تاریخ معاصر - 7 آبان ۱۳۴۶

گزارش ساواک درباره شایعات میان مردم پیرامون جشن‌های تاج‌گذاری!/ «بکوشید و دست‌های استعمار را از دامان مملکت کوتاه کنید»/ گوشت بلغاری بین دکان‌های قصابی توزیع شد/ ایوب‌خان برای تبریک به شاه و فرح، به ایران می‌آید!/ هدیه ایران به بنیاد داگ هامر شولد/ معاون نخست‌وزیر به اهواز رفت/ مراسم سلام مبعث در مشهد انجام می‌شود/ با صرف دومیلیارد ریال؛ سیستم مخابراتی ایران دگرگون می‌شود!/ لایحه سپاه دانش دختران به هیئت دولت فرستاده شد/ «تالار رودکی برای اجرای هر نوع برنامه نمایش تجهیز شده است»

گزارش ساواک درباره شایعات میان مردم پیرامون جشن‌های تاج‌گذاری!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 7 آبان 1346 «در چند روز اخیر بین مردم شیراز شایع است که هزینه برگزاری جشن‌های فرخنده تاج‌گذاری در سراسر مملکت یک‌میلیارد تومان است».
در بخش دیگری از این سند همچنین آمده است: از روزی که خبر دستگیری رجبعلی هوایی، صراف معروف شیراز، در روزنامه‌ها منعکس شده از طرف مردم و کسان وی شایع شده که از نام‌برده جهت هزینه برگزاری جشن‌های فرخنده تاج‌گذاری مبلغ گزافی مطالبه شده که چون از دادن پول امتناع ورزیده وی را در تهران دستگیر و زندانی نموده‌اند.
این سند همچنین می‌افزاید: اغلب مسافرانی که از مشهد، تهران، اصفهان، اراک، کرمان و حتی قم به شیراز آمده‌اند اظهار می‌دارند چراغانی و آذین‌بندی خیابان‌های شیراز بی‌نهایت از سطح چراغانی شهرستان‌های مذکور کمتر و پایین‌تر است و می‌گویند مردم شیراز استقبالی در این مورد ننموده‌اند و اظهار عقیده می‌کنند که با وجود اینکه استاندار فارس خود را وابسته به دربار شاهنشاهی می‌داند، در این مورد غفلت و قصور نموده و عده دیگری می‌گویند استاندار و شهردار شیراز آن‌قدر به فکر اخاذی و سوءاستفاده هستند که نمی‌توانند در موضوع برگزاری جشن‌ها به اهالی فشار آورده و آنها را وادار به گرفتن جشن نمایند.
در بند دیگری از این گزارش آمده است: شایع است بعد از برگزاری مراسم فرخنده تاج‌گذاری، آقای صدری، استاندار فارس، تعویض می‌شود و ممکن است به سمت وزارت کشور منصوب گردد و اضافه می‌شود در اثر عدم رضایت دولت و مردم از استاندار، تعویض وی از استان فارس قطعی است.
از قول جناب آقای علم، وزیر دربار شاهنشاهی، نقل قول می‌شود که به‌زودی استاندار فارس تغییر سمت داده و به جای ایشان یک نفر شیرازی استاندار می‌شود و این شخص ممکن است آقای عزیزالله قوامی،[1] شهردار سابق شیراز، باشد. این شایعه را اهالی با تمسخر و خشم نقل قول می‌نمایند.
در «نظریه رئیس ساواک» این سند آمده است: موضوع آذین‌بندی و اجرای مراسم جشن و چراغانی به نحو مندرج در بند 3 مورد تأیید است، ولی مسئولان امر قصور خود را متوجه کمبود نیروی برق در شیراز نموده[2] و در پناه این موضوع رفع مسئولیت می‌کنند در صورتی که به نظر می‌رسد ایجاد طاق نصرت‌های متعدد، که در شأن این ایام فرخنده باشد، بدون برق زیاد و از طریق ایجاد محرک و تشویق سرمایه‌داران و اعمال مدیریت‌های لازم بی‌نهایت سهل‌الوصول بوده و چون انجام امور عملی جشن به علت خصوصیتی که آقای استاندار با تیمسار پهلوان، سرپرست شهربانی‌های فارس، و آقای امان‌الله صفائی، شهردار شیراز، دارند به عهده آنها محول شده بود و طبقات مختلف مردم هم به دلایل گوناگون از مقامات مزبور تبعیت نمی‌کنند از این جهت استنباط می‌شود که مراسم فرخنده جشن تاج‌گذاری در شیراز نسبت به سایر شهرستان‌ها در سطح خیلی پایین باشد؛ مضافا به استحضار می‌رساند روز جاری 7 /8 /46 آقای زاهدی، وزیر کشاورزی، به منظور ارزیابی مراسم فرخنده جشن به شیراز وارد و چون آقای استاندار در تهران هستند به معاون خود دستور پذیرایی از ایشان داده‌اند.[3]

«بکوشید و دست‌های استعمار را از دامان مملکت کوتاه کنید»

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 7 آبان 1346 «آیت‌الله حاج سیدمحمدهادی میلانی، مقیم مشهد، اخیرا پیامی جهت کنگره دانشجویان مسلمان مقیم لندن و هامبورگ و جامعه نهضت آزادی فرستاده و در آن از اتفاق و هماهنگی و همبستگی با یکدیگر سفارشاتی نموده و یادآور شده اکنون که روحانیت و جامعه مسلمین و آزادی شما جوانان این مملکت در خطر است، آگاه باشید و بکوشید که دست‌های استعمار را از دامان مملکت کوتاه کنید و از روحانیون تبعیت نمایید؛ چون آنها خیر و صلاح شما و مملکت ایران را می‌خواهند و تا جان در بدن دارند در این راه از هیچ گونه فعالیت و کوشش دست‌بردار نیستند».
این سند به نقل از آیت‌الله میلانی می‌افزاید: از خداوند متعال می‌خواهم که شما را در راه آرمان‌های ملی و مذهبی که در پیش دارید موفق گرداند و این را با صراحت می‌گویم که پیروزی با مسلمانان است و همیشه حق بر ظلم و ستم پیروز خواهد شد.
بعد چند آیه از قرآن تفسیر نموده است و البته این پیام در جواب سؤالات دانشجویان نهضت آزادی از میلانی داده شده که از وی کسب تکلیف نموده بودند.[4]

گوشت بلغاری بین دکان‌های قصابی توزیع شد

اولین هواپیمای حامل گوشت تازه، که بامداد دیروز در کشتارگاه شهر صوفیه، پایتخت بلغارستان، کشتار شده در ساعت 12 ظهر در مهرآباد به زمین نشست.
از این هواپیما 27 تُن گوشت تازه تخلیه شد و بلافاصله به وسیله شهرداری و شرکت گوشت در سراسر تهران توزیع گردید.
تیمسار صفاری، شهردار تهران، دیروز لحظه‌ای پس از نشستن هواپیما در روی باند مهرآباد به خبرنگاران گفت: چون مردم تهران به مصرف گوشت تازه راغب بوده و گوشت یخ‌زده را مطبوع نمی‌دانند، تا به ثمر رسیدن اقدامات دولت و وزارت کشاورزی در زمینه افزایش تولید گوشت، به منظور جلوگیری از کمبود گوشت، در سال جاری اقدام به خرید 1500 تُن گوشت از کشور بلغارستان نمودیم.
شهردار افزود: گوشت خریداری در بلغارستان به وسیله کشتارکنندگان مسلمان ایرانی، که به هزینه شهرداری به آنجا اعزام شده‌اند، کشتار شده و سپس به طور روزانه با هواپیما و در مدت سه ساعت از بلغارستان به تهران حمل می‌شود.
کشتار و حمل گوشت بلغارستان تا اواسط اسفندماه ادامه خواهد داشت و از آن پس گوشت‌های خریداری از سایر کشورها و احشام پرواری داخلی برای مصرف مردم تهران اختصاص داده خواهد شد.
شهردار تهران در پایان گفت: با اقدامات به‌موقع شهرداری و با وجود کمبود گوسفند در داخل کشور در سال جاری، به هیچ وجه گوشت کمیاب و گران نخواهد شد و شرکت گوشت مأمور توزیع گوشت‌های خریداری‌شده و فروش آنها به نرخ شهرداری می‌باشد.[5]

ایوب‌خان برای تبریک به شاه و فرح، به ایران می‌آید!

روزنامه «اطلاعات» نوشت: روز سه‌شنبه حضرت پرزیدنت ایوب‌خان، رئیس‌جمهوری پاکستان که هم‌اکنون در ترکیه به‌سر می‌برند، در راه مراجعت به پاکستان، مدت یک ساعت در تهران توقف می‌کنند.
توقف رئیس‌جمهور پاکستان به منظور تبریک به شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت فرح شهبانو به مناسبت تاج‌گذاری اعلیحضرتین می‌باشد.
این خبر را رادیو کراچی در برنامه دیروز خود پخش کرد.[6]

هدیه ایران به بنیاد داگ هامر شولد

ایران مبلغ یک‌هزار دلار معادل هشتادهزار ریال به بنیاد یادبود داگ هامر شولد اهدا کرده است.
این هدیه هم‌زمان با مراسم تاج‌گذاری توسط آقای مهدی وکیل، نماینده دائمی ایران در سازمان ملل، به بنیاد مذکور اهدا گردید.[7]

معاون نخست‌وزیر به اهواز رفت

صبح امروز آقای نصیر عصار، معاون نخست‌وزیر و رئیس سازمان اوقاف کشور، برای شرکت در مراسمی که به مناسبت جشن‌های تاج‌گذاری به وسیله اوقاف خوزستان در اهواز برگزار شده است و همچنین برای بازدید از کارهای عمرانی موقوفات خوزستان، عازم اهواز شد.[8]

نصیر عصار
شماره آرشیو: 8124-4ع

مراسم سلام مبعث در مشهد انجام می‌شود

جراید امروز کشور نوشتند: امسال مراسم سلام رسمی مبعث در خارج از پایتخت در شهر مقدس مشهد برگزار می‌گردد.
روز چهارشنبه هفته جاری، که مصادف با روز مبعث است، شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو برای زیارت مرقد مطهر امام هشتم(ع)، به مشهد مقدس مشرف خواهند شد و در همان روز مراسم رسمی سلام مبعث در پیشگاه همایونی برگزار می‌گردد.
در مراسم سلام رسمی مبعث، اعضای دولت و هیئت رئیسه دو مجلس و نمایندگان استان خراسان شرکت خواهند داشت. به قرار اطلاع شرکت‌کنندگان در سلام مبعث روز سه‌شنبه با هواپیما عازم مشهد خواهند شد.[9]

با صرف دومیلیارد ریال؛ سیستم مخابراتی ایران دگرگون می‌شود!

روزنامه «اطلاعات» نوشت: تماس تلفنی مستقیم بین تهران و اکثر شهرهای ایران با نصب تأسیسات شبکه «مایکروویو» در ظرف چهار سال امکان‌پذیر است.
با امضای قرارداد تأسیس شبکه مایکروویو، که بین وزارت پست و تلگراف و تلفن و نمایندگان کمپانی نیپون الکتریک ژاپن به امضا رسید، بزرگ‌ترین قدم در راه تکامل سیستم مخابرات ایران برداشته شد.
هزینه تأسیس این شبکه عظیم مخابراتی دومیلیارد ریال است که دارای ٩٦۰ مدار تلفنی و در هفت مسیر اصلی تأسیس خواهد شد. به موجب طرح پیش‌بینی‌شده این شبکه بدین‌ترتیب تهران شهرستان‌های ایران را به یکدیگر متصل می‌سازد.
مسیر اول از تهران، قزوین، همدان، بروجرد، خرم‌آباد، اهواز و خرمشهر خواهد گذشت. مسیر دوم از تهران به بابل، مسیر سوم قزوین به رشت، مسیر چهارم همدان به کرمانشاه، مسیر پنجم تهران، سمنان، شاهرود، سبزوار، نیشابور، مشهد، مسیر ششم مشهد، تربت حیدریه، بیرجند و مسیر هفتم اهواز، کازرون، بندر بوشهر و شیراز خواهد بود.
به‌تدریج پس از آماده شدن هر مسیر شبکه مایکروویو به شاهراه مایکروویو پیمان مرکزی، که آنکارا را به تهران و کراچی متصل کرده و هم‌اکنون از آن استفاده می‌گردد، متصل خواهد شد.
با تکمیل سرویس مایکروویو در هفت مسیر از طرف وزارت پست و تلگراف، برای تماس با هریک از شهرستان‌ها از تهران یا شهرستان‌های دیگر نمراتی اعلام خواهد شد که با گرفتن نمرات مذکور به طور مستقیم و بدون مراجعه به مرکز می‌توان سیم آزاد شهر مورد نظر را به‌دست آورد و نمره طرف را گرفت.
بدین ترتیب تلفن‌ها دارای یک کنتور الکترونیکی خواهد بود که زمان و مسافت مکالمه را ثبت خواهد کرد.
در ساختمان تلفن‌های عمومی نیز تغییراتی داده خواهد شد و این تلفن‌ها مجهز به سیستم جدید سکه‌ای که هنگام مکالمه باید پول بدان ریخت خواهند شد.[10]

لایحه سپاه دانش دختران به هیئت دولت فرستاده شد

امروز لایحه سپاه دانش دختران از طرف وزارت آموزش و پرورش به هیئت دولت فرستاده شد.
به موجب این لایحه دختران دیپلمه و لیسانسیه پس از یک دوره کوتاه کارآموزی در محل اقامت خود به انجام تدریس در دبستان‌های شهر محل اقامت خود و انجام تعلیمات اجتماعی و نوسازی مشغول خدمت خواهند شد.
وزارت آموزش و پرورش تصمیم دارد در آینده آموزگاران زن مورد احتیاج خود را از بین بهترین سپاهیان دانش دختر که یک دوره کارآموزی در شهر خود دیده باشند انتخاب نماید.[11]

«تالار رودکی برای اجرای هر نوع برنامه نمایش تجهیز شده است»

روزنامه «اطلاعات» نوشت: تالار رودکی با اپرای «جشن دهگان» و نمایش «زال و رودابه» در روز تاج‌گذاری، در پیشگاه شاهنشاه و علیاحضرت شهبانو افتتاح یافت.
این تالار که با تأسیسات کامل خود از مجهزترین و مدرن‌ترین ساختمان‌های نوع خود به‌شمار می‌رود، در قطعه زمینی به وسعت 15 هزار و 700 متر مربع به‌وجود آمده که 2700 متر مربع آن زیر بنا قرار دارد.
تالار نمایش از یک طبقه همکف با گنجایش ٥٨۰ نفر و سه طبقه بالکن تشکیل شده که روی‌هم‌رفته گنجایش ۱۵۰۰ نفر را دارد.
در جوار تالار اصلی، چندین اتاق جهت تمرین، گریم، استراحت هنرپیشگان، رهبر ارکستر و قسمت‌های اداری و سالن انتظار و محل فروش بلیت و نظایر آن ساخته شده و تمام این بنا مجهز به تهویه مطبوع، حرارت مرکزی، برق، آب و تلفن است.
تالار اصلی نمایش به غیر از محل سن و قسمت ارکستر ٣٦٠ متر مساحت دارد و ارتفاع آن تا سقف 19 متر مربع است. سقف تالار گنبدی شکل و فلزی است و در وسط آن یک لوستر عظیم از کریستال به قطر ۷ متر نصب شده است.
اما آنچه از لحاظ نمایش در ساختمان این تالار و تأسیسات آن حائز اهمیت شایان است سن گردان آن است.
روی هم رفته با تجهیزات فنی که در این مرکز هنری تعبیه گردیده، امکان اجرای هر نوع برنامه نمایشی در آنجا هست و از این پس هر دسته و گروه نمایشی که از خارج وارد شود، به آسانی می‌تواند به هنرنمایی پردازد.
هزینه ساختمان تالار رودکی بالغ بر ٤٥٠ میلیون ریال شده که از محل اعتبارات عمرانی برنامه سوم پرداخت گردیده است.[12]

پی‌نوشت‌ها:

[1]. عزیزالله قوامی فرزند ابوالقاسم ــ نصیرالملک ــ در سال 1301 در شیراز در خانواده‌ای ملاک که از عمال سیاست انگلستان بودند رشد کرد و پس از تحصیلات مقدماتی، لیسانس کشاورزی از دانشکده کشاورزی کرج گرفت.
وی در سال 1333 شهردار شیراز بود و مدتی نیز ریاست شیر و خورشید را برعهده داشت و در مجلس شورای ملی نیز نماینده بود.
عزیزالله قوامی از ملاکین معروف در شیراز و حوالی آن از جمله در بلوک خوک و علیا حوزه مرودشت و خفر از بلوک جهرم ـ رامجرد و سیدون بود و ظلم زیادی به مردم آبادی‌های مورد نظر نمود که از جمله آن تجاوز به عنف زنان و دختران رعیت و اغفال زنی از اقوامش بود.
اسناد ساواک وی را اهل زدوبند و مادی و جبون و ترسو معرفی نموده و در دوره بیستم، فرزندش را از شیراز به مجلس فرستاد.

[2]. این بخش از سند حکایت از کمبود برق در شیراز برای ایجاد طاق نصرت و روشن کردن چراغ‌ها و آذین‌بندی دارد و آن هم در حالی که شیراز شهری بود که رژیم سعی داشت آن را در انظار عموم مرفه و پیشرفته نشان دهد و جشن‌های موسوم به هنر شیراز در این منطقه برگزار می‌گردید...
با همه این اوصاف که نشان از عقب‌ماندگی کشور در برهه تاج‌گذاری داشت فرح دیبا گفته است: علی‌رغم یک ربع قرن سلطنت، همسرم همواره مراسم تاج‌گذاری خود را به تعویق انداخته بود. در پاسخ کسانی که او را به این کار تشویق می‌کردند با لحنی جدی می‌گفت: روزی تاج‌گذاری خواهد کرد که احساس کند مملکت واقعا در راه پیشرفت و ترقی است و تاج‌گذاری در برابر مردمی که هنوز در فقر و بی‌سوادی به‌سر می‌برند، افتخاری برای او به‌شمار نمی‌آمد. از سال 1344 به خاطر آشکار شدن نخستین نتایج انقلاب سفید، پادشاه به فکر تاج‌گذاری رسمی خود افتاد. رک: کهن‌دیارا، ص 149.

اما در رد اظهارات فوق باید گفت که نه تنها روستاها و مناطق دورافتاده آب بهداشتی و امکان تحصیل نداشتند، بلکه شهرهای بزرگی همچون شیراز و خرم‌آباد نیز مشکل برق داشتند.
در سند ساواک دراین‌باره آمده است: طبق مفاد نامه ساواک لرستان مورخ 1 /7 /1346 اوضاع کارخانجات برق شهرستان‌های خرم‌آباد، بروجرد، الیگودرز به‌هیچ‌وجه رضایت‌بخش نبود و نیروی برق در برنامه برگزاری جشن تاج‌گذاری، که میزان مصرف به حداکثر می‌رسد، کافی نمی‌باشد. به موجب مقررات قرار است اداره کارخانجات برق شهرستان‌های یادشده را سازمان برق منطقه تحویل گرفته و شبکه برق را تقویت و توسعه دهد و نیز در امر توسعه و تقویت کارخانجات فوق در وضع فعلی مجاز نمی‌باشند و اقدامی نیز در موضوع تحویل و تحول بین کارخانجات برق یادشده و سازمان برق منطقه نشده است. با توجه به اقدامات ساواک لرستان در مورد تعمیر موتورها و استفاده از حداکثر نیروی موتور نیروی برق کافی برای برگزاری جشن‌های فرخنده تاج‌گذاری نمی‌باشد و آخرین تصمیم شهرداری مبنی بر خاموش بودن برق منازل در ایام جشن با مخالفت ساواک و فرمانداری مواجهه شده است. در خاتمه ساواک لرستان تقاضای ارسال موتور برق نموده است.

شاید این مطالب نیز برای شما جالب باشد:

خاموشی‌های برق

یکی از بلاهای غیرآسمانی مردم ایران

[3]. زنان دربار به روایت اسناد ساواک؛ فرح پهلوی، ج 2، ص 163.

[4]. آیت‌الله العظمی سیدمحمدهادی میلانی به روایت اسناد ساواک، ج 3، ص 126.

[5]. اطلاعات، 7 آبان 1346، ص 4.

[6]. همان، ص 24.

[7]. همان‌جا.

[8]. همان‌جا.

[9]. همان‌جا.

[10]. همان‌جا.

[11]. همان، ص 1.

[12]. همان، صص 1 و 23.