تاریخ معاصر - 8 مهر 1346 - نسخه قابل چاپ

نامه رئیس دادگاه تبریز به رئیس ساواک!/ «خلیج عربی» در «روزنامه انگلیسی»/ مسافرت غلامرضا پهلوی به انگلستان و رومانی/ «دادگاه‌های مخصوص در دادگستری تشکیل می‌شود»/ ضیافت وزیر خارجه به افتخار گرومیکو/ فریده دیبا از مسکو عازم تفلیس شد!/ «سنتو منحل نمی‌شود»/ مذاکرات ترانزیت ایران و عراق انجام می‌شود/ «قالی‌بافان ایرانی در مرز یوگسلاوی با ماجرای تازه‌ای روبه‌رو شدند»!

نامه رئیس دادگاه تبریز به رئیس ساواک!

هوشنگ منتصری،[1] رئیس دانشگاه تبریز، در نامه محرمانه‌ای به رئیس ساواک تصریح کرده است: تیمسار معظم سپهبد نصیری، معاونت محترم نخست‌وزیر و ریاست سازمان اطلاعات و امنیت کشور، به استحضار عالی می‌‌رساند پیرو مذاکرات حضوری طبق وعده‌ای که فرموده‌اید جناب آقای دکتر آزمون، کارمند آن سازمان، هفته‌ای چند ساعت جهت تدریس در رشته جامعه‌شناسی دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز و همکاری در امور اجتماعی مربوط به دانشجویان این دانشگاه مورد احتیاج مبرم می‌باشد.
این نامه می‌افزاید: با استحضار به مراحمی که نسبت به پیشرفت امور دانشگاه تبریز مبذول می‌فرمایید خواهشمند است موافقت فرمایید که مشارالیه روزهای پنجشنبه هر هفته برای تدریس در دانشگاه تبریز حضور به هم رسانند که موجب نهایت تشکر و مزید امتنان است.
در ذیل این سند تصریح شده است: فعلا به رادیوی ملی مأمور شده است.[2]

«خلیج عربی» در «روزنامه انگلیسی»

روزنامه «اطلاعات» در سرمقاله شماره امروز خود نوشت: در یکی از شماره‌های اخیر «فایننشال تایمز» چاپ لندن از خلیج فارس به عنوان «خلیج عربی» یاد کرده‌اند و بدین ترتیب به بازی تأسف‌آور نام‌های جغرافیایی، که از مدتی پیش در خاورمیانه جریان دارد، پیوسته‌اند.
کوشش برای عربی شناختن خلیج فارس از جانب مطبوعات و رادیوهای بعضی کشورهای عربی برای خوانندگان و شنوندگان ایرانی امر تازه‌ای نیست و تأثیر آن نیز در روابط بین‌المللی در خاورمیانه بر هیچ کس پوشیده نبوده است، ولی چنین اشتباهی از جانب روزنامه‌ای مانند فایننشال‌تایمز خلاف انتظار و مایه شگفتی است.
«تایمز مالی» در ایران به عنوان نشریه‌ای وزین و مؤثق شناخته شده است. مطالبی که این روزنامه انتشار می‌دهد دارای اهمیت عملی در زندگی روزانه خوانندگان آن است و فرض بر این است که این مطالب با توجه کامل به حقایق تنظیم می‌شود و درباره هر جزء آن دقت لازم مبذول می‌‌گردد.
در عین حال شأن این روزنامه در چشم خوانندگان خود بالاتر از آن بوده است که ورود در ماجراهای مشکوک و توطئه‌های حقیری را از قبیل تغییر نام‌های مسلم جغرافیایی اجازه دهد. مشاهده «خلیج عربی» در چنین روزنامه‌ای به هیچ وجه انتظار علاقه‌مندان آن نبوده است.
ورق‌پاره‌هایی گاه‌وبی‌گاه در بعضی کشورها دست به این گونه تحریفات زده‌اند، اما این ورق‌پاره‌ها چندان در بند اعتبار خود نیستند و علاوه براین تحت فشارهایی قرار دارند که چنین اقداماتی را از جانب آنها توضیح می‌دهد. مسئله تعجب‌آور آن است که در مورد «تایمز مالی» چنین تصوراتی نمی‌رفت.
این روزنامه ناگزیر باید در پی جلب اعتماد خوانندگان خود باشد و وفاداری خود را به حقیقت در هر جا نشان دهد. در ضمن این روزنامه در انگلستان انتشار می‌یابد و ظاهرا در آن کشور از فشارهایی که در بعضی از کشورهای دیگر روزنامه‌ها را به تحریف نام‌های شناخته‌شده جغرافیایی وادار می‌کند خبری نیست.
با وجود این در «فایننشال تایمز» از «خلیج عربی» ذکر کرده‌اند. شاید سیاست روزنامه تغییر کرده است و دیگر در بند اعتبار نام خود در زندگی روزانه خوانندگان آن است و فرض بر این است که این مطالب و ایجاد اطمینان نسبت به حقیقت‌گویی خود نیست شاید عامل تطمیع و تهدید این روزنامه را هم فاسد کرده است. یا شاید هیچ نقشه جغرافیا یا دایره‌المعارف یا منبع دیگری در دسترس نویسندگان روزنامه نبوده است.
در این صورت اخیر به گردانندگان «فایننشال تایمز» توصیه می‌شود به خریدن یک اطلس معمولی که در هر دکه کتاب‌فروشی لندن یافت می‌شود اقدام کنند. چنان‌که آشکار است نویسندگان روزنامه نیاز شدیدی به معلومات ابتدایی جغرافیایی و تاریخی دارند یا شاید «تایمز مالی» صرفه خود را در فرمانبرداری از بعضی محافل معین دیده است و در نظر دارد از صورت یک روزنامه مستقل به درآید و ارگان بعضی حکومت‌های خاورمیانه شود.
آن محافل عربی که کوشش دارند نام جعلی «خلیج عربی» را رواج دهند مدت‌هاست به ورشکستگی سیاسی دچار شده‌اند و خود می‌دانند که اصرار کودکانه آنان در مورد نام خلیج فارس تنها به تیرگی وضع در این منطقه کمک خواهد کرد.
مسئله تعجب‌آور روش روزنامه‌هایی مانند «فایننشال تایمز» است که ادعای وزین بودن دارند و با وجود این آلت دست هر مدعی بی‌اعتبار قرار می‌گیرند و خود را به حد یک عامل تحریک اعصاب تنزل می‌دهند. آنها فراموش می‌کنند که دولت انگلستان حضور خود را در این منطقه دنیا با قراردادهایی تسجیل کرده است که در آنها نام خلیج فارس ذکر شده است.
ملت ایران تاکنون با بردباری سعی کرده است در برابر این تحریکات مقاومت کند. وضع ایران در خلیج فارس استوارتر از آن است که مندرجات فلان روزنامه انگلیسی در آن خدشه‌ای وارد سازد، ولی انتشار این گونه مطالب نشانه بی‌اعتنایی به مصالح ملی ایران و احیانا سوءنیّت است. شرکت در این گونه توطئه‌ها حتی اگر از روی بی‌توجهی صورت گرفته باشد، با هیچ مصلحت ملی و بین‌المللی سازگار نخواهد بود.[3]

مسافرت غلامرضا پهلوی به انگلستان و رومانی

روزنامه «اطلاعات» نوشت: صبح فردا به دعوت دولت انگلستان، والاحضرت شاهپور غلامرضا پهلوی، ریاست بازرسی نظامی شاهنشاه آریامهر و کمیته ملی المپیک، به اتفاق والاحضرت منیژه پهلوی از طریق فرانسه عاز انگلستان می‌گردند.
والاحضرت طی یک هفته اقامت در انگلستان، از تأسیسات نظامی و ورزشی بازدید خواهند نمود و آن‌گاه به دعوت دولت رومانی عازم آن کشور می‌گردند.
والاحضرتین یک هفته نیز در رومانی اقامت می‌نمایند و از تأسیسات مختلف آن کشور دیدن می‌کنند و در برنامه‌هایی که ترتیب داده می‌شود شرکت نموده و سپس به ایران مراجعت می‌نمایند.[4]

«دادگاه‌های مخصوص در دادگستری تشکیل می‌شود»

وزارت دادگستری تصمیم گرفت دادگاه‌هایی جهت رسیدگی به تخلفات کارمندان اداری وزارت دادگستری تشکیل دهد.
در اجرای این تصمیم که شورای عالی اداری نیز آن را توصیه کرده و هیئت وزیران تصویب نموده امروز اعضای دادگاه بدوی و تجدید نظر اداری وزارت دادگستری برگزیده شدند.
اعضای دادگاه بدوی با حفظ سمت‌های قبلی خود عهده‌دار سمت جدید شده‌اند:
این نخستین دادگاه از این نوع در ایران است. این دو دادگاه به‌زودی آغاز به کار خواهد کرد.[5]

ضیافت وزیر خارجه به افتخار گرومیکو

آقای اردشیر زاهدی، وزیر امور خارجه، در نیویورک به افتخار آندره گرومیکو، وزیر خارجه اتحاد جماهیر شوروی، ضیافت ناهاری ترتیب داد.
در این ضیافت چاگلا یانگیل، وزیر خارجه ترکیه، نیز حضور داشت.[6]

فریده دیبا از مسکو عازم تفلیس شد!

روزنامه «اطلاعات» نوشت: رادیو مسکو اطلاع داد که بانو فریده دیبا روز پنجشنبه با اسکندروف، معاون صدر هیئت‌رئیسه شورای عالى اتحاد شوروی، ملاقات کرد.
در این ملاقات آقای احمد میرفندرسکی، سفیر ایران در اتحاد شوروی، و عده دیگری از مقامات رسمی ایران و شوروی حضور داشتند.
روز پنجشنبه بانو فریده دیبا دسته گلی به هزار سرباز گمنام نثار کردند.
رادیو مسکو دیروز همچنین اطلاع داد که بانو فریده دیبا عازم ایران گردیدند و در راه عزیمت به ایران در تفلیس اقامت خواهند کرد و از فعالیت‌های اجتماعی این شهر دیدن خواهند نمود.
هنگام عزیمت بانو فریده دیبا از مسکو، معاون صدر هیئت رئیسه انجمن‌های دوستی اتحاد شوروی با کشورهای خارجی، و میترف، رئیس انجمن روابط فرهنگی شوروی و ایران، و سفیر ایران در شوروی حضور داشتند.
بانو فریده دیبا اواخر این هفته از تفلیس به تهران مراجعت می‌کند.[7]

«سنتو منحل نمی‌شود»

«خبرگزاری فرانسه» از لندن گزارش داد: اطرافیان جرج براون، وزیر امور خارجه انگلیس، اظهار داشتند که سازمان پیمان مرکزی سنتو بر خلاف شایعاتی که بر سر زبان‌ها افتاده منحل نخواهد شد.
جرج براون روز سه‌شنبه گذشته در نیویورک ریاست جلسه «نیمه رسمی» سنتو را به عهده داشت. در این جلسه که با حضور نمایندگان کشورهای عضو در سازمان ملل متحد تشکیل شد مسائل مربوط به پیمان مورد تبادل نظر قرار گرفت.
جلسه آینده شورای وزیران سنتو در ماه آوریل ۱۹٦۸ در لندن تشکیل خواهد شد.[8]

بین وزیر اقتصاد و مقامات عراقی؛ مذاکرات ترانزیت ایران و عراق انجام می‌شود

صبح امروز آقای دکتر عالیخانی، وزیر اقتصاد، در رأس هیئتی از مقامات وزارت اقتصاد به بغداد رفت.
هیئت ایران در مراسم گشایش نمایشگاه صنعتی و تولیدی بغداد، که فردا گشایش خواهد یافت، شرکت می‌کند.
این نمایشگاه، که در آن علاوه بر کلیه کشورهای عربی، ایران و ترکیه نیز شرکت دارند، مدت یک ماه مفتوح خواهد بود. وزیر اقتصاد و همراهان تا روز چهارشنبه در عراق خواهند ماند و طی این مدت مذاکراتی با مقامات اقتصادی آن کشور انجام خواهند داد.
از جمله مذاکراتی که در بغداد انجام خواهد گرفت موضوع انعقاد یک قرارداد ترانزیت بین ایران و عراق می‌باشد. ایران در نمایشگاه بغداد، که مدت یک ماه مفتوح خواهد بود، به نحو مؤثری شرکت کرده و انواع مصنوعات، صنایع ماشین‌سازی، فلزی، شیمیایی، غذایی و دارویی خود را به نمایش گذاشته است.[9]

«قالی‌بافان ایرانی در مرز یوگسلاوی با ماجرای تازه‌ای روبه‌رو شدند»!

روزنامه «اطلاعات» نوشت: سرنوشت ایرانی‌ها و پاکستانی‌هایی که هفته گذشته از چکسلواکی اخراج شدند و آلمان غربی نیز از پذیرفتن آنها خودداری کرد هنوز نامعلوم است.
٤٦ نفر ایرانی و پاکستانی، که چند زن باردار و ۲۹ کودک نیز در میان آنها بودند، ماه گذشته با 5 اتومبیل عازم اروپا شدند. گروه مزبور تعدادی فرش همراه خود داشتند که می‌خواستند در اروپا به فروش برسانند، اما نداشتن ویزا و نقص فنی اتومبیل‌هایشان مانع از رسیدن آنها به فرانسه، که مقصدشان بود، گردید. اکنون قرار است این عده را دوباره به ایران و پاکستان برگردانند، اما موضوع ویزا همچنان مانع حل این مسئله می‌باشد.

قالیبافان ایرانی در مرز یوگسلاوی / مهر 1346

این عکس دو کاروان ایرانی و پاکستانی را در مرزهای آلمان غربی و چکسلواکی نشان می‌دهد. چادری که در عکس دیده می‌شود از طرف صلیب سرخ آلمان در اختیار گروه گذارده شده است.
قالی‌بافان ایرانی و پاکستانی، که از مرز آلمان به طرف یوگسلاوی به راه افتاده بودند، بار دیگر در مرز یوگسلاوی سرگردان ماندند؛ زیرا دولت یوگوسلاوی به آنان اجازه ورود به خاک کشور خود را نداده است.
خبرگزاری یونایتدپرس از اتریش گزارش داد: دولت یوگسلاوی نیز به قالی‌بافان دوره‌گرد ایرانی و پاکستانی و افراد خانواده آنها، که جمعا ٤٦ نفر هستند، اجازه ورود به کشور خود را نداده است. مقامات یوگسلاوی می‌گویند این عده قبلا باید از دولت بلغارستان روادید بگیرند. قالی‌بافان ایرانی و پاکستانی فعلا در مرز اتریش و یوگسلاوی متوقف گردیده‌اند و در انتظار دریافت روادید از بلغارستان به‌سر می‌برند.
این عده دیگر امیدی ندارند که بتوانند خود را به فرانسه برسانند و قالی‌های خویش را در آنجا به فروش برسانند.[10]

پی‌نوشت‌ها:

[1]. دکتر هوشنگ منتصری کوهساری، فرزند جعفر در سال 1304ش در لاهیجان به دنیا آمد. تحصیلات وی دکترای اقتصاد و سمت وی استانداری کرمان بود. مشاغل مهم دیگر وی عبارت بودند از: استاد دانشکده پلی‌تکنیک، استاد هنرسرای عالی و استاد بازرگانی مشاور عالی و بازرسی مخصوص وزارتی در امور دانشجویان ایرانی مقیم خارج در سال 1353، معاون دانشگاه صنعتی آریامهر (شریف) در سال 1344، رئیس دانشگاه تبریز در سال 1346 و استاندار استان کرمان تا سال 1348.
تاریخ ورود وی به خدمت دولت در سال 1325 تا 1348 در وزارت بهداری و وزارت آموزش و پرورش بوده است. انتشار 25 جلد کتاب ریاضی کلاسیک و ترجمه سه کتاب به نام‌های «اقتصاد و اسیر»، «زردهای سرخ» و «قدرت» از فعالیت‌های علمی وی به‌شمار می‌آید.

[2]. منوچهر آزمون به روایت اسناد ساواک، ص 141.

[3]. اطلاعات، 8 مهر 1346، ص 2.

[4]. همان، ص 16.

[5]. همان‌جا.

[6]. همان‌جا.

[7]. همان، ص 13.

[8]. همان‌جا.

[9]. همان‌جا.

[10]. همان، صص 1 و 13.