تاریخ معاصر - ۵ شهریور 1346

«نه من بلکه هیچ رئیس دولتی نمی‌تواند بدون اجازه شاه کاری انجام دهد»!/ این همه مردم پول مفت از دولت می‌گیرند سردار فاخر هم بگیرد!/ «مراسم تاج‌گذاری ساعت ۱۱ روز 4 آبان در کاخ گلستان برگزار می‌شود»/ «سلف‌خرها و نزول‌خوارها عامل مؤثر گرانی و افزایش بی‌مناسب قیمت‌ها هستند»/ «لولهکشی گاز شیراز شروع می‌شود»/ «چرتکه» دانشکده فنی تبریز هویدا را ناراحت کرد!

«نه من بلکه هیچ رئیس دولتی نمی‌تواند بدون اجازه شاه کاری انجام دهد»!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 5 شهریور 1346 «ساعت 7:30 روز سه‌شنبه 1 /6 /46 در منزل دکتر علی امینی، بیست نفر از جمله هادی اشتری: وزیر سابق، دکتر مهاجرانی [و...] حضور داشتند. دکتر امینی گفت: شب هم مردم آدم را آزاد نمی‌گذارند؛ برای اینکه کمی پیاده راه بروم، شب رفتم چهارراه شاه پیاده شدم خیابان پهلوی قدری قدم زدم و به طرف کاخ رفتم. شخصی به دنبال بنده آمده می‌گفت: آقا خدا شما را عمر بدهد ان‌شا‌ءالله دوباره نخست‌وزیر بشوید کارهای ناتمام را تمام کنید».
این سند به نقل از علی امینی می‌افزاید: بالاخره خسته شدم گفتم آقا از بنده چه می‌خواهی؟ بگو نه خودت را خسته کن نه مرا. گفت: آقای دکتر من فرهنگی هستم. می‌خواهم از شما حق‌شناسی کنم؛ چون در دولت شما حقوق فرهنگی زیاد شد. گفتم: جان من باید از شاه حق‌شناسی بکنی. ایشان امر کردند ما هم اطاعت کردیم و حقوق فرهنگ را زیاد کردیم. نه من، بلکه هیچ رئیس دولتی نمی‌تواند بدون اجازه شاه کاری انجام دهد. گفت: ما روز و شب دعا می‌کنیم شما نخست‌وزیر بشوید؛ زیرا این زمامدارها هیچ به فکر مردم نیستند. به او گفتم: بروید مردم آرام و منصف باشید. باز یکی دیگر تعارف کرد و مزاحم شد ناچار خیابان را ترک نمودم‌.
در ادامه این گزارش می‌خوانیم: دکتر امینی افزود: دو چیز اگر در این مردم باشد بسیار خوب است: یکی حق‌شناسی از کسی که برای آنها کار می‌کند و دیگر شجاعت ملی است. به خاطر دارم روزی پشت میز وزارت دارایی نشسته بودم؛ خانم ملکه اعتضادی آمد برای این خیریه‌ای که در جنوب شهر دارد سهمیه قند و شکر بگیرد. من با تقاضای او مخالفت کردم. آمد مقابل میز من گفت: ملت ایران تو را پشت این میز گذارده باید خواسته‌های ملت ایران را انجام دهی. گفتم: خانم روزنامه‌ها نوشته‌اند علی امینی را چرچیل وزیر کرده است. خانم اعتضادی گفت: ما شما را وزیر دارایی ایران می‌دانیم و حق خود را از شما می‌گیریم. تا نگرفت از وزارت دارایی خارج نشد.

این همه مردم پول مفت از دولت می‌گیرند سردار فاخر هم بگیرد!

این سند می‌افزاید: بعد هادی اشتری، وزیر سابق، گفت: ملکه اعتضادی[1] برای استقلال مملکت خیلی فداکاری کرد. مملکت مدیون اوست. با اینکه در آن ایام سنی نداشت وضع مصدق‌السلطنه را متزلزل کرده بود. کروری گفت: این اضافه حقوق مقام معاونت دستگاه معاون‌سازی در وزارتخانه‌ها به‌وجود آورده است؛ ضمنا سردار فاخر هم مطالبه حقوق نخست‌وزیری را نموده. دکتر امینی جواب داد: فرمان نخست‌وزیری را که نمی‌شود جعل کرد. من یادم هست در زمان نخست‌وزیری قوام‌السلطنه لغزشی در کابینه به‌وجود آمده بود. اعلیحضرت فرموده بودند: سردار فاخر خود را برای سمت نخست‌وزیری آماده کند. احتمال دارد در آن ایام فرمانی هم صادر شده باشد. اگر هم سردار فاخر حقوق نخست‌وزیری را مطالبه کرده است به موجب فرمان بوده. این همه مردم پول مفت تحت عناوین مختلف از صندوق دولت می‌گیرند پنج‌هزار تومان هم فرضا سردار فاخر بگیرد چه خواهد شد.[2]

«مراسم تاج‌گذاری ساعت ۱۱ روز چهارم آبان در کاخ گلستان برگزار می‌شود»

روزنامه «اطلاعات» نوشت: برنامه تاج‌گذاری شاهنشاه آریامهر، که به تصویب ملوکانه رسیده، بعد از ظهر امروز به وسیله تیمسار سپهبد یزدان‌پناه، رئیس شورای عالی تاج‌گذاری، اعلام می‌گردد. به همین مناسبت ساعت 5 بعد از ظهر امروز در باشگاه افسران یک مصاحبه مطبوعاتی تشکیل خواهد شد و ضمن انتشار برنامه رسمی تاج‌گذاری توضیحات لازم در اختیار نمایندگان مطبوعات قرار خواهد گرفت.
با آنکه برنامه کامل جشن‌های تاج‌گذاری عصر امروز پس از مصاحبه تیمسار سپهبد یزدان‌پناه رسما اعلام می‌شود، خبرنگار ما کسب اطلاع کرد کمیته‌های پانزده‌گانه شورای عالی تاج‌گذاری برنامه‌های وسیعی را به مرحله اجرا گذارده‌اند که کاخ گلستان و مسیر حرکت اعلیحضرتین و همچنین شهر تهران و مسیر راه‌های بازرگان ـ تهران، خسروی ـ تهران، تهران ـ شیراز، تهران ـ مشهد از هر جهت برای برگزاری جشن‌های فرخنده تاج‌گذاری و پذیرایی از سیاحان خارجی آماده باشد.
مقامات مسئول اظهار می‌دارند که در ایام تاج‌گذاری تعداد سیاحان خارجی به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت و به همین جهت برای پذیرایی و تأمین رفاه آنان اقداماتی صورت گرفته و از جمله در مسیر شاهراه‌های بزرگ کشور که مورد رفت‌وآمد سیاحان خارجی خواهد بود، اماکن عمومی بهسازی شده و قهوه‌خانه‌های نامناسب تعطیل گردیده است.
گزارش خبرنگار ما همچنین حاکی است که روز 4 آبان، روز برگزاری مراسم تاج‌گذاری، افراد ارتش و شهربانی برای ادای احترام در مسیر ملوکانه خواهند ایستاد و در حدود ساعت 10 اعلیحضرتین طی مراسم باشکوهی به کاخ گلستان حرکت خواهند فرمود و مراسم اصلی تاج‌گذاری که در تالار موزه کاخ گلستان و بر روی تخت نادری انجام خواهد شد، مقارن ساعت 11 بامداد صورت می‌گیرد و در ساعت 12 کلیه مراسم به پایان می‌رسد.
در این مراسم بر طبق برنامه‌ای که تنظیم شده است، افسران ارتش شاهنشاهی با لباس رسمی نظام، استادان با لباس استادی، قضات دادگستری در لباس قضاوت و سایر مدعوین نیز با لباس فراک شرکت می‌نمایند.
خبرنگار ما می‌نویسد که اصولا در مراسم تاج‌گذاری شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت فرح پهلوی، شهبانوی ایران، و والاحضرت ولایتعهد، برای بانوان استفاده از لباس‌هایی با رنگ‌های سرمه‌ای، مشکی، دودی و قهوه‌ای به طور کلی هر رنگ تیره دیگر ممنوع است و تمام لباس‌ها باید از رنگ‌های روشن و باز انتخاب شود. در این مراسم خانم‌های شرکت کننده باید از کلاه و دستکش استفاده نمایند.[3]

«سلف‌خرها و نزول‌خوارها عامل مؤثر گرانی و افزایش بی‌مناسب قیمت‌ها هستند»

امروز سومین جلسه کنفرانس اتاق بازرگانی کشور در محل اتاق بازرگانی تبریز به ریاست آقای محمد خسروشاهی تشکیل گردید.
روز گذشته آقای محمد خسروشاهی به عنوان رئیس فدراسیون اتاق‌های بازرگانی کشور صحبت کرد؛ به همین جهت مسائلی در این نطق مورد توجه قرار گرفت که مربوط به تمام اتاق‌ها بود. آقای خسروشاهی در بیانات خود گفت:
همان‌طوری که آقای وزیر اقتصاد در مراسم افتتاح دوره نهم اتاق‌های بازرگانی تهران اظهار داشت «در عصر ذوب آهن و پتروشیمی نمی‌توان با گاو آهن زمین را شخم زد». این تذکر برای همه درس خوبی است منتهی این سؤال پیش می‌آید که اگر برنامه‌های اقتصادی را بدون دخالت و اطلاع بخش خصوصی طراحی کنند، بخش خصوصی چه می‌تواند بکند؟ جز اینکه در مقابل مصوبات بخش عمومی در حدود مصلحت و استنباط خود عمل نماید و مسائل بزرگ‌تر را به عهده دولت و به حال خود رها سازد؟
آن‌گاه آقای یدالله شهبازی، معاون نخست‌وزیر، درباره تعاون صحبت کرد و گفت: در برنامه چهارم سهم بخش خصوصی ٤٥ درصد از کل برنامه است و تا روزی که سماک، صحرارو، پیله‌ور، سلف‌خر و به طور کلی «عوامل واسطه» زیان‌بخش به حال تولید و مصرف وجود دارد، طبقات زحمت‌کش مملکت هرگز از نتایج کار و فعالیت خود بهره واقعی نخواهند برد.

سلف‌خر و نزول‌خوار

آمار نشان می‌دهد که ۷۰ درصد اعتبارات کشاورزی مملکت، توسط گروه کثیر سلف‌خر و نزول‌خوار تأمین می‌گردد. طبق آمار دیگر از 5/ 7 میلیون نفر جمعیت فعال ایران 7/ 1 میلیون نفر در بخش خدمات کار می‌کنند و از این جماعت بیش از نیم‌میلیون نفر صرفا به کسب خرده‌فروشی و توزیع کالای مورد نیاز مردم اشتغال دارند و بدون آنکه نقش مؤثری در تولید و یا افزایش محصول داشته باشند و اگر این جماعت کثیر را با یک خانواده چهارنفری مورد محاسبه قرار دهیم، به یکی از عوامل مؤثر گرانی و افزایش بی‌تناسب قیمت‌ها واقف می‌شویم و خلاصه با اینکه قدرت ارباب در ده با اجرای قانون اصلاحات ارضی از بین رفته، ولی سیادت جماعتی قلیل که با ارزاق و حوائج عمومی مردم در شهرها سروکار دارند کماکان استوار باقی مانده است که فقط با استقرار نظام تعاون می‌توان به دوران حاکمیت غیرمنطقی و ظالمانه خاتمه داد.[4]

«لوله‌کشی گاز شیراز شروع می‌شود»

روزنامه «اطلاعات» نوشت: تا چند هفته دیگر آگهی قبول انشعاب و لوله‌کشی گاز در شهر شیراز، که اولین شهر توزیع گاز ایران خواهد بود، منتشر می‌شود.
پس از شیراز، لوله‌کشی گاز شهر اهواز شروع خواهد شد و سپس تهران و اصفهان نیز لوله‌کشی خواهند شد. در شیراز و اهواز به علت آنکه هم‌اکنون گاز وجود دارد، لوله‌کشی شهری و انشعابات فرعی آن از اواخر سال جاری آغاز و تا اواخر سال آینده پایان خواهد یافت.
برای این دو شهر هر کدام ۱۵۰۰ انشعاب پیش‌بینی شده که در مدت یک سال انجام خواهد گرفت.
در این دو شهر و همچنین شهرهای اصفهان و تهران، که بعدا لوله‌کشی خواهد شد، قیمت گاز برای مصارف صنعتی ارزان‌تر از قیمت خانگی خواهد بود.[5]

در حاشیه سفر نخست‌وزیر؛ «چرتکه» دانشکده فنی تبریز هویدا را ناراحت کرد!

روزنامه «اطلاعات» نوشت: آقای هویدا، نخست‌وزیر، روز گذشته پس از شرکت در کنفرانس اتاق‌‎های بازرگانی کشور، از دادسرای تبریز و ساختمان استیجاری دانشکده‌های فنی و علوم بازدید کرد.
آقای نخست‌وزیر هنگام بازدید از دادسرای تبریز، از کثرت مراجعین و عدم نظافت دادسرا اظهار عدم رضایت کرد و دستور داد که فورا برای تسریع و رسیدگی به مراجعات مردم اقدام شود و نیز ساختمان آبرومندی برای دادسرا ایجاد گردد.
آقای نخست‌وزیر در بازدید از دانشکده‌های فنی و علوم تبریز، با چند تن از دانشجویان به گفت‌وگو پرداخت و پس از بازدید محل این دو دانشکده وارد اتاق حسابداری دانشکده فنی گردید، اما متوجه شد که مسئولین مربوطه با چرتکه مشغول کار هستند!
آقای هویدا ضمن اظهار تأسف از اینکه کار حسابداری یک دانشکده با چرتکه انجام می‌شود، دستور داد فورا یک دستگاه ماشین حساب برای این دانشکده خریداری شود.[6]

پی‌نوشت‌ها:

[1] . ملکه اعتضادی (ملک افضلی) فرزند محمدباقر متولد ۱۳۰۷ تهران برابر سوابق موجود داوطلب نمایندگی مجلس شورای ملی در دوره‌های بیست‌ودوم و بیست‌وچهارم بوده است. وی در نهضت ملی شدن نفت مدافع دربار و سیاست انگلیس بود.
اعتضادی حزب ذوالفقار را تأسیس کرد. او در کودتای آمریکایی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، در بسیج زنان بدکار و... سهم مؤثری داشت. وی در سال 13۴۶ خود را دبیر حزب ذوالفقار معرفی و عنوان کرد: زمانی که مردم طرفدار حزب توده بودند. او به نام حزب ذوالفقار «جاوید شاه» گفته است. او در تاریخ 20 /2 /1354 و در فرم حزب رستاخیز، شغل خود را نویسنده معرفی کرده است.

[2] . علی امینی به روایت اسناد ساواک، ج 1، ص 328.

[3] . اطلاعات، 5 شهریور 1346، صص 1 و 4.

[4] . همان، صص 17 و 20.

[5] . همان‌جا.

[6] . همان‌جا.