تاریخ معاصر - ۱ آبان ۱۳۴۶

ساواک علیه مراجع اعلامیه جعل می‌کند!/ «حکومت راضی به رفع اختلافات شیعه و سنی نیست»!/ دستور بازداشت ربانی شیرازی به ساواکِ قم!/ ساواک در تعقیب و مراقبتِ سپهبد بازنشسته در اروپا!/ رئیس تشریفات دربار مراکش به تهران آمد/ رئیس بانک فدرال آمریکا به تهران آمد/ نخست‌وزیر در جلسه امروز سنا: اصلاحات اداری در صدر برنامه‌های دولت است/ طرح برنامه دولت/ عکس می‌کشند؟/ همکاران شما در مأموریت‌های گذشته شکست خورده‌اند!/ بازگشت رئیس فدراسیون اتاق‌‎های بازرگانی

ساواک علیه مراجع اعلامیه جعل می‌کند!

رئیس ساواک قم خطاب به مدیریت کل اداره سوم سازمان اطلاعات و امنیت کشور نوشت: یک نسخه دو برگ اعلامیه تنظیم‌شده علیه آیات، که به سبک و شیوه انطباقی با وضع روحانیت فعلی تهیه شده، به پیوست تقدیم در صورت تصویب و موافقت تعدادی در مرکز تهیه و با پست به شهرستان قم و شهرستان‌های دیگر ارسال گردد.[1]

«حکومت راضی به رفع اختلافات شیعه و سنی نیست»!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 1 آبان 1346 درباره فردی به نام مسعود اردلان «نام‌برده بالا یکی از دبیران شاغل در دبیرستان معقول و منقول زاهدان می‌باشد. فردی است متعصب مذهبی با تحقیقاتی که منبع در اطراف وی به عمل آورده چنین نتیجه گرفته شد که مشارالیه در خارج از ساعت رسمی عده‌ای از دانش‌آموزان را به دور خود جمع می‌نماید و خارج از برنامه درسی با آنها به بحث و گفت‌وگو می‌پردازد. در تماسی که منبع در محل دبیرستان با وی به عمل آورده ضمن بحث در مورد خداشناسی و عقاید مختلف درباره وجود خدا همچنین ادیان مختلف اظهار داشته است که چند سال قبل شیخ شلتوت، پیشوای اهل تسنن در مصر، نامه‌ای به مرحوم آیت‌الله بروجردی نوشته و از ایشان خواسته بود که برای رفع اختلافات بین شیعه و سنی با ایشان به بحث و تبادل افکار بپردازد. مرحوم آیت‌الله هم با این امر موافقت نمود، ولی از آنجایی که سران مملکت ما همیشه می‌خواهند که این اختلافات ما بین باشد و حاضر نیستند که حق جای باطل را بگیرد و به این نابه‌سامانی‌ها خاتمه داده شود، موجباتی فراهم نمودند که این امر جامه عمل نپوشد.
در «نظریه رهبر عملیات» آمده است: نام‌برده بالا در روزهای جمعه عده‌ای از دانش‌آموزان دبیرستان را همراه خود به منزل امیرتوکل کامبوزیا، که کتابخانه مجهزی دارد، می‌برد؛ ضمنا سوابق امیرتوکل کامبوزیا قبلا به بخش 316 منعکس شده است.
در پایان نظریه «رهبر عملیات» این سند آمده است: با توجه به موقعیت منبع اطلاعیه فوق‌الذکر مقرون به صحت می‌باشد.
در نظریه «رئیس بخش امنیت داخلی» نیز می‌خوانیم: چون اخیرا مشاهده شده بود که این شخص با کامبوزیا تماس‌های زیادی دارد و با توجه به سوابق کامبوزیا و شغل نام‌برده فوق لازم بود به منبع، که در دبیرستان مربوطه تدریس می‌کند، آموزش داده شود که مراقب اعمال و رفتار وی باشد؛ لذا چگونگی مراقبت‌های دائم فوق متعاقبا گزارش می‌گردد.[2]

دستور بازداشت ربانی شیرازی به ساواکِ قم!

بر اساس دستور ساواکِ مرکز به قم «دستور فرمایید با انجام تشریفات قانونی نسبت به بازرسی از محل سکونت و کار ربانی شیرازی و دستگیری وی اقدام و با توجه به گزارش‌های واصله در مورد او از مشارالیه دقیقا تحقیقات لازم معمول نتیجه را با اعزام یادشده به مرکز اعلام دارند».[3]

ساواک در تعقیب و مراقبتِ سپهبد بازنشسته در اروپا!

بر اساس یک سند ساواک به تاریخ 1 آبان 1346 درباره سپهبد بازنشسته حاجعلی کیا «طبق اطلاع، نام‌برده بالا قصد دارد قریبا به اروپا (احتمالا فرانسه) مسافرت نماید. خواهشمند است دستور فرمایید به کلیه نمایندگی‌های مربوطه ابلاغ گردد اعمال و رفتار و همچنین تماس‌های مشارالیه را با اشخاص کنترل و نتیجه را به مرکز گزارش نمایند».[4]

رئیس تشریفات دربار مراکش به تهران آمد

ساعت 10:20 بعد از ظهر دیروز آقای ادریس بنون، رئیس تشریفات دربار مراکش، با هواپیما وارد تهران گردید و در فرودگاه مهرآباد مورد استقبال سفیر مراکش و مقامات وزارت خارجه قرار گرفت.[5]

رئیس بانک فدرال آمریکا به تهران آمد

ساعت 10:30 بعد از ظهر دیروز آقای آلفرد هیفر، رئیس بانک فدرال آمریکا که بزرگ‌ترین و معتبرترین بانک این کشور است، وارد تهران شد و در فرودگاه مهرآباد مورد استقبال آقایان سمیعی و خوش‌کیش، رؤسای بانک‌های مرکزی و ملی، قرار گرفت.[6]

نخست‌وزیر در جلسه امروز سنا: اصلاحات اداری در صدر برنامه‌های دولت است

مجلس سنا امروز جلسه علنی تشکیل داد و برنامه دولت جدید مورد بررسی قرار گرفت.
دو نفر از سناتورها آقایان فرخ و مهندس جفرودی در مخالفت با برنامه دولت و دو نفر از سناتورها هم آقایان دکتر شفق و دکتر متین‌دفتری در موافقت با آن صحبت کردند و در خاتمه آقای نخست‌وزیر به اظهارات سناتورها پاسخ گفت و مجلس سنا به دولت رأی اعتماد داد.
جلسه امروز مجلس سنا برخلاف معمول، که ساعت 10 تشکیل می‌شد، در ساعت ۹ رسمیت یافت. در ابتدای این جلسه ٤١ نفر از سناتورها و آقای هویدا، نخست‌وزیر، و آقایان وزیران در جلسه حضور داشتند.

طرح برنامه دولت

در ساعت ٩:30 بود که رسیدگی به برنامه دولت مطرح شد و آقای فرخ به عنوان مخالف (موافق مشروط) با برنامه دولت صحبت کرد و گفت: من در اصل با برنامه دولت موافقم، ولی نواقصی به نظرم رسیده که عرض می‌کنم.
با توجه به فرمایشات شاهنشاه درباره لزوم مبارزه با قرطاس‌بازی باید دولت هر چه زودتر اقداماتی بکند تا هر چه زودتر امکان احقاق حق مردم فراهم شود و بهترین راه آن نیز تشکیل «شورای دولتی» است که با تشکیل آن رضایت خاطر شاهنشاه و ملت ایران را فراهم آورد.

برنامه منطقی

آقای دکتر شفق در موافقت با برنامه دولت صحبت کرد و گفت: برنامه دولت آقای هویدا بسیار منطقی و اصولی است و این برنامه روی الفاظ و عبارات نیست و این برنامه به ما نوید می‌دهد که به دنبال کارهای انجام‌شده در دولت سابق، دولت جدید هم به انجام هدف‌هایی که در برنامه این دولت ذکر شده موفق خواهد شد.
آقای دکتر شفق اظهار داشت: حالا می‌خواهم در عین موافقت با برنامه دولت تذکراتی هم بدهم. به عقیده من موافق دولت بودن به این معنی نیست که نتوان به دولت گفت: «بالای چشمت ابروست».
ناطق سپس توجه دولت را به خطراتی که احتمالا از افزایش تعداد وزارتخانه‌ها به‌وجود می‌آید جلب کرد و گفت: اگر حدود و ثغور وظایف وزارتخانه‌ها کاملا معین و مشخص نباشد، مشکلاتی برای دولت و مردم ایجاد خواهد شد.

عکس می‌کشند؟

آقای دکتر شفق از آقای نخست‌وزیر خواست که دولت به نظریات اصلاح‌طلبانه سناتورها توجه بیشتری بکند و گفت: اغلب می‌بینم که آقای دکتر یگانه، وزیر مشاور، و سایر اعضای کابینه از عرایض ما یادداشت‌هایی برمی‌دارند، ولی من نمی‌دانم که واقعا این آقایان، مطالب ما را یادداشت می‌فرمایند یا اینکه عکس و تصویر می‌کشند؟ (خنده سناتورها)
ناطق درباره تربیت نسل جوان نیز تذکراتی داد و اظهار داشت: نسل جوان ما را سه خطر به نام‌های «خطر جنایی»، «خطر شهوانی» و «خطر اعتیاد» تهدید می‌کند و من از دولت می‌خواهم که به این امر حیاتی توجه عاجل بشود.
سپس آقای مهندس جفرودی از حزبِ مردم در مخالفت با برنامه دولت چنین اظهار داشت: بنده به عنوان عضو حزب اقلیت در اینجا اعتراف می‌کنم که برنامه دولت بسیار عالی است خاصه اینکه این برنامه از افکار بلند شاهنشاه آریامهر الهام گرفته شده است.

همکاران شما در مأموریت‌های گذشته شکست خورده‌اند!

عده‌ای از همکاران آقای نخست‌وزیر از چهره‌های درخشان این مملکت هستند، ولی متأسفانه بعضی از همکاران شما در گذشته در مأموریت‌های خویش شکست خورده‌اند و انتخاب مجدد آنان برای ما پوشیده است. عده‌ای از آنان تعدادی از مقامات را به دنبال خویش می‌کشند.
باید اعتراف کنیم که برای اولین بار است که دولت چنین برنامه‌ای سنگین به پارلمان ایران تقدیم می‌کند و انجام آن را تعهد می‌کند و لذا اشخاصی که مجری این برنامه‌ها هستند باید قهرمان باشند و ما اعضای حزبِ مردم با کمال میل به شما رأی موافق می‌دهیم و این مأموریتی است از طرف آقای پروفسور عدل که بنده ابراز می‌نمایم.

کفایت مذاکرات

آقای دکتر متین‌دفتری به عنوان موافق با لایحه دولت صحبت کرد و گفت: فرمایشات شاهنشاه در نطق افتتاحیه مجلسین زبان حال فرد فرد ملت ایران است و برنامه دولت هم زبان حال دولت است و من با توجه به موفقیت خاصی که این روزها مملکت و ملت ما دارد خواستم پیشنهاد کفایت مذاکرات را بکنم.

پاسخ نخست‌وزیر

نخست‌وزیر در جواب به اظهارات آقایان سناتورها گفت: مقدمتا باید عرض کنم که بنده و دولت بنده همیشه آماده شنیدن نظریات نمایندگان محترم است.
هویدا در جواب آقای فرخ گفت: دولت درباره اصلاحات اداری برنامه‌هایی دارد که در فرصت مناسب به مجلسین تقدیم خواهد شد. از طرف دیگر دولت معتقد است که برای جلوگیری از تمرکز، بودجه دو وزارتخانه آموزش و پرورش و بهداری در برنامه چهارم باید استانی شود.
نخست‌وزیر درباره فلسفه تشکیل وزارتخانه‌های جدید گفت: هدف این بود که امکانات لازم برای اجرای برنامه چهارم به‌وجود آید. شاید در برنامه پنجم بعضی از این دستگاه‌ها ادغام بشوند و یا به کلی از بین بروند.
نخست‌وزیر توضیحاتی درباره وظایف هر یک از وزارتخانه‌های جدید به سناتورها داد و گفت: دولت خوشبختانه موفق شده است که هزینه زندگی را مهار کند.
نخست‌وزیر درباره تاریخ تقدیم بودجه مملکتی به مجلسین گفت: این دولت سعی خواهد کرد که بودجه را جامع‌تر و زودتر از سابق به مجلس تقدیم کند. طبعا با تقدیم بودجه یک گزارش جامع نیز از کارهای انجام‌شده به حضور نمایندگان محترم تقدیم خواهیم کرد.
نخست‌وزیر با اظهار تشکر از سناتورها به سخنان خود پایان داد و به برنامه دولت با ورقه رأی گرفته شد و مجلس سنا با 58 رأی موافق از ٥٩ سناتور حاضر در جلسه به دولت جدید رأی اعتماد داد.[7]

بازگشت رئیس فدراسیون اتاق‌‎های بازرگانی

آقای محمد خسروشاهی، رئیس فدراسیون اتاق‌های بازرگانی کشور، که برای شرکت در نمایشگاه‌های یوگسلاوی و آلمان به آن دو کشور عزیمت کرده بود، به تهران بازگشت.[8]

پی‌نوشت‌ها:

[1]. آیت‌الله العظمی حاج سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک، ج 1، ص 458.

[2]. امیر توکل کامبوزیا به روایت اسناد ساواک، ص 109.

[3]. آیت‌الله حاج شیخ عبدالرحیم ربانی شیرازی به روایت اسناد ساواک، ص 120.

[4]. سپهبد حاجعلی کیا و سازمان کوک به روایت اسناد ساواک، کتاب دوم، ص 294.

[5]. اطلاعات، 1 آبان 1346، ص 20.

[6]. همان‌جا.

[7]. همان، صص 17 و 20.

[8]. همان، ص 20.