تاریخ معاصر - ۲۹ شهریور ۱۳۴۶

دعوت شاه از خوانندگان خارجی برای حضور در جشن‌های تاج‌گذاری!/ «فرار مغزها»/ سفیر ایران در جده به تهران آمد/ «خطری که صادرات پسته را تهدید می‌کرد رفع شد»/ مدت استفاده از «بورس» برای کارمندان دولت حداکثر ۲۱ ماه تعیین گردید/ نفیسی در دادگاه: وزیر کشور با شهرداری اختلاف داشت/ رئیس سنای ترکیه وارد تهران شد

دعوت شاه از خوانندگان خارجی برای حضور در جشن‌های تاج‌گذاری!

بر اساس یک سند به تاریخ 29 شهریور 1346 «روزنامه "دیلی میرور" چاپ لندن مطلبی درباره خوانندگان آوازهای عامه‌پسند برای مراسم تاج‌گذاری شاهنشاه ایران انتشار داده و می‌نویسد: شاهنشاه ایران از آقای برنارد نون و همکارانش درخواست نمودند که از تاریخ 26 اکتبر به بعد به تهران بیاید. شاهنشاه ایران، که دارای سلیقه‌ها و علائق بین‌المللی هستند، مایل‌اند که این گروه مدت پنج روز در جریان تاج‌‎گذاری در ایران حضور داشته باشد. تمام مخارج این گروه به علاوه دستمزد قابل توجه از طرف ایران پرداخت خواهد شد و مسئله‌ای به نام مسکن در میان نخواهد بود».
این گزارش می‌افزاید: «نماینده این گروه می‌گوید که احتمالا آنان می‌بایست در کاخ سلطنتی برنامه‌هایی اجرا کنند. این گروه، که اخیرا از یک سفر خسته‌کننده و طولانی از آمریکا بازگشته‌اند و در حدود پانصدهزار دلار درآمد داشته‌اند، نخست به استراحت احتیاج دارند، ولی نماینده این گروه می‌گوید: دعوت شاهنشاه ایران را نمی‌توان رد کرد».[1]

«فرار مغزها»

روزنامه «اطلاعات» در سرمقاله شماره امروز خود نوشت: آخرین آمار در زمینه مهاجرت دانشمندان و متخصصین نشان می‌دهد 50 درصد دانشجویانی که از کشورهای آسیایی برای ادامه تحصیلات و گذراندن دوره‌های عالی و تخصصی به آمریکا می‌روند در آنجا می‌مانند و از مراجعت به وطن خودشان خودداری می‌کنند. به این نوع مهاجرت اصطلاحا «ربودن مغزها» اطلاق می‌شود که بعدا از حیث مراعات نزاکت عنوان «ربودن» را تبدیل به «فرار» کرده‌اند و حالا مسئله عدم مراجعت جوان‌های تحصیل‌کرده را به طور اختصار «فرار مغزها» می‌گویند. به‌هرحال چه ربودن درست باشد چه فرار، مسئله مهم برای کشورهایی که دانشجو به خارج می‌فرستند نفس امر، یعنی از دست دادن چنین سرمایه بزرگی، است.
این خطر اخیر متوجه اروپا نیز شده است و درحالی‌که اروپا به نوبه خود کالای مغزی قاره‌های دیگری چون آسیا و آفریقا و استرالیا را جذب و ضبط می‌کند، ظاهرا خود گرفتار جاذبه قوی‌تر آمریکاست که جوانان تحصیل‌کرده اروپا را دستخوش قرار داده، رابطه آنها را با وطنشان قطع می‌کند. نهایت چون مردم اروپا نسبت به مسائل اجتماعی خود حساس‌ترند پیش از آنکه چنین خطری ریشه‌های عمیق پیدا کند، درصدد مطالعه و علاج آن برآمده‌اند؛ چنان‌که کنفرانسی به همین منظور اخیرا در شهر «لوزان» سوئیس تشکیل شد و خبر آن در مطبوعات ما نیز منعکس گشت که: کارشناسان کشورهای شرکت‌کننده در این کنفرانس پس از مطالعه علل مهاجرت و نتایجی که از آن متوجه کشورهای اروپایی می‌شود، پیشنهادهایی برای جلوگیری از فرار مغزها تهیه کردند که یکی از مواد آن افزایش دستمزدها مخصوصا در اروپای غربی و جلوگیری از اعزام دانشجو به کشورهای خارج است.
همین دو سطر خبر نشان می‌دهد که آنها اولا برای این مسئله چقدر اهمیت قائل‌اند و ثانیا چه خوب توانسته‌اند علت را تشخیص دهند و چطور از روی عقل و روشن‌بینی و بدون آنکه بخواهند خودشان را گول بزنند و به هم تعارف کنند راه حل پیدا کرده‌اند. درحالی‌که مشکل آنها با ما قابل مقایسه نیست و آنها تازه دچار این مشکل شده‌اند و از همان سرچشمه می‌خواهند جلوی آب را با بیل بگیرند.
مطابق آمار موجود هم‌اکنون قریب پنج‌هزار دانشجوی ایرانی فقط در ایالات مختلف آمریکا تحصیل می‌کنند که سالانه معادل 560 میلیون ریال ارز مملکت صرف اقامت این دانشجویان می‌شود. آنها تا زمانی که دانش‌آموز و دانشجوی ساده‌ای هستند و به اصطلاح آماری، جزء طبقه «غیر فعال» حساب می‌شوند، هزینه زندگی خود را میهمان وطن خودشان ایران‌اند، اما همین که درسشان تمام شد و تبدیل به عنصر فعال و مفیدی شدند ناگهان کشوری که از حیث نگهداری و تربیت این جوانان در واقع «پانسیون» و امانت‌دار ماست، دامان خود را به روی آنها می‌گشاید و جوان برومندی را در اوج‌باروری به نفع خود ضبط می‌کند.
نمی‌خواهیم بحث کنیم که این عمل از لحاظ اخلاقی صحیح است یا نیست و دانشجویان ما، که بااین‌همه دین مادی و معنوی به وطن خود پشت می‌کنند و همچنین کشوری که آنها را برای خودش ضبط می‌کند از جهت اخلاقی کار درستی می‌کنند یا نه؟ برای اینکه عمری است ما از این جنبه‌ها وارد بحث شده‌ایم و خواسته‌ایم با شعارهای اخلاقی جوان‌های خود را از راهی که می‌روند باز داریم و آنها را به طرف وطنشان جلب کنیم، نتیجه این شده که رقم مهاجرت جوانان یا «فرار مغزها» به 50 درصد رسیده است.
اگر این طرز عمل نتیجه‌بخش بود، کارشناسان اروپایی هم در کنفرانس لوزان به جای محدود کردن اعزام دانشجو و بالا بردن سطح دستمزدها پیشنهاد می‌کردند برای جوانان اروپایی نامه‌های «فدایت شوم» با نثر سلیس و دلکش و به امضای مقامات عالی‌رتبه دولتی فرستاده شود و آنها را نصیحت کنند که برگردند و دین وطنشان را ادا کنند حال آنکه اینجا صحبت دلخوری از وطن در بین نیست و جوان‌هایی که وطن دومی برای خود برمی‌گزینند به وطن اصلی خودشان خیلی هم علاقه دارند و به حکم غریزه انسانی تا آخر عمر نمی‌توانند از یاد پدر و مادر و دوست و آشنا و شهر و خانه خود فارغ باشند.[2]

سفیر ایران در جده به تهران آمد

آقای دکتر مشایخ فریدنی، سفیر شاهنشاهی در جده، به تهران آمد.
سفیر ایران در عربستان سعودی در این سفر پیرامون مسائل مربوط به حوزه مأموریت خود با مقامات ایران مذاکره و مشورت خواهد کرد و ضمنا طی مدت اقامت در تهران به معالجه خواهد پرداخت.[3]

«خطری که صادرات پسته را تهدید می‌کرد رفع شد»

روزنامه «اطلاعات» نوشت: آمریکا، که بهترین خریدار پسته ایران است، چندی قبل به ایران اطلاع داد که چون در پسته صادراتی ایران یک نوع آلودگی دیده شده است، در سال جاری از خرید پسته ایران خودداری خواهد کرد.
با توجه به اهمیت موضوع و اینکه سال گذشته در حدود ۶۵۰۰ تُن پسته ایران به ایالات متحده صادر شده و در حدود ۷۰۰ میلیون ریال ارز از این طریق وارد کشور گردیده است، وزارت اقتصاد از طریق مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران اقدامات وسیعی را در سراسر رفسنجان و نواحی پسته‌خیز ایران آغاز کرده است.
خبرنگار ما کسب اطلاع کرد که بیش از بیست تَن از کارشناسان نمایندگان مؤسسه استاندارد با همکاری پنجاه تَن سپاهیان ترویج آبادانی و عده‌ای از مسئولان محلی برنامه وسیعی را جهت آشنا ساختن کشاورزان و کسانی که به کار تهیه پسته و بسته‌بندی آن اشتغال دارند با موفقیت اجرا کرد؛ به طوری که اکنون دیگر این آلودگی در پسته‌های بسته‌بندی‌شده دیده نمی‌شود.
مؤسسه استاندارد به صادرکنندگان نیز اعلام داشته است که اجازه صدور پسته آلوده را نخواهد داد.[4]

مدت استفاده از «بورس» برای کارمندان دولت حداکثر ۲۱ ماه تعیین گردید

آیین‌نامه استفاده از بورس برای کارمندان دولت تغییر کرد.
به موجب اصلاحی که شورای سازمان امور اداری و استخدامی کشور در این آیین‌نامه به عمل آورده، مدت استفاده از بورس برای کارمندان دولت تعیین گردیده است.
به موجب اصلاحی که در ماده ۱۳ آیین‌نامه به عمل آمده مدت استفاده از بورس‌های خارج از کشور حداکثر یک سال می‌باشد که به عنوان مأموریت تلقی می‌گردد.
در این اصلاحیه مقرر گردیده که به هيچ يك از كارمندان که با استفاده از بورس به کشورهای خارج می‌روند به جز مزایای فوق‌العاده اولاد و حق تأهل، مزایای دیگری به آنان پرداخت نخواهد شد.
قبلا مأمورینی که از بورس خارج استفاده می‌کردند کلیه مزایای دوران اشتغال خود را دریافت می‌داشتند. این مزایا شامل حق مقام و اضافه کار مقطوع یا غیر مقطوع و فوق‌العاده دوری از مرکز و بدی آب و هوا بود که طبق اصلاحیه آیین‌نامه بورس در آینده از پرداخت آنها خودداری خواهد شد.
مطابق تبصره‌ای که به ماده مزبور در آیین‌نامه فوق اضافه گردیده، در موارد خاص و استثنایی که مورد تأیید سازمان امور اداری و استخدامی قرار گیرد ممکن است مدت بورس تا نُه ماه تمدید گردد.[5]

نفیسی در دادگاه: وزیر کشور با شهرداری اختلاف داشت

هفتمین جلسه دادرسی متهمان پرونده شهرداری دیروز در شعبه اول دادگاه دیوان کیفر به ریاست آقای عریضی تشکیل شد و مانند دو جلسه پیش رئیس دادگاه به موجب محتویات پرونده از آقای احمد نفیسی، شهردار اسبق تهران، سؤالاتی کرد.
سؤال‌ها و جواب‌های رئیس دادگاه و شهردار سابق تهران به شرح زير است:

نامه وزیر

رئيس: وزیر کشور به وزیر دادگستری وقت نامه‌ای نوشته که در شهرداری سوءاستفاده‌هایی می‌شود و در آن آقای موسوی دخالت مستقیم دارد و در این موقع آقای عطایی به حسابداری دستور می‌دهد که از پرداخت وجوه صورت وضعیت‌ها خودداری شود. شما در آن وقت از وزیر کشور نزد نخست‌وزیر از عدم پرداخت صورت وضعیت‌ها گله و شکایت می‌کنید. وزارت کشور نیز آقای مهندس حکیمی را مأمور رسیدگی به صورت وضعیت‌های مقاطعه‌کاران می‌کند، ولی در عمل به مهندس حکیمی پیشنهاد رشوه می‌شود.
نفیسی: در مورد نامه فوق برگ آخر از فصل اول نشان می‌دهد که در آن توطئه‌ای بر عليه من صورت گرفته است. شهرداری با وزارت کشور در چند مورد از قبیل نان، گوشت، سردخانه و... اختلاف داشت؛ مثلا وزیر کشور به دکان نانوایی می‌رفت و سرکشی می‌کرد؛ درحالی‌که از مدت‌ها قبل نانوایی‌ها وضع خوبی داشتند و یا در غیاب من برای گوشت عوارض جدیدی وضع می‌کرد؛ درحالی‌که تمام این پیشنهادات و اجازه کارها در موارد فوق به عهده شهردار بوده است. در مورد گله و شکایت باید بگویم من حتی یک‌مرتبه نیز در مورد کار مقاطعه‌کاران گله‌ای نکردم و شكايت من از وزیر کشور وقت به علت عدم همکاری در مقام قائم‌مقامی انجمن شهر بوده است.
من متعجبم که ایشان فقط وزیر دادگستری را شاهد آوردند، درحالی‌که تمام هیئت دولت از گله من بااطلاع بوده‌اند. وزیر کشوری که جرئت دارد چنین مطالبی به بازپرسی اظهار دارد، باید آن‌قدر شهامت می‌داشت که قبلا این مطالب را به من نیز اطلاع می‌داد.

تلفن

رئيس: شما به وزیر کشور وقت تلفن کردید و نظر او را در مورد دستور پرداخت صورت وضعیت‌ها خواستید.
نفیسی: بلی من روزی چندمرتبه به وزیر کشور تلفن می‌کردم و با وجود تحقیقات مهندس حکیمی، نماینده وزارت کشور، دال بر صحت صورت پرداخت‌ها اجازه پرداخت آنها داده نشده بود. من مهندس حکیمی را نمی‌شناختم فقط دو دفعه او را دیدم: یکی هنگامی که با صدور حکم از وزارت کشور به عنوان نماینده به شهرداری آمده بود و دیگر در موقعی که گزارشی در مرحله بعد راجع به کارهای خود به من داد.

نوار ضبط صوت

رئيس: صورتی از مکالمه تلفنی شما با آقای مهندس حکیمی روی نوار ضبط است که نشان می‌دهد او را می‌شناختید. (نوار در دادگاه پخش شد)
نفیسی: تمام این مطالب به هم وصل شده است و از ابتدا از مفهوم آن موارد ضد و نقیض مستفاد می‌شود. صدای ضبط‌شده صدای من نیست.[6]

رئیس سنای ترکیه وارد تهران شد

ساعت ٩:20 بعد از ظهر دیروز آقای پرفسور ابراهیم شوکی آتا ساقون، رئیس مجلس سنای ترکیه، و بانو با هواپیما وارد فرودگاه مهرآباد شدند و از طرف آقایان مهندس شریف‌امامی، رئیس مجلس سنا، و مهندس ریاضی، رئیس مجلس شورای ملی، اعضای هیئت‌رئیسه دو مجلس و همچنین سفیرکبیر ترکیه در تهران مورد استقبال قرار گرفتند.
رئيس مجلس سنای ترکیه، که به دعوت رئيس مجلس سنای ایران به كشور ما سفر کرده، مدت هشت روز در ایران توقف خواهد داشت.[7]

صفحه اول روزنامه اطلاعات، 29 شهریور 1346

پی‌نوشت‌ها:

[1]. زنان دربار به روایت اسناد ساواک؛ فرح پهلوی، ج 2، ص 131. در سندی از ساواک دراین‌باره آمده است: برای آنکه شخصیت‌های مختلف و نمایندگان مطبوعات و رادیو و تلویزیون و سیاحان خارجی به مناسبت برگزاری مراسم فرخنده تاج‌گذاری اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی (آبان‌ماه 1346)، در مراسم تاج‌گذاری شرکت خواهند کرد، در محل سازمان جلب سیاحان، دفتری جهت تأمین محل اقامت برای شرکت‌کنندگان در مراسم تاج‌گذاری تشکیل شده است. کمیته مسکن از اشخاصی که در نظر دارند برای شرکت در مراسم تاج‌گذاری به تهران مسافرت و در مهمانخانه سکونت کنند خواهشمند است به کمیته مسکن شورای عالی تاج‌گذاری در محل سازمان جلب سیاحان (خیابان وصال شیرازی، شماره 107) مراجعه و مراتب را به اطلاع کمیته برسانند تا کمیته در حدود امکان نسبت به تأمین محل اقامت برای آنان اقدام کند.
کمیته مسکن شورای عالی تاج‌گذاری

[2]. اطلاعات، 29 شهریور 1346، ص 2.

[3]. همان، ص 16.

[4]. همان‌جا.

[5]. همان‌جا.

[6]. همان، صص 13 و 14.

[7]. همان، ص 13.