تاریخ معاصر - ۱۴ شهریور 1346

شکست رژیم در تسخیر فیضیه با تحویل مدرسه به مراجع!/ «در اکثر حجره‌ها مدارک مضره کشف شده است»!/ هیئت بازرگانی نروژ وارد تهران شد/ شهردار بغداد و رئیس شهربانی عراق به تهران می‌آیند/ کارشناسان اصلاحات ارضی چین ملی به ایران می‌آیند/ تاریخ اجلاسیه اوپک تعیین شد/ وزیر کشور: استانی کردن بودجه در تمام سازمان‌ها انجام می‌شود/ انتخابات انجمن‌های شهر ایالتی و ولایتی پس از برگزاری جشن‌های تاج‌گذاری انجام می‌شود/ قاتل کلانتر رشت اعدام شد

شکست رژیم در تسخیر فیضیه با تحویل مدرسه به مراجع!

بر اساس یک سند ساواک به تاریخ 14 شهریور 1346 «تولیت آستانه تلفنی... اطلاع دادند که از تهران دستور دارند که عملیات تعمیر به آقایان گلپایگانی و شریعتمداری تحویل شود. به ایشان پاسخ داده شد تا عصر امروز اقدامی نکنند تا دستور از مرکز برسد».[1]
در یک سند دیگر به همین تاریخ می‌خوانیم: در تاریخ 13 /6 /1346 طی یک مذاکره تلفنی از قم، سیدمهدی گلپایگانی از نام‌برده بالا می‌پرسد راجع به بستن مدرسه فیضیه با آقای نخست‌وزیر صحبت کردید؟ فلسفی جواب داد: با نخست‌وزیر صحبت نکردم، بلکه با عصار مذاکره نمودم و از ایشان پرسیدم که این چه کاری بود کردی؟ گفت: من نکردم؛ مهران کرده و حالا پیدایش می‌کنم و از او می‌پرسم. نام‌برده همچنین افزود: عصر آن روز عصار مجددا به من تلفن کرد و گفت: این عمل با اطلاع آقایان بوده است. گلپایگانی اظهار داشت: (آقا گفت) به حضرت عالی تلفن کنم که به ما اطلاعی ندادند. ما به سازمان امنیت اینجا تلفن کردیم که قشون آمده قم؟ اگر خبری هست به ما بگویید. گفتند: خبری نیست. بعد صبح زود ریختند و طلبه‌ها را با آن وضع که شنیدید گرفتند. هیچ خبری هم به آقا ندادند.
اینها برای رفع اتهام می‌گویند به ما خبر دادند؛ البته اینها را برای اطلاع می‌گویم به آنها چیزی نگویید.
ضمنا آقای مهران چند روز پیش آمده بود نزد آقای شریعتمداری که می‌خواهیم مدرسه دارالشفاء را تعمیر کنیم. یکی از تجار سی‌هزار تومان پول داده آقایان گفتند عیب ندارد ریختند در مدرسه فیضیه و این بازی را درآوردند حالا نماز و منبر در قم تعطیل است. فلسفی جواب داد بسیار خوب از قول من خدمت آقا سلام برسانید.
در ذیل این سند تصریح شده است: مراقبت شود در منبر چیزی نگوید با توجه به اینکه جریان مدرسه فیضیه منتفی گردیده [است].[2]

«در اکثر حجره‌ها مدارک مضره کشف شده است»!

بر اساس یک سند ساواک به تاریخ 14 شهریور 1346 «به استحضار می‌رساند که کلیه مدارک مکشوفه طبق صورت‌جلسه‌های تنظیمی مشخص شده که در کدام حجره به‌دست آمده و در دفتر مخصوص آقای احمد غروی متصدی، که در آن نیز هویت صاحبان حجره قید گردیده، از دفتر مزبور نسخه‌ای نیز در اختیار ساواک می‌باشد که از روی آن تعیین می‌گردد حجره‌ها در اختیار چه اشخاصی بوده؛ ضمنا طلابی که در حال حاضر برای اخذ اسباب و اثاثیه خود مراجعه می‌نمایند از بیم دستگیری اظهار می‌کنند که در حجره با اشخاص دیگری سکونت داشته‌اند».
در ادامه این سند آمده است: «چون در اکثر حجره‌ها مدارک مضره کشف شد، بنابراین ساواک به متقاضیان تفهیم می‌کنند که بایستی آن عده افرادی که در حجره سکونت داشته‌اند با هم مراجعه که در حضور ساکنین همان حجره اثاثیه به آنان تحویل که بعدا ادعایی در مقابل وسایل خود نداشته باشند تا پس از مراجعه به صورت مقتضی مشخص گردد اشیا و مدارک مضره متعلق به کدام یک از طلاب می‌باشد. نتیجه اقدامات این ساواک که تعیین نماید مدارک مضره مکشوفه متعلق به کدام یک از ساکنین حجرات می‌باشد متعاقبا به استحضار خواهد رسید».[3]

هیئت بازرگانی نروژ وارد تهران شد

هیئت بازرگانی نروژ شب گذاشته با هواپیمای پان امریکن وارد تهران شد و از طرف نمایندگان وزارت اقتصاد اتاق بازرگانی تهران و سفارت نروژ مورد استقبال قرار گرفت.
اعضای هیئت صبح امروز با آقای دکتر تهرانی، معاون وزارت اقتصاد، و سپس با هیئت‌رئیسه اتاق بازرگانی تهران و بازرگانان طرف معامله با «نروژ» در اتاق بازرگانی تهران ملاقات کردند.[4]

شهردار بغداد و رئیس شهربانی عراق به تهران می‌آیند

آقای مدحت الحاج سری، شهردار بغداد، و ژنرال طه شیخعلی، رئیس شهربانی عراق، در رأس یک هیئت هجده‌نفری عراقی روز شنبه آینده به دعوت دولت ایران وارد تهران خواهند شد.
ضمنا همان روز یک هیئت پزشکی عراقی به ریاست دکتر کاظم شیار برای شرکت در کنفرانس پزشکی رامسر به تهران خواهد آمد.[5]

کارشناسان اصلاحات ارضی چین ملی به ایران می‌آیند

«آسوشیتدپرس» در گزارشی اعلام کرد: چهار کارشناس اصلاحات ارضی چین ملی به منظور بازدید از ایران به مدت دو هفته، روز دوشنبه عازم تهران شدند.
پان لین کینک، نماینده مجلس ملی چین ملی، رهبری این گروه را به عهده دارد. این هیئت از نحوه اجرای برنامه‌های اصلاحات ارضی و همچنین فعالیت‌های سپاهیان انقلاب دیدن خواهد کرد.[6]

تاریخ اجلاسیه اوپک تعیین شد

روز جمعه ٢٤ شهریورماه اجلاسیه اوپک با شرکت وزرای دارایی و نفت کشورهای عضو در رم تشکیل می‌گردد و آقای دکتر جمشید آموزگار، وزیر دارایی، روز چهارشنبه یا پنجشنبه آینده به رم عزیمت خواهد کرد.
هنوز به دقت روشن نیست که این اجلاسیه روی چه موضوع بخصوصی کار خواهد کرد و در دعوت‌نامه هم کلیاتی از موضوعات مختلف عنوان شده است، اما ازآنجایی‌که تمام وزرای نفت و دارایی در این اجلاسیه شرکت دارند، اجبارا روی سیاست نفتی و اثرات حوادث اخیر خاورمیانه عربی و نفت و سیاست عمومی کشورهای صادرکننده نفت در قبال کمپانی‌ها مذاکره خواهد شد.[7]

وزیر کشور: استانی کردن بودجه در تمام سازمان‌ها انجام می‌شود

روزنامه «اطلاعات» نوشت: به منظور تجهیز واحدهای مالی و اداری وزارت کشور برای تنظیم و اجرای بودجه‌های استانی، صبح دیروز دومین سمینار امور مالی و اداری مسئولان امور مالی استان‌ها و فرمانداری‌های کل و ادارات عمران کشور با حضور آقایان انصاری، وزیر کشور، دکتر مجیدی، معاون نخست‌وزیر و رئیس دفتر مرکزی بودجه، و جمعی از مقامات و مسئولان وزارتخانه و 69 نفر از مسئولان و جمع داران امور مالی با نواختن سرود شاهنشاهی افتتاح گردید.
در پایان، آقای وزیر کشور در تأیید اهمیت این سمینار مطالبی اظهار داشت و گفت: با وسعت عظیمی که مملکت ما دارد امکان این نیست که از یک مرکزى که هر چقدر قوی و بزرگ باشد تمام کارهای مملکت را اداره کرد؛ برای خاتمه دادن به تمرکز کار و عدم پیشرفت کارها چاره‌ای جز تقسیم اعتبار به سطح بخش‌ها، شهرستان‌ها و استان‌ها نبود.
بنابراین موضوع استانی کردن بودجه وضع اجرای برنامه‌های مملکت را روشن کرد. این امری است که تمام سازمان‌های دیگر از آن تبعیت خواهند کرد و ما دیگر از آن برنخواهیم گشت.
امیدوارم که در این سمینار با مطرح کردن مسائل مالی اشکالات برطرف بشود.
این سمینار به مدت شش روز و هر روز شش ساعت کار خواهد کرد.[8]

انتخابات انجمن‌های شهر ایالتی و ولایتی پس از برگزاری جشن‌های تاج‌گذاری انجام می‌شود

روزنامه «اطلاعات» نوشت: امروز خبرنگار سیاسی ما کسب اطلاع کرد که انتخابات انجمن شهر پس از برگزاری جشن‌های تاج‌گذاری در مملکت انجام می‌شود و از هم‌اکنون وزارت کشور مشغول تدارک انجام انتخابات انجمن شهر است.
انتخابات انجمن‌های شهر ایالتی و ولایتی از طریق توزیع کارت‌های الکترال و معرفی نامزدهای انتخاباتی انجام می‌پذیرد و وزارت کشور فقط نظارتی بر انجام انتخابات می‌نماید.
چون لایحه تشکیل انجمن‌های ایالتی و ولایتی هنوز به تصویب مجلس سنا نرسیده است، تصور می‌رود این لایحه جزء اولین لوایحی باشد که دوره آینده سنا آن را مورد شور و رسیدگی قرار دهد و بلافاصله هم‌زمان با انجام انتخابات انجمن شهر، انتخابات انجمن‌های ایالتی و ولایتی نیز انجام پذیرد.[9]

قاتل کلانتر رشت اعدام شد

روزنامه «اطلاعات» در گزارشی نوشت: قتل سروان اوشک سرائی در روز 13 خرداد سال 1343 روی داد.
در ساعت 6:30 بعدازظهر این روز، کاظم درحالی‌که کارد بزرگی در زیر لباس خود پنهان کرده بود، وارد دارالوکاله آقای سیدمحمد گرکانی، وکیل پایه یک دادگستری رشت، شد. آقای گرکانی در دارالوکاله‌اش نبود و آقای میرعلی فومنی، مدیر روزنامه «ندای فومن»، و چند نفر دیگر در آنجا نشسته و منتظر ورود آقای گرکانی بودند.
کاظم پس از ورود به دارالوکاله، به جست‌وجوی گرکانی، وکیل برادرانش، پرداخت، اما او را نیافت و چون از یافتن وی مأیوس شد کارد خود را از زیر لباسش بیرون آورد و به میرعلی فومنی حمله برد و او را مجروح ساخت.
در همین موقع گرکانی وارد دارالوکاله شد و چون از جریان باخبر گردید، با عجله بیرون رفت و خود را به کلانتری رسانید. کاظم به دنبال او از دارالوکاله خارج گردید و وارد خیابان بیستون شد. در این محل سروان اوشک سرائی، رئیس کلانتری، بر اثر استمداد آقای گرگانی درصدد دستگیری کاظم برآمد، ولی کاظم با همان کارد به وی حمله برد و او را به قتل رساند.
کاظم دستگیر شد و در دادگاه جنایی گیلان به اعدام محکوم گردید و دیوان عالی کشور رأی دادگاه جنایی را ابرام کرد و سرانجام حکم دادگاه صبح امروز درباره او اجرا گردید تا دیگر عصیان و بی‌پروایی، نظم اجتماع را برهم نزند و جامعه و خانواده‌ها را عزادار نکند.[10]

صفحه اول روزنامه اطلاعات، 14 شهریور 1346

پی‌نوشت‌ها:

[1]. پایگاه‌های انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: مدرسه فیضیه، ص 589. در پی اقدامات علمای شهرستان‌ها و آیت‌الله العظمی گلپایگانی و افشاگری طلاب، فشارهای فراوانی به دربار شاهنشاهی وارد شد و آنان مجبور شدند برای پایان دادن به وضعیت هر چه سریع‌تر اقدام کنند و موارد را به علما عودت دهند. این مسئله شکست بزرگی برای ساواک بود.

[2]. حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی به روایت اسناد ساواک، ص 317.

[3]. پایگاه‌های انقلاب اسلامی: مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص 570.

[4]. اطلاعات، 14 شهریور 1346، ص 4.

[5]. همان، ص 16.

[6]. همان‌جا.

[7]. همان‌جا.

[8]. همان‌جا.

[9]. همان‌جا.

[10]. همان، صص 1 و 14.