کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

۱۹ شهریور ۱۳۴۶

19 شهريور 1403 ساعت 0:00

گزارش ساواک درباره اقدامات مراجع درباره مدرسه فیضیه!/ «روحانیت شیعه از یهود کمتر نیست که اجازه فعالیت به آنها نمی‌دهید»!/ «در همه محافل از مسلمانان دفاع و از اسرائیل اظهار نفرت می‌کند؛ صلاحیت حضور در آموزش و پرورش را ندارد»!/ «هنگام خروج از مرز بازرسی بدنی شود»!/ مأموریت مؤسسان سوم پایان یافت!/ فرح جشن هنر را در شیراز افتتاح می‌کند!/ تایمز لندن: ایران تنها کشور خاورمیانه بود که از جنگ متضرر نشد!/ گزارش پنج‌ساله اصلاحات ارضی تسلیم دولت شد/ محاکمه نفیسی و دیگر متهمان پرونده شهرداری آغاز شد


 
گزارش ساواک درباره اقدامات مراجع درباره مدرسه فیضیه!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 19 شهریور 1346، آقای شیخ فرج‌الله عباسی از قول آقای شیخ مهدی قاضی اظهار می‌داشت: مدرسه فیضیه قم که چند روز پیش به نام تعمیر بسته شده بود دوباره باز شده و طلاب به حجره‌های خود بازگشته‌اند و برای باز شدن مدرسه فیضیه آقای حاج سیدمحمدرضا گلپایگانی که یکی از مراجع تقلید است فعالیت کرده و به این ترتیب ناراحتی طلاب منتفی گردیده است. ملاحظات منبع ـ در حال حاضر حوزه علمیه خرم‌آباد تعطیل و طلاب در اطراف خرم‌آباد و در دهات به‌سر می‌برند.[1]
در «ملاحظات رهبر عملیات» این سند آمده است: مفاد گزارش فوق صحیح به نظر می‌رسد.
در «ملاحظات رئیس ساواک» نیز آمده است: هیچ گونه فعالیت مشکوک و تبلیغات منفی از طرف وعاظ و طلاب در منطقه لرستان انجام نشده و به تمام مأمورین انتظامی اطلاع داده شده که دقیقا مراقب فعالیت روحانیون بوده در صورت مشاهده هر گونه عمل خلاف چگونگی را به ساواک منعکس نمایند.[2]
در یک سند دیگر به تاریخ گزارش 19 شهریور 1346 می‌خوانیم: بعد از ظهر روز 12 /6 /46 آیت‌الله میلانی در سر درس به طلاب اظهار می‌نماید: خدا به شما طلبه‌ها یک نظر خیری بنماید. فعلا اوضاع طلاب خیلی وخیم شده؛ مدرسه فیضیه قم را بسته‌اند. خدا دشمنان شما را نابود کند.
در «نظریه رهبر عملیات» این سند آمده است: پیرو 7291 /9 ه 19 /6 /46 نظر [آیت‌الله] میلانی از این گفتار این است که چنانچه اقدامی در مورد امتحان طلاب به عمل آمد و طلابی که صلاحیت نداشته باشند از مدارس علمیه اخراج شوند مقصر وی را ندانسته و این عمل را به حساب دولت بگذارد.[3]
شخصی به نام جعفری نیز در نامه‌ای به آیت‌الله میلانی نوشته است: فعلا چنین پیش آمده باید فکری نمود. بدانید سکوت بنمایید یا حرف بزنید خشونت عمل خرج بدهید رفتنی هستیم در سکوت صد درصد اضمحلال قطعی است؛ در اعتراض نیم درصد احتمال بقا دارد. بااین‌حال ببینید حکم عقل چیست. غرضشان اضمحلال حوزه قم است و همه جا نوبت مشهد هم می‌رسد.[4]
 

«روحانیت شیعه از یهود کمتر نیست که اجازه فعالیت به آنها نمی‌دهید»!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 19 شهریور 1346 «[حجت‌الاسلام] فلسفی واعظ به مناسبت دهه فاطمیه در شاه عبدالعظیم به منبر رفته و ضمن انتقاد شدید از دولت ایران به مقامات و اولیای کشور حمله نموده است و اظهار می‌نماید: دولت ایران بیهوده کمک می‌نماید، ولی به مقام روحانیت توجه نداشته و محدودیت فراهم می‌کند. به مقام عظیم روحانی اهانت می‌شود. مگر روحانیت از یهود کمتر است! سایر ادیان در این کشور آزاد است، ولی روحانیون شیعه‌مذهب را به عناوین مختلف در فشار قرار می‌دهند. گویا وحشت دارند در روزهای تاج‌گذاری اقدامی نمایند که به صلاحشان نباشد».
در «نظریه منبع» این سند آمده است: به واسطه حملات شدید [حجت‌الاسلام] فلسفی در منبر و انتقاد از دولت از منبر رفتن مشارالیه جلوگیری شده است. منبر رفتن فلسفی و حمله وی به دولت ایران باعث گردیده که عناصر افراطی و مخالفین دولت به جنب‌وجوش افتاده؛ اظهار نظر درباره آزادی منبر در مرکز و دیگر استان‌های کشور نمایند و بدین وسیله روحیه آنان تقویت می‌شود.
در «نظریه رهبر عملیات» این سند نیز آمده است: شایعه سخنرانی [حجت‌الاسلام] فلسفی و انتقاد وی از دولت عکس‌العمل نامطلوبی در حوزه علمیه مشهد و بین عناصر افراطی به جای گذارده و این شایعه در تقویت روحیه این عده اثر زیادی داشته است. مراقبت لازم در این مورد به عمل آمده؛ مقرر فرمایند در صورت صحت خبر، چگونگی را به این سازمان ابلاغ فرمایند.[5]
 

«در همه محافل از مسلمانان دفاع و از اسرائیل اظهار نفرت می‌کند؛ صلاحیت حضور در آموزش و پرورش را ندارد»!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 19 شهریور 1346 «امیرتوکل کامبوزیا ... چون از وجود نام‌برده فوق، اداره آموزش و پرورش، در دانشسرای تربیت معلم زاهدان استفاده می‌نماید؛ لذا ساواک زاهدان به علت عدم صلاحیت، ادامه همکاری وی را با اداره مزبور به مصلحت نمی‌داند و در این مورد نظریه اداره کل سوم را استعلام نموده است».
در «سابقه» این سند آمده است: گزارش واصله از ساواک زاهدان و همچنین اطلاعیه رسیده از سازمان اطلاعات و ضد اطلاعات ارتش شاهنشاهی حاکی بود که نام‌برده بالا در تمام مجالس و محافل از اعراب و ناصر حمایت و پشتیبانی نموده و با تنفر و انزجار شدیدی از قوم یهود و کشور اسرائیل یاد می‌کند. این شخص در نزدیکی زاهدان دارای مزرعه‌ای بوده و کتابخانه بسیار مجهز و معتبری دارد و اکثرا عده‌ای را در کتابخانه خود جمع و در اطراف مسائل روز مباحثاتی می‌نماید.
این بخش از سند می‌افزاید: اخیرا مشارالیه در یکی از جلسات منعقده در مزرعه خود اظهار داشته که از مطالب جراید و دستگاه تبلیغاتی ایران سخت عصبانی و متنفرم؛ زیرا جعل در واقعیات کرده و حقایق را به عکس منتشر کرده‌اند. شاهنشاه آریامهر و دولت ایران یهودی و دست‌نشانده یهود می‌باشند و سپس پیرامون لوایح انقلابی از جمله آزادی زنان و اصلاحات ارضی و تبعید [امام] خمینی اظهاراتی نموده و از اوضاع انتقاد کرده و گفته است: جمال عبدالناصر، که رهبر عالم اسلام است، در جنگ اخیر فاتح شد و وضع مستحکم‌تری پیدا کرد.[6]
ساواک زاهدان به علل فوق از ادامه خدمت وی جلوگیری و با اشتغال به کار او در شورای داوری نیز مخالفت می‌نماید و چون ساواک مزبور مجاز نبوده بدون کسب دستور از مرکز و تحصیل مجوز رأسا اقدام به اخراج نام‌برده بالا نماید، لذا ضمن دادن تذکر لازم به ساواک زاهدان ابلاغ شد که مراقبت کامل از مشارالیه نموده تا چنانچه مبادرت به اقدام غیر قانونی نمود، با مدارک لازم تحویل مقامات قضایی ارتش شود. در مورخه 7 /6 /46 ساواک مزبور اعلام داشته امیرتوکل کامبوزیا محرمانه اقدام به پخش کتبی از مهندس بازرگان نموده و این کتب را توسط پسرش عبدالله کامبوزیا، ماشین‌نویس روزمزد دادگستری، به فروش می‌رساند که چگونگی ضمن صورت اسامی کتب مورد بحث جهت هرگونه اقدام به بخش 312 ارسال گردید.
اینک ساواک زاهدان اعلام نموده که وزارت آموزش و پرورش در دانشسرای تربیت معلم زاهدان از وجود نام‌برده استفاده می‌نماید و نظر داده چون نام‌برده صلاحیت تدریس ندارد، این ساواک ادامه همکاری وی را به مصلحت نمی‌داند و درصدد است از همکاری او جلوگیری نماید و در این مورد نظریه اداره کل سوم را استعلام نموده است.
در «نظریه» این سند آمده است: با توجه به مراتب فوق و در نظر گرفتن روحیه و افکار شخص فوق‌الذکر و اهمیت شغلی که به وی واگذار شده و تماس دائمی مشارالیه با دانش‌آموزان کلاس مزبور در صورت تصویب با نظر ساواک زاهدان دایر بر جلوگیری از ادامه خدمت مشارالیه در دانشسرای تربیت معلم موافقت و مراتب به ساواک زاهدان ابلاغ گردد.
در ذیل این سند تصریح شده است: قبلا باید مدارک کافی ارایه که مبیّن نظریه وی باشد. چنانچه مدارک کافی ارائه داد، با نظریه موافقت شود.[7]
 

«هنگام خروج از مرز بازرسی بدنی شود»!

در یک سند ساواک به تاریخ 19 شهریور 1346 درباره خانم معصومه حائری یزدی، همسر آیت‌الله سیدمصطفی خمینی، آمده است: محترما به عرض می‌رساند: شهربانی کل کشور صلاحیت مشارالیها را جهت صدور پروانه خروج به مقصد کشور عراق از ساواک استعلام نموده است. با توجه به اینکه همسر مشارالیها در عراق به‌سر می‌برد و قبلا هم با عزیمت او موافقت گردیده، در صورت تصویب ضمن موافقت با عزیمتش در موقع خروج او از مرز، ضمن بازرسی وسایلش توسط بانویی بازرسی بدنی هم انجام شود.[8]
 

صبح امروز با تصویب صورت جلسات؛  مأموریت مؤسسان سوم پایان یافت!

روزنامه «اطلاعات» در شماره امروز نوشت: مجلس مؤسسان سوم دیروز به لایحه پیشنهادی دولت در مورد تغییر سه اصل متمم قانون اساسی رأی نهایی داد.
لایحه پیشنهادی دولت، که با اصلاحاتی در کمیسیون مطالعه تصویب شده بود، با ٢٦٩ رأی (اتفاق آرا) به تصویب رسید و به دولت ابلاغ شد.
ساعت ۱۱ صبح امروز مجلس مؤسسان آخرین جلسه خود را تشکیل داد و در این جلسه آقای نخست‌وزیر نیز حضور داشت.[9]
 

فردا شب؛ فرح جشن هنر را در شیراز افتتاح می‌کند!

جراید امروز کشور نوشتند: ساعت ۸:30 بعد از ظهر فردا مراسم جشن هنر در حضور علیاحضرت شهبانو فرح در شیراز افتتاح خواهد شد.
امروز اطلاع داده شد که بلیط‌های مربوط به شب اول «جشن هنر»، که در پیشگاه علیاحضرت شهبانو برگزار می‌گردد، در تهران به اتمام رسیده است، ولی بلیط در شیراز موجود است.
در شب اول جشن هنر، علیاحضرت شهبانو لباس رسمی بلند به تن خواهند داشت. آقایان میهمانان لباس رسمی با اسموكينك و خانم‌ها با لباس کوتاه شب در جشن شرکت خواهند کرد. بقیه شرکت‌کنندگان آقایان لباس تیره و خانم‌ها لباس کوتاه خواهند پوشید.[10]
 

سفیر ایران در آمریکا

روزنامه «اطلاعات» نوشت: آقای هوشنگ انصارى، سفير كبير شاهنشاهی در واشنگتن، با تحصیل اجازه برای تقدیم گزارشات مربوط به حوزه مأموریت خویش براى يك هفته اقامت، دیروز صبح وارد تهران گردید.[11]
 

تایمز لندن: ایران تنها کشور خاورمیانه بود که از جنگ متضرر نشد!

«رادیو لندن» در بخش اخبار فارسی شب گذشته خود گفت: روزنامه «تایمز لندن» طی مطلب کوتاهی درباره افزایش تعداد سیاحان به ایران می‌نویسد: ایران احتمالا تنها کشور خاورمیانه بود که از جنگ خاورمیانه متضرر نشد؛ زیرا نه تنها تولید این کشور افزایش یافت، بلکه به تعداد جهانگردان و بازدیدکنندگان ایران نیز افزوده شد.
روزنامه تایمز سپس اضافه کرده است: طبق آماری که اخیرا از طرف سازمان جلب سیاحان ایران منتشر شده، تعداد جهانگردانی که در چهار ماه گذشته به ایران آمده‌اند در مقام مقایسه با سال گذشته، ٤٤ درصد بالا رفته و اکثریت بزرگ این سیاحان را اشخاصی تشکیل می‌دهند که به لبنان سفر می‌کرده‌‎اند.[12]
 

گزارش پنج‌ساله اصلاحات ارضی تسلیم دولت شد

در جلسه دیشب هیئت دولت، گزارش پنج‌ساله فعالیت‌های سازمان اصلاحات ارضی تسلیم نخست‌وزیر گردید.
در این جلسه علاوه بر وزیر کشاورزی، دکتر ولیان، معاون وزارت کشاورزی و سرپرست سازمان اصلاحات ارضی، حضور داشت و پیرامون گزارش مذکور که بسیار مفصل تهیه شده توضیحاتی داده شد.
در این گزارش علاوه بر فعالیت‌های گذشته خط مشی و برنامه‌های سال‌های آینده سازمان اصلاحات ارضی کشور داده شده است.
گزارش مزبور مورد تأیید آقای هویدا، نخست‌وزیر، قرار گرفت و به‌زودی تصمیمات مهمی در این مورد اتخاذ می‌گردد.[13]
 

محاکمه نفیسی و دیگر متهمان پرونده شهرداری آغاز شد

روزنامه «اطلاعات» نوشت: پرونده شهرداری تهران، که قطورترین پرونده‌های دادگستری از بدو تأسیس آن تاکنون است، دیروز در شعبه اول دیوان کیفر مورد بررسی قرار گرفت. در این محاکمه 35 نفر متهم، بیش از پنجاه نفر از وکلای دادگستری و خبرنگاران جراید حضور داشتند.
جلسه محاکمه در سالن دیوان کیفر تشکیل شده بود.
 

در انتظار تشکیل جلسه

از ساعت 7 بامداد دیروز متهمین پرونده شهرداری به‌تدریج در دادگستری حضور یافتند. وکلای مدافع متهمين نیز همراه آنان بودند و متهمین پس از معرفی خود به دفتر دادگاه، به بازداشتگاه روانه شدند و وکلای مدافع نیز تا ساعت 1:30 بعدازظهر در راهروهای دیوان کیفر منتظر تشکیل جلسه دادگاه بودند.
در این مدت دادگاه دیوان کیفر جلسه اداری تشکیل داده بود و به مسئله تفكيك پرونده‌های هشت تن از متهمین، که در جلسه دادگاه حاضر نبودند، رسیدگی می‌کرد. از این تعداد دو تن بیمار و شش نفر متواری هستند.
 

جلسه رسمی دادگاه

ساعت 1:30 بعد از ظهر متهمین پرونده را به دادگاه آوردند و لحظه‌ای بعد تشکیل جلسه رسمی شعبه اول دادگاه دیوان کیفر با صدای زنگ اعلام گردید و آقایان عریضی، رئیس، و آقازاده و تهامی، مستشاران دادگاه، هر يك در جای خود قرار گرفتند.
در این جلسه، سه وکیل دعاوی شهرداری، يك كارشناس و يك نماینده از شهربانی کل کشور و دادستان دیوان کیفر نیز حضور داشتند.
رئیس دادگاه گفت: در مدت چند ساعت گذشته، دادگاه جلسه اداری داشت و به مسئله تفكيك پرونده هشت تن از متهمین رسیدگی می‌کرد و چون دو تن از آنها بیمار بوده و شش تن نیز متواری هستند، بنابراین دادگاه با تفكيك پرونده آنها موافقت کرده است. آن‌گاه رئیس دادگاه ماده و تبصره ناظر به رعایت نظم دادگاه را قرائت کرد.
در این موقع رئیس دادگاه آقایان احمد نفیسی و موسوی را به ترتیب به پشت تریبون دادگاه احضار کرد و هويت آنها را سؤال نمود. پس از این سؤال و جواب، که تا حدود ساعت 2 بعدازظهر طول کشید، رئیس دادگاه جلسه را به عنوان تنفس ختم کرد و دنباله جلسه محاکمه به بامداد امروز موکول گردید.
به طوری که کارشناسان امور قضایی اظهار نظر می‌کنند، مدت رسیدگی به پرونده شهرداری طولانی بوده و حداقل دو ماه به طول خواهد انجامید.  
 

جلسه امروز

دومین جلسه محاکمه متهمین پرونده شهرداری در ساعت 10 بامداد امروز تشکیل گردید. در این جلسه رئیس دادگاه هویت بقیه متهمین را پرسید. پرونده متهمین شهرداری شامل ١٩ کارتن، 7 کلاسه و جمعا 29 هزار برگ است.
روی این پرونده ۵ فقره قرار مجرمیت از طرف بازپرس صادر شده؛ اولین قرار در تاریخ 20 تیر 1343 در 165 صفحه، دومین قرار در 22 شهریور 1344 در 120 صفحه، سومین قرار در تاریخ 1 اسفند 1344 در 28 صفحه، چهارمین قرار در تاریخ 27 آذر 1345 در 9 صفحه و پنجمین قرار در تاریخ 27 دی 1345 در 6 صفحه است.
روی این پرونده چهار فقره کیفرخواست صادر شده: اولی در تاریخ 15 آبان 1344 در 38 صفحه، دومین قرار در تاریخ 31 شهریور 1345 در 6 صفحه، سومین قرار در 17 خرداد 1345 در 6 صفحه و چهارمین قرار در 15 بهمن 1345 در چهار صفحه.
اتهامات متهمین عبارت است از: تصرف غیر قانونی، تدلیس و اعمال قدرت برای جلوگیری از اجرای مقررات دولتی. تعداد متهمین ٤١ نفر است که در حال حاضر ٣٤ نفرشان محاکمه می‌شوند؛ ٦ نفر غایب هستند و 2 نفر مریض و بستری.
دفاع از این افراد را ٣٤ وکیل مدافع به عهده دارد و مدعی خصوصی شهرداری است.[14]
 
صفحه اول روزنامه اطلاعات، 19 شهریور 1346
 
پی‌نوشت‌ها:
 
[1]. در 7 شهریور 1346 (مصادف با 22 جمادی‌الاولی 1387ق)، ساواک با هدف کنترل طلاب و به بهانه تعمیر مدرسه فیضیه، با استفاده از تعطیلی دروس و غیبت طلاب علوم دینی، به جست‌وجوی حجرات و از بین بردن تصاویر و اعلامیه‌های امام خمینی(ره) و... اقدام کرد.
ساواک قم، قبل از این به منظور ظاهرسازی، اجازه تعمیرات را از آیت‌الله شریعتمداری گرفته بود، تا پس از اتمام کار، تنها به کسانی اجازه سکونت در مدرسه را بدهد که مورد تأیید آنها باشند.
به دنبال هجوم ساواک به مدرسه فیضیه، طلاب حوزه علمیه قم در منزل مراجع تقلید دست به تحصن زدند. آیت‌الله گلپایگانی نماینده‌ای را برای حل مسئله به نزد شاه فرستاد و با احضار وزیر دربار به قم، خطر این گونه کارها را به آنها گوشزد کرد.
خبر اشغال مدرسه فیضیه به دست عوامل رژیم پهلوی به‌سرعت در همه شهرهای کشور پخش شد. آیت‌الله میلانی ساعاتی پس از اشغال فیضیه، در اولین جلسه درس خارج فقه خود، از اشغال مدرسه فیضیه اظهار تأسف کردند و برای طلاب طلب نصرت الهی و برای دشمنان آنها ذلت و نابودی را خواستار شدند.
آیات عظام و مراجع تقلید نیز، در دیگر شهرهای ایران، تصرف فیضیه توسط عمال رژیم پهلوی را به‌شدت محکوم کردند. مردم تهران به تبع مراجع تقلید قم تصمیم گرفتند نمازهای جماعت را تعطیل کنند. این موج خشمگین، رژیم را به عقب‌نشینی مجبور کرد.
رک: غلامرضا کرباسچی، هفت‌هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، ج 1، نشر بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی ایران.
[2]. پایگاه‌های انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک؛ مدرسه فیضیه، ص 606.
[3]. آیت‌الله العظمی سیدمحمدهادی میلانی به روایت اسناد ساواک، ج 3، ص 93.
[4]. همان، ص 94. مفاد این سند خلاصه نامه آیات سرافراز و شیخ غلامحسین جعفری به آیت‌الله العظمی میلانی می‌باشد.
[5]. حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی به روایت اسناد ساواک، ص 320.
[6]. به نظر می‌رسد حمایت کامبوزیا از جمال عبدالناصر به دلیل مبارزات ایشان علیه رژیم صهیونیستی در مقایسه با رژیم محمدرضا پهلوی (به عنوان حامی اسرائیل) بوده است.
[7]. امیرتوکل کامبوزیا به روایت اسناد ساواک، ص 56.
[8]. آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک، ص 216.
[9]. اطلاعات، 19 شهریور 1346، صص 1 و 13.
[10]. همان، ص 16.
[11]. همان‌جا.
[12]. همان‌جا.
[13]. همان‌جا.
[14]. همان، صص 1 و 4.
 


کد مطلب: 25517

آدرس مطلب :
https://www.iichs.ir/fa/news/25517/۱۹-شهریور-۱۳۴۶

تاریخ معاصر
  https://www.iichs.ir