانماه سال آینده کارخانه لولهسازی اهواز محصولات خود را عرضه خواهد داشت و با استفاده از محصول این کارخانه شاه لوله گاز ایران در سال 1349 آماده بهرهبرداری خواهد بود.
در این هنگام شاهنشاه آریامهر در میان ابراز احساسات پرشور حاضران پشت میکروفن رفتند و سخنانی به این شرح ایراد فرمودند: این مرتبه اول نیست که در این سالن با مهندسین و خانوادههای آنها در شهر آبادان صحبت میکنم، دفعه اول بعد از وقایع ۱۳۳۲ از آبادان دیدن کردم، مملکت ایران که در ۱۳۲۰ مورد تهاجم خارجی قرار گرفته بود و یکمرتبه در آرزوهای خود و در پیشرفتهای خود لطمهای دیده بود و حس میکرد آن لطمه چقدر شدید و جلوگیری از پیشرفت او چقدر گران تمام شده و در مدت پنج سال زمان جنگ دچار چه مذلتها و بعضی اوقات چه زورگوییها شده بود، همیشه حس انزجاری به اشغال مملکت و نسبت به سلط خارجی داشت، طبیعی بود که بعد از جنگ عکسالعملی در مقابل نفوذ بیمناسبت و بیجا و زورگویانه خارجی نشان ندهد.
یکی از مظاهر تسلط اجنبی در مملکت ایران وضع سابق شرکت نفت بود، بهخصوص در پنج سال جنگ مردم ایران عادت کرده بودند که فکر بکنند شرکت نفت خارجی در ایران فقط جنبه تجارتی ندارد در امور داخلی دخالت میکند و در سرنوشت مملکت ممکن است تأثیر داشته باشد، اضافه بر اینکه استفاده نامشروعی از وجود خود و از ثروتهای ایران میبرد و در شئون زندگی این مملکت نیز دخالت میکرد.
مبارزه ایران
میشود گفت که ملت ایران در واقع یکپارچه برضد این نفوذ و اصولا با نفوذ خارجی شروع به مبارزه کرد مبارزه ایران تا رأی دادگاه لاهه مبارزه وطنخواهانهای بود، ما در اصل حق خودمان پا فشاری کردیم و حق مارا نیز دنیا شناخت. در عمل متأسفانه موفقیت ما به اندازه حق ما نبود. عدم موفقیت ما را چه در کتاب اول، چه در کتاب دوم و سایر گفتههای خودم شرح دادهام.
موضوع حق حاکمیت متأسفانه کافی نبود، میبایستی ما قادر بودیم که عملیات فنی و صادراتی و بازاریابی را نیز خودمان انجام بدهیم. این از عهده ما در آن زمان خارج بود. امروز وضع خیلی فرق کرده است در صحبتهایی که روز اول اینجا کردم، در صحبتهایی که چند سال بعد شد و صحبتی که امشب میتوانم با شما داشته باشم میشود گفت که فرق از زمین تا آسمان است.
امروز ما مثل آدم سرگردانی دنبال مشتری، به مقیاس خیلی کوچک چند هزار تُنی نمیگردیم که التماس بکنیم نفت ما را با 50 درصد تخفیف بخرند و کسی به ما اعتنا نگذارد، امروزه ممالک بدون نفت و حتی ممالک صاحب نفت مشتری نفت ایران هستند و ما هستیم که تشخیص بدهیم به کی و به چه قیمت نفت ایران را بفروشیم.
[1]
تفریح فرح و رضا پهلوی در آبعلی!
روزنامه «اطلاعات» نوشت: صبح دیروز علیاحضرت شهبانوی ایران به اتفاق والاحضرت ولیعهد به آبعلی تشریففرما شدند و تا بعد از ظهر به اسکی پرداختند.
روادید میان ایران و مراکش لغو شد
سخنگوی وزارت امور خارجه اظهار داشت: طبق قرارداد منعقده بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی مغرب مراکش از 1 مارس ١٩٦٧ برابر با 10 اسفندماه ١٣٤٥ روادید میان دو کشور ملغی گردیده است.
در ضیافت دیشب که در سفارت مراکش برگزار گردید دیپلماتهای مراکشی و ایرانی توسعه مناسبات دو کشور را یادآوری کردند.
انتظار میرود سران دو کشور موضوعات مشترک فیمابین را مورد بررسی قرار دهند.
مراکش علاقهمند است که به ایران سنگ فسفات صادر نماید و در عوض موضوع خرید نفت از ایران مورد مذاکره قرار خواهد گرفت.
وزیر بازرگانی خارجی شوروی: برای معرفی مصنوعات ایران، ایران در شوروی نمایشگاه دایر میکند
یک نمایشگاه عظیم صنعتی و کشاورزی از مصنوعات و محصولات کشاورزی ایران در سال آینده در مسکو گشایش خواهد یافت.
این خبر را آقای پاتولیچف، وزیر بازرگانی خارجی شوروی، روز پنجشنبه پس از امضای قرارداد بازرگانی پنجساله دو کشور در اختیار نمایندگان مطبوعات گذاشت.
وزیر بازرگانی خارجی شوروی دراینباره گفت: تشکیل نمایشگاه ایران در شوروی به شناساندن مصنوعات و محصولات کشور شما کمک خواهد کرد به خصوص که از نمایشگاه ایران علاوه بر شخصیتها و مردم شوروی، شخصیتهای خارجی مقیم مسکو نیز دیدن میکنند.
آقای پاتولیچف در ادامه مصاحبه خود گفت: حجم مبادلات ایران و شوروی خیلی پیش از میزانی است که در موافقتنامه پیشبینی شده است؛ زیرا بر اساس قراردادهای دیگری که در دست انعقاد داریم و یا احتمالا منعقد خواهد شد مبادلات جدیدی بین دو کشور برقرار میشود که احتمالا تا چند سال دیگر میزان مبادلات به پانصدمیلیون دلار در سال خواهد رسید.
در مورد خرید اسلحه، آقای پاتولیچف متذکر شد که این قرارداد در موافقتنامه بازرگانی دو کشور مطرح نیست و در حقیقت قرارداد جداگانهای محسوب خواهد شد که من درباره آن اطلاعاتی ندارم.
طرح قطعی ذوب آهن
در مورد گشایش کارخانه ذوب آهن از وزیر بازرگانی خارجی شوروی سؤال شد. در پاسخ این پرسش آقای شامو فسکی، یکی از کارشناسان ذوب آهن شوروی، گفت: در اردیبهشتماه آینده طرح قطعی ذوب آهن تسلیم ایران میشود و در پاییز آینده «تکیهگاه» ساختمانی ذوب آهن بنا خواهد شد. ساختمانهای مربوط به کارخانه ذوب آهن در سال ۱۹٦٨ شروع میشود.
درگذشت سفیر ایران در اردن
آقای جواد وکیلی، سفیر ایران در اردن، روز پنجشنبه بر اثر عارضه قلبی درگذشت.
پیکر وکیلی شب گذشته از امان به تهران منتقل شد و ساعت 10 صبح فردا مراسم تشییع جنازه رسمی از مسجد عالی سپهسالار به عمل خواهد آمد.
وی در سال ۱۲۹۲ به دنیا آمد و پس از اتمام تحصیلات خود در دانشکده فرانسوی بیروت در رشته حقوق و در سال ۱۳۲۱ وارد خدمت وزارت خارجه شد و مشاغل مختلف سیاسی به عهده داشت.
سوریه در ماجرای نفت پیروز شد
روزنامه «اطلاعات» نوشت: امروز نفت از لوله عظیم نفتی که از عراق به سوریه میرود دوباره به جریان افتاد و سوریه پیروزی کامل خود را در نبردی طولانی برای درآوردن پول بیشتر از کمپانی نفت عراق جشن گرفت.
بر مخارج کمپانی علاوه بر پرداخت پول بیشتر به سوریه، مقادیر دیگری نیز افزوده شده است.
لبنان گفته است که از لوله نفتی خود نیز همان سهمی را برای عبور لوله نفتی میخواهد که به سوریه پرداخت شده است.
طبق موافقتی که با سوریه به عمل آمده از اول ژانویه سال ١٩٦٦ سالی چهاردهمیلیون دلار بر درآمد نفتی آن افزوده شده است. سربازان سوریه، که لوله نفتی ۵۳۰ میلی سیصدمیلیون دلاری آن را حفاظت میکردند به زودی از کنار لولههای نفت دور خواهند شد؛ زیرا به موجب موافقتی که روز پنجشنبه در دمشق انجام شد، نفت باردیگر به جریان افتاد این جریان برای عراق، که بیش از نیمی از درآمد دولتی خود را از نفت بهدست میآورد، نیز بسیار مفید بوده است.
دفتر کمپانی نفت عراق در بیروت اعلام کرد: حقالسهم سوریه از سالی 4/ 29 میلیون دلار به سالی 8/ 44 میلیون دلار افزایش یافته است.
رادیو تلویزیون سوریه نطق یوسف زعین، نخستوزیر سوریه، را پخش کرد که در آن حل و فصل این مسئله و پیروزی کامل سوریه اعلام شده و اعلام گردیده کمپانی چهاردهمیلیون دلار اضافه حقالسهم را به بانک مرکزی سوریه پرداخته است.
لوله نفتی سوریه در حدود سالی چهلمیلیون تن نفت خام را از عراق (منطقه کرکوک) به بندر بانیاس (در کنار مدیترانه) میرساند.
انتظار میرود از روز دوشنبه نفتگیری تانکرهای بزرگ در بندر بانیاس آغاز شود.
ناظران سیاسی میگویند حل بحران نفت، عراق را از فشار سیاسی و اقتصادی بزرگی نجات داد. عراق در حل این مسئله نقش مهمی ایفا کرد.
به موجب بخشنامه وزیر دارایی، عیدی کارمندان از ۱۵۰۰ تومان نباید تجاوز کند
به دستور آقای دکتر
آموزگار، وزیر دارایی، از امروز پرداخت عیدی سال 13٤٦ خدمتگزاران جزء وزارت دارایى شروع گردید.
طبق دستورالعمل اداری به پیشکاریها و ادارات دارایی اجازه داده شده به کلیه کارکنان شاغل به خدمت در ادارات مرکزی وزارت دارایی و داراییهای شمیران و شهر ری اعم از رسمی پیمانی، دون پایه، حکمی، روزمزد ثابت و کارتی و شاغلینی که از محل بودجه منتسبین به کارگزینی حقوق دریافت میدارند معادل یک ماه حقوق ثابت به ماخذ پرداختی در اسفندماه 13٤٥ مشروط بر اینکه از پانزدههزار ریال تجاوز ننماید به عنوان پاداش پرداخت نمایند.
کلیه کارکنان پیشکاریهای دارایی استانها و داراییهای شهرستانهای مستقل اعم از رسمی، پیمانی، حکمی، خدمتگزاران جزء و کارکنان روزمزد ثابت و کارتی و رؤسای داراییهای شهرستانها و بخشهای تابعه و سر ممیزین مستقل و ممیزین حسابها معادل پانزده روز حقوق ثابت به عنوان پاداش پرداخت شود.
از طرف خزانهداری کل اعتبار لازم به ادارات داراییهای شهرستانها فرستاده تا پاداش کارکنان ادارات مرکزی و شهرستانها را در روز ۲۰ اسفند پرداخت نمایند.
[2]
پینوشتها:
[1] .
اطلاعات، 13 اسفند 1345، صص 1 و 13. محمدرضا پهلوی هر زمان که فرصتی بهدست میآورد به «ملی شدن صنعت نفت» اشاره مستقیم و غیر مستقیم کرده و از وضعیت ایران در آن دوره و سیاستهای
مصدق انتقاد مینمود. شاه خود را مدافع اصل «ملی شدن صنعت نفت» قلمداد کرده و میخواست این گونه وانمود کند که «ملی شدن صنعت نفت» به درستی اجرا نشده و ایران را به کشوری وابسته و با اقتصادی ضعیف بدل ساخت که توان صادرات نداشت.
یکی از مسائلی که پس از کودتای 28 مرداد 1332 توسط محمدرضاشاه و دربار پهلوی دنبال میشد، کوچک جلوه دادن اقدامات دکتر محمد مصدق و دولت وی، از جمله ملی شدن صنعت نفت بود؛ چرا که اصولا پس از کودتای 28 مرداد 1332 و با انعقاد قرارداد ایران با
کنسرسیوم نفتی، بسیاری از دستاوردهای ملی شدن نفت از بین رفت و بسیاری از مردم و گروههای سیاسی این مسئله را نوعی خیانت به ملی شدن صنعت نفت و دستاوردهای مبارزاتی ملت ایران در این دوران میدانستند. موضوع دیگری نیز دنبال میشد و حتی طی سالهای گذشته توسط برخی از سلطنتطلبان و نزدیکان محمدرضا پهلوی مطرح گردیده است. این مسئله مطرح کردن حمایت شاه از ملی شدن صنعت نفت و اقدامات دولت مصدق بود. این موضوع حتی در کتاب «مأموریت برای وطنم» ــ که توسط محمدرضا پهلوی نوشته شده است ــ نیز اینگونه مطرح گردید: «در دیماه ۱۳۳۱ مجلس شورای ملی با رضایت من و اکثریت آرا، اختیارات مصدق را تمدید نمود. علت رضایت من آن بود که میخواستم هر گونه مجال برای اجرای سیاست مثبتی در امر نفت به وی داده شده باشد، ولی متأسفانه مصدق اختیارات مزبور را بیش از پیش برای پیشرفت مقاصد شخصی خود مساعد یافته و به اختناق مطبوعات و توقیف مدیران جراید پرداخت. چون بعضی از نمایندگان مجلس شهامت به خرج داده و با وی مخالفت کرده بودند، به تضعیف قدرت مجلس اقدام نمود و دستور داد طرفداران او جلسات را با عدم حضور خود از رسمیت بیندازند و به وسیله افراد اوباش طرفدار، به ارعاب و تخویف نمایندگان مخالف مبادرت نموده و آنها را در منازل خود و یا در معابر عمومی مورد تهدید قرار داد».
مصدق نیز این صحبت را بیپاسخ نگذاشت و جواب آن را اینگونه داد: «دولت اکثریت داشت و احتیاج نبود که مجلس با رضایت شاهنشاه اختیارات را تمدید کند و از این فرمایشات چنین برمیآید که در مملکت مشروطه مجلس قادر نیست کاری انجام دهد مگر با اجازه شاهنشاه. مطبوعات هم در تمام مدت تصدی من آزاد بود و بهترین گواه شمارههای روزنامه "داد" است که هر چه مخالفین میخواستند مینوشت و از طرف دولت تعقیب نمیشد. مجلس را هم نمایندگان مخالف دولت از کار میانداختند که در یکی از روزها مجبور شدم آنچه میخواستم در مجلس بگویم در میدان بهارستان به عرض هموطنان برسانم».
به واقع در این دوره محمدرضا پهلوی اقدامات مثبتی در راستای ملی شدن صنعت نفت انجام نداد و حتی با این مسئله مخالف بود؛ چرا که این کار را ثمره اقدامات دولت دکتر محمد مصدق میدانست؛ مسئلهای که باعث محبوبیت بیش از پیش وی شده و کماکان دربار پهلوی را از دستیابی به قدرت کامل در عرصه سیاسی ایران کنار میزد.
همچنین در دوران مطرح شدن بحث ملی کردن صنعت نفت و سپس تصویب قانون ملی شدن و اجرای آن، مجلس شورای ملی و دولت در دست نیروهای دربار نبود و علیالاصول دربار و شخص محمدرضا پهلوی نمیتوانستند اقدامات عملی خاصی در حمایت و طرفداری از ملی شدن صنعت نفت انجام دهند. اسناد و مدارک موجود نیز چیزی در این مورد نشان نمیدهد که محمدرضا پهلوی از ملی شدن صنعت نفت در آن ایام حمایت کرده باشد؛ بنابراین بحث حمایت و پشتیبانی دربار و محمدرضا پهلوی از دولت دکتر محمد مصدق و ملی شدن صنعت نفت دارای وجاهت تاریخی نیست و اتفاقات پس از آن و تدارک کودتای 28 مرداد 1332 که توسط نیروهای داخلی و خارجی صورت گرفت، نیز این مسئله را نشان داده است.
خلاصه سخن آنکه پس از تلاشهای نمایندگان جبهه ملی در مجلس شورای ملی و تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت و سپس اجرای آن توسط دولت محمد مصدق کودتایی با همکاری نیروهای داخلی و خارجی علیه دولت ملی مصدق انجام گرفت و حکومت مطلقه محمدرضا پهلوی برقرار گردید و بیش از دو دهه بر ایران حکمرانی کرد و تنها انقلاب اسلامی 1357 ایران توانست آن را از بین ببرد. پس از کودتا و حتی طی سالهای گذشته ادعایی توسط دربار سابق پهلوی و نزدیکان آن مطرح گردیده و اینگونه گفته شده است که محمدرضا پهلوی حامی و پشتیبان ملی شدن صنعت نفت بوده است. تاریخ نشان داده است که دربار پهلوی نه تنها هیچگونه تلاشی برای کمک به فرآیند ملی شدن صنعت نفت انجام نداد، بلکه با سنگاندازیهای فراوان باعث تضعیف و ایجاد مشکل برای دولت مصدق و تلاشهای این دولت برای ملی کردن صنعت نفت شد؛ همچنین همین دربار و ارتش پهلوی با همکاریهای سازمانهای جاسوسی آمریکایی و انگلیسی و نیروهای مزدور داخلی علیه دولت مصدق کودتا نموده و دولت وی را ساقط کرده و با امضای کنسرسیوم نفتی به اصل ملی شدن صنعت نفت خیانت نمودند.
[2] .
اطلاعات، 13 اسفند 1345، صص 1، 3، 13، 15 و 16.