پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ سیدعلی‌اکبر پرورش یکی از مبارزان سیاسی در دوره حکومت پهلوی دوم است. او در 1321 در اصفهان متولد شد. علی‌اکبر دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در اصفهان گذراند. بعد از پایان دوره متوسطه وارد دانشسرا شد و در نهایت تا مقطع کارشناسی ارشد در رشته ادبیات ادامه داد. او علاقه خاصی به تدریس داشت؛ ازاین‌رو با یادگیری کارآموزی دبیری توانست به عنوان دبیر دینی در مدارس مختلف به کار و فعالیت مشغول شود. پرورش، که به مسائل دینی علاقه بسیاری داشت، معتقد بود می‌توان از طریق تدریس علوم دینی، کمک بزرگی به انتقال آموزه‌های دینی و اسلامی به دانش‌آموزان کرد؛ بااین‌حال او تنها به فعالیت‌های فرهنگی اکتفا نکرد، بلکه وارد عرصه مبارزات سیاسی نیز شد؛ به‌گونه‌ای که یکی از مبارزان بنام نهضت امام خمینی به‌شمار می‌آید.
ورود به فعالیت‌های سیاسی
سیدعلی‌اکبر پرورش به واسطه آشنایی با
شهید آیت‌الله بهشتی وارد عرصه سیاسی شد. در واقع علاقه وی به مبارزات اسلامی نیز به واسطه همین آشنایی شکل گرفت. ظاهرا شهید بهشتی در آن دوره و در ایام تعطیل به اصفهان رفته و در آنجا مشغول فعالیت‌های دینی و سیاسی شده بود. همین رفت‌وآمدهای شهید بهشتی از قم به اصفهان باعث شد پرورش توفیق آشنایی با شهید بهشتی را پیدا کند و این آشنایی، فکر سازمان‌دهی جوانان مبارز را در ذهن او پدید آورد. البته او در دوره نوجوانی و جوانی خود نتوانست اقدام خاصی در این زمینه انجام دهد، اما در نهایت در اوایل دهه 1340 به دلیل اقدام علیه حکومت دستگیر شد. ظاهرا دلیل دستگیری سیدعلی‌اکبر واکنش به تحولات سیاسی سال 1342، یعنی قیام 15 خرداد و دستگیری امام خمینی بود.
فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی در دهه‌های 1330 و 1340
سیدعلی‌اکبر پرورش در دهه 1340 فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی خود را گسترش داد. البته فعالیت‌های فرهنگی نیز با اهداف سیاسی انجام می‌شد. او در این سال‌ها به مدرسه احمدیه پیوست و در آنجا به تدریس مشغول شد. این مدرسه، که آیت‌الله خادمی یکی از اعضای هیئت مؤسس آن بود، با هدف مبارزه با فرقه بهائیت و امور خیریه تأسیس شد؛ بااین‌حال مدرسه یادشده در دهه 1340 یکی از مدارس مهم در زمینه امور سیاسی بود.[1] مدرسه احمدیه هر بار به بهانه‌های مختلف از اندیشمندان بزرگ دینی و سیاسی برای سخنرانی دعوات می‌کرد. سیدعلی‌اکبر پرورش نیز از جمله کسانی بود که نقش مهمی در امور مذهبی این مدرسه داشت و بسیار به آن رفت‌وآمد می‌کرد. این فعالیت‌ها در نهایت باعث شد ساواک نسبت به فعالیت‌های مدرسه حساس شود و طی گزارشی اعلام کند که کادر آموزشی، به‌ویژه رئیس، متعصب مذهبی و خرافاتی هستند و بر اساس تعصبات مذهبی تصمیم می‌گیرند؛ همچنین مدعی است که در مدرسه ملی‌گرایی و میهن‌پرستی وجود ندارد و این ناآگاهی ناخواسته محیطی را برای فعالیت‌های زیان‌آور در بین دانش‌آموزان بی‌گناه ایجاد کرده و باعث دردسر آنها و خانواده‌هایشان شده است.[2]
البته این گزارش‌ها و تهدیدها مانع از فعالیت سیدعلی‌اکبر پرورش و سایر افراد فعال در این مدرسه نشد؛ تا جایی که پرورش حتی به انجمن اسلامی مدرسه احمدیه اقدام کرد. انجمن اسلامی، تشکیلاتی سیاسی بود که طی آن افراد و روحانیان سرشناش به فعالیت‌های سیاسی می‌پرداختند. البته طراح اصلی این انجمن، شهید بهشتی و ریاست آن نیز با حجت‌الاسلام سیدابوالحسین بدری بود. البته انجمن اسلامی خیلی زود با پیگیری‌های ساواک منحل و سیدعلی‌اکبر پرورش نیز به اتهام فعالیت‌های سیاسی علیه رژیم، به هنرستان منتقل شد. سیدعلی‌اکبر پرورش در آن دوره علاوه بر کانون‌ها و نهادهایی که به آنها اشاره کردیم یکی از اعضای انجمن حجتیه نیز بود.
فعالیت‌های سیاسی سیدعلی‌اکبر پرورش در دهه 1350
فعالیت‌های سیاسی پرورش در دهه 1350 بسیار پررنگ‌تر از دهه 1340 بود. او در این دهه نیز به دلیل فعالیت‌های سیاسی علیه حکومت پهلوی دستگیر و روانه زندان شد. سیدعلی‌اکبر پرورش در دهه 1350 نیز بارها به فعالیت علیه حکومت پرداخت. او یکی از معترضان اصلی در ماجرای اعتصابات کارگران در تیرماه 1357 بود. در آن سال، کارگران بسیاری از شهرهای بزرگ از جمله اصفهان در اعتراض به وضعیت معیشتی و حقوق خود دست به اعتراض زدند. البته پیش از این اعتراضات، چندین اعتراض بزرگ کارگری نیز شکل گرفته بود؛ بااین‌حال نخستین تظاهرات بزرگی که کارگران پرشماری در آن شرکت کردند، تظاهرات ۳۱ تیرماه در مشهد بود. در آن روز برخی از شرکت‌کنندگان در مراسم تشییع جنازه یک روحانی، که در حادثه اتومبیل جان باخته بود، به سوی پلیس سنگ پرتاب کردند و پلیس هم به آنها شلیک کرد و در نتیجه مراسم به خشونت کشیده شد. در هفتمین روز کشتار مشهد، تقریبا در همه شهرهای اصلی مراسم یادبود بزرگی برپا شد. در تهران، تبریز، قم، اصفهان و شیراز این مراسم به درگیری‌های خیابانی تبدیل شد. در ماه رمضان نیز، که از ۱۴ مرداد آغاز می‌شد، خشونت عوامل حکومت شدیدتر شد.[3]
ظاهرا درگیری‌ها و خشونت‌های 14 مرداد 1357 در شهر اصفهان بسیار شدیدتر از شهرهای دیگر بود. سیدعلی‌اکبر پرورش در اتفاقات اصفهان جزء گردانندگان و رهبران اصلی مبارزات مردمی بود. او همچنین یکی از تحصن‌کنندگان منزل آیت‌الله خادمی بود. این تحصن به ابتکار خانواده‌های زندانی‌ها بود. قضیه از این قرار بود که بعد از دستگیری تعداد زیادی از اعتراض‌کنندگان اصفهانی، چهل نفر از اعضای خانواده‌های زندانی به مدت ده روز در خانه آیت‌الله خادمی تحصن کردند. سیدعلی‌اکبر پرورش یکی از گردانندگان اصلی تحصن در منزل آیت‌اللّه خادمی به‌شمار می‌آمد که پس از اعلام حکومت نظامی در اصفهان به عنوان یکی از محرّکان دستگیر و مدت کوتاهی زندانی شد. او پس از آزادی همراه عده‌ای از فرهنگیان به تأسیس «جامعه معلمان اصفهان» اقدام کرد که در سازمان‌دهی اعتصابات و تظاهرات این قشر از مردم اصفهان سهم به‌سزایی داشت.[4]
استاد سیدعلی‌اکبر پرورش پس از یکی از دستگیری‌ها توسط ساواک (دهه 1350)
سیدعلی‌اکبر پرورش یکی از سخنران اعتراضات مردمی در بهمن 1357 نیز بود. سخنرانی او در اجتماع مردم به‌قدری تأثیرگذار بود که در اسناد و گزارش‌های ساواک نیز انعکاس یافت. در یکی از این اسناد، درباره سخنرانی یادشده، که در مسجد سید انجام شد، آمده است: «سخنران امروز مسجد سید، آقای پرورش بود که به طور مفصل از ساعت 10:30 الی 11:30 موضع سیاسی مردم را مشخص کرد. آقای پرورش سه موضع برای مردم مسلمان ایران تعیین کرد که نتیجه همه آنها به قیام ملت ختم می‌شد».
[5]
در ادامه این گزارش، ساواک سه موضع سیدعلی‌اکبر پرورش را چنین مطرح کرده است:
موضع یکم: اگر آمریکا به کلی ایران را تخلیه نماید، ملت باید قیام کنند اما قیام برای پر کردن خلأهایی که ایجاد گردیده برای جبران اقتصادی در مملکت و غیره؛
موضع دوم: در مقابل سیاست آمریکا که می‌گوید هرچه شما خواستید همان می‌شود، مثلا نفت به اسرائیل و آمریکا ندهید و پورسانتاژهای دیگر، ملت باید قیام بکنند. قیام برای گول نخوردن و برای روشن کردن افکار مردم از امور سیاسی.
موضع سوم: اگر آمریکا گفت که ما اصلا از ایران نمی‌رویم و آنجا را هم خواهیم گرفت، آن وقت است که ملت باید قیام بکنند؛ قیام برای مسلح شدن؛ قیام مسلحانه.
[6]
استاد سیدعلی‌اکبر پرورش در جمع عده‌ای از دانش‌آموزان (اصفهان؛ سال 1357)
فعالیت‌های سیدعلی‌اکبر پرورش بعد از پیروزی انقلاب
سیدعلی‌اکبر پرورش بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز به فعالیت‌های دینی و سیاسی خود ادامه داد. او از جمله کسانی بود که بعد از انقلاب از انجمن حجتیه به دلیل انحرافات فکری آن جدا شد و به گروه حامیان امام پیوست. پرورش در عرصه فعالیت‌های سیاسی، به نمایندگی از مردم اصفهان به مجلس شوری اسلامی راه یافت. او همچنین نماینده مردم اصفهان در مجلس خبرگان قانون اساسی در سال 1359 بود. بااین‌حال مهم‌ترین سمت سیاسی پرورش انتخاب ریاست بر وزارت آموزش و پرورش در سال 1360 بود.
استاد سیدعلی‌اکبر پرورش در کابینه شهید محمدعلی رجایی (سال 1359)
او همچنین در دهه 1370 به
حزب مؤتلفه اسلامی پیوست. پرورش عضو شورای عالی دفاع نیز بود. وی دو دوره نایب‌رئیسی مجلس شورای اسلامی و نیز قائم مقام دبیر کل حزب جمهوری اسلامی را نیز در کارنامه خود ثبت کرده است.
استاد سیدعلی‌اکبر پرورش، در حال گفت‌وگوی تلفنی با مردم، در مجلس شورای اسلامی (سال 1359)
درگذشت سیدعلی‌اکبر پرورش
سیدعلی‌اکبر پرورش در سال 1392 و پس از تحمل یک دوره بیماری درگذشت. او در کارنامه فرهنگی خود نیز آثار متعددی به جا گذاشته است که از جمله آنها به کتاب «اصحاب کهف»، «ما و قرآن»، «پدیده جاهلیت از دیدگاه قرآن» و... اشاره کرد.
پی‌نوشت‌ها:
[1] . مصلح‌الدین مهدوی،
دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان، گلدسته، 1384، ص 1036.
[2] .
یاران امام به روایت اسناد ساواک:
استاد سیدعلی‌اکبر پرورش، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1394، ص 16.
[3] . یرواند آبراهامیان،
تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمدابراهیم فتاحی، تهران، نشر نی، 1389، ص 632.
[4] . مصلح‌الدین مهدوی،
اعلام اصفهان، ج 4، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، 1386، ص 642.
[5] .
نطق انقلابی علی‌اکبر پرورش درباره ضرورت ایستادگی ملت ایران در برابر امریکا، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
.
دریافت صفحه با کد QR