تاریخ معاصر - ۲۳ آبان ۱۳۴۶

گزارش ساواک از جمع‌آوری پول برای جشن‌های تاج‌گذاری!/ «کلیه مزایای مجله فردوسی قطع شده ولی هنوز منتشر می‌شود»!/ در مصائب تماس تلفنی با آیت‌الله طالقانی!/ قرارداد فرهنگی ایران و عربستان سعودی امضا شد/ کالاهای ژاپن، از راه سیبری وارد ایران می‌شود/ چهل‌میلیون دلار به ایران کمک می‌شود/ مزاحم‌یاب در تلفن تهران نصب می‌شود/ تلگرام تبریک شاه به پادشاه اردن هاشمی/ شاه و فرح به تایلند می‌روند!/ سفیر ایران در یوگسلاوی به تهران آمد/ اهدای قالی ایرانی با تصویر لنین به «مردمِ شوروی»!/ سفر رئیس مجلس رومانی به ایران

گزارش ساواک از جمع‌آوری پول برای جشن‌های تاج‌گذاری!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 23 آبان 1346 «به استحضار عالی می‌رساند:
منظور: جمع‌آوری پول جهت برگزاری جشن فرخنده تاج‌گذاری در شهرستان گرگان
سابقه: برابر اطلاع به دستور تیمسار مزین در گرگان از هر راننده تاکسی سیصد ریال و از معتمدین محل هر یک هفت‌هزار ریال جهت هزینه برگزاری جشن‌های تاج‌گذاری اخذ و کنسرتی نیز با شرکت بانو مرضیه در شهرستان مذکور تشکیل و پول‌هایی جمع‌آوری شده است.
اقدامات انجام‌شده: در اجرای اوامر مراتب جهت تعیین صحت و سقم موضوع به ساواک ساری اعلام گردید. ساواک مذکور در پاسخ اعلام داشته که رانندگان با رضایت کامل خود مبلغ فوق را جهت احداث طاق نصرت به نماینده خود پرداخت نموده‌اند.
ضمنا تیمسار مزین به منظور بزرگداشت و شکوه جشن تاج‌گذاری از 120 نفر از معتمدین و متمکنین محل دعوتی در باغ اداره املاک در گرگان به عمل آورد و ضمن صحبت از مدعوین تقاضا نموده هر کس به میل و به میزان قدرت و توانایی خود کمکی بدین منظور بنماید که با نظارت اعضای شورای جشن به مصرف برسد».
این گزارش می‌افزاید: «در این دعوت هر کس به فراخور حال خود و با طیب خاطر مبلغی تعهد نمود که تقریبا بالغ بر 530 هزار ریال وصول گردید و به دعوت تیمسار مزین، کنسرتی با شرکت بانوان مرضیه و رویا در شهرستان گرگان اجرا شد که پس از کسر مخارج مربوط به کنسرت 210 هزار ریال از محل فروش بلیط جمع‌آوری شد که با نظارت اعضای شورای جشن به مصرف رسید».
در خاتمه ساواک ساری یادآور گردیده که عده‌ای از معتمدین از پرداخت وجه خودداری نموده که چنانچه احتیاجی به صورت اشخاص مذکور باشد به ساواک یادشده اعلام تا در ثانی ارسال دارد و مراتب جهت استحضار و صدور هر گونه اوامر مقتضی از عرض می‌گذرد.[1]

«کلیه مزایای مجله فردوسی قطع شده ولی هنوز منتشر می‌شود»!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 23 آبان 1346 «گزارشی در مورد مطالب نامناسب مندرج در مجله "فردوسی" تهیه و به عرض تیمسار ریاست معظم ساواک رسید و معظم له مقرر فرمودند به آقای وزیر اطلاعات اعلام گردد که کلیه مزایای مجله فردوسی قطع گردد».
در بخش «اقدامات انجام‌شده» این سند آمده است: در اجرای اوامر صادره مراتب به وزیر اطلاعات اعلام و با توجه به اینکه از طریق وزارت اطلاعات تضییقات مالی جهت مجله فردوسی فراهم گردیده؛ مع‌ذالک به علت اینکه تیراژ مجله مزبور قابل ملاحظه می‌باشد، تضییقات انجام‌شده خللی به انتشار آن وارد نساخته و کماکان انتشار می‌یابد.
در «نظریه» این سند آمده است: با عرض مراتب فوق چنانچه موافقت فرمایند به منظور فراهم نمودن تضییقات بیشتر جهت مجله یادشده، به اتحادیه توزیع جراید تأکید شود که از تحویل و توزیع نشریه مزبور در کشور خودداری تا با مشکلاتی که در این زمینه متوجه مؤسسه مجله فردوسی خواهد شد، قهرا نمی‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد؛ ضمنا به ساواک استان‌ها و شهرستان‌ها نیز توجه داده شود که به موزعین مربوطه تذکر دهند از دریافت و فروش نشریه مورد بحث خودداری نمایند.
در ذیل این سند تصریح شده است: به عرض می‌رساند به نظر من همان اجرای امریه تیمسار ریاست به ساواک کافی می‌باشد. اجرای پیشنهادات فوق چون جنبه عملی ندارد، ساواک را تضعیف می‌نماید.[2]

در مصائب تماس تلفنی با آیت‌الله طالقانی!

بر اساس یک سند ساواک به تاریخ 23 آبان 1346 «آیت‌الله سیدکاظم شریعتمداری ساکن قم خیابان ارم پس از ترخیص [آیت‌الله] سیدمحمود طالقانی از زندان نامه‌ای جهت وی ارسال نموده و چون نامه مزبور دیر به دست طالقانی رسید، جهت تسریع در پاسخ نامه قصد تماس تلفنی با مشارالیه را داشت و بدین جهت با کاریر تماس حاصل ولی به وی اطلاع داده شد چون در کاریر حساب ندارد، در صورتی که بخواهد با قم تماس بگیرد، باید در تلفن‌خانه حاضر شود».
این سند می‌افزاید: «مشارالیه با شخصی به نام حاج احمد مذاکره و جریان را به وی گفت و حاج احمد اظهار داشت من با کاریر حساب دارم و شماره حساب هم 8868 می‌باشد و ترتیب کار را می‌دهم و سرانجام پس از مذاکرات حاج احمد با کاریر قرار شد سیدمحمود طالقانی بین ساعت 10 الی 11 با قم تماس بگیرد، ولی طالقانی گفت: در جایی کار دارد و نمی‌تواند از منزلش صحبت کند و با اخذ شماره 934 مربوط به قبض کاریر مجددا با کاریر تماس و تقاضا نمود که شماره 2203 مربوط به شریعتمداری را به محل جدید وی شماره 851998 وصل نمایند، ولی مسئول مربوطه پاسخ داد: تغییر آن امکان ندارد. طالقانی جریان را به حاج احمد گفت و از وی خواست که اگر می‌تواند ترتیبی بدهد که وی بتواند از محل جدیدش تماس بگیرد؛ در غیر آن چون شب را در منزل نیست به فردا موکول شود».
در «ملاحظات» این سند آمده است: نسبت به شناسایی حاج احمد فوق‌الذکر اقدام و نتیجه متعاقبا اعلام خواهد گردید.[3]
در یک سند دیگر از دیدار اعضای جامعه سوسیالیست‌ها با آیت‌الله طالقانی آمده است: علی نیرومند، علیجان شانسی[4]، امرالله کاظمی‌پور، حسین تحویلدار به منزل آیت‌الله طالقانی جهت ملاقات رفتند. پس از سلام و احوال‌پرسی، کامرانی و نیرومند را علیجان شانسی به مشارالیه معرفی نمود. طالقانی ضمن اظهارات خود گفت: من از مسافرت شمال و طالقان که برمی‌گشتم به احمدآباد سر قبر مرحوم مصدق رفتم. او مرد فوق‌العاده عجیبی بود و اضافه نمود: به طوری که به من اطلاع دادند اعلامیه دیگری از آقای خمینی در شرف تکوین است».[5]

قرارداد فرهنگی ایران و عربستان سعودی امضا شد

ساعت 11 بامداد امروز قرارداد فرهنگی ایران و عربستان سعودی و همچنین قرارداد تأسیس و ساختمان دانشکده پزشکی ریاض و بیمارستان سیصد تختخوابی وابسته به آن، که از طرف دانشگاه پهلوی شیراز ساخته و سپس اداره می‌شود، در وزارت دربار شاهنشاهی طی مراسمی به امضا رسید.
در این مراسم آقایان دکتر باهری، شجاع‌الدین شفا، دکتر شریفی، معاون وزارت آموزش و پرورش، و همچنین همراهان وزیر آموزش و پرورش عربستان حضور داشتند.
ابتدا آقای شیخ حسن آل الشیخ، وزیر فرهنگ عربستان سعودی، و آقای اسدالله علم، وزیر دربار شاهنشاهی و رئیس دانشگاه پهلوی شیراز، قرارداد مربوط به تأسیس و ساختمان دانشکده پزشکی و بیمارستان وابسته به آن را امضا کردند؛ سپس قرارداد فرهنگی ایران و عربستان سعودی توسط وزرای آموزش و پرورش ایران و عربستان به امضا رسید.
در پایان این مراسم، ابتدا آقای علم و سپس وزیر آموزش و پرورش عربستان سعودی و بعد آقای دکتر هدایتی، وزیر آموزش و پرورش، درباره روابط فرهنگی و برادری بین دو کشور مطالبی بیان داشتند.[6]

امضای قرارداد مربوط به تأسیس و ساختمان دانشکده پزشکی و بیمارستان وابسته به آن توسط شیخ حسن آل الشیخ، وزیر فرهنگ عربستان سعودی، و آقای اسدالله علم وزیر دربار شاهنشاهی و رئیس دانشگاه پهلوی شیراز

کالاهای ژاپن، از راه سیبری وارد ایران می‌شود

بازرگانان ایرانی از این پس می‌توانند کالاهای خریداری‌شده از ژاپن را با راه آهن از طریق سیبری و از راه جلفا وارد ایران کنند. برای این کار سازمان مخصوصی درست شده که در هر ماه ده سرویس از «یوکوهاما» و چهار سرویس از «کوبه» و دو سرویس هم از «اوزاکا» و «ناگویا» و «موجی» (کلیه این بنادر متعلق به ژاپن است) با کشتی‌های شوروی کالا به بندر «ناخود کا» در خاک شوروی حمل می‌شود و از آنجا با خط سرتاسری سیبری به داخل خاک شوروی حمل شده و توسط همان قطارها مستقیما به جلفا در مرز ایران و شوروی آورده می‌شود و یا اینکه از بنادر دریای خزر با کشتی به بندر پهلوی یا بندر نوشهر منتقل می‌گردد.
مدت حمل کالا در این خط به جلفا ۳۰ تا ٤۰ روز و به بنادر دریای مازندران ٤٥ تا ٥٠ روز خواهد بود.
کرایه حمل برای بعضی از کالاها قریب ۲۰ درصد ارزان‌تر و تمام کرایه به ریال در ایران دریافت می‌شود.
نرخ بیمه زمینی این کالاها معادل نرخ بیمه دریایی است و از این نظر تحمیلی به صاحب کالا نمی‌شود.
تجار ایرانی اگر بخواهند از این خط استفاده کنند، باید کالاهای خود را با شرط «فوب» خریداری کنند.[7]

چهل‌میلیون دلار به ایران کمک می‌شود

فعالیت‌های سازمان کشاورزی و خواربار جهانی طی پنج سال آینده در ایران افزایش خواهد یافت و این سازمان مبلغی معادل سی تا چهل میلیون دلار به ایران کمک می‌کند.
آقای دکتر فواد آدالی، نماینده سازمان مذکور در ایران، ضمن اعلام این تصمیم گفت: تا پایان سال ١٣٥١ ده طرح سازمان کشاورزی و خواربار جهانی در ایران برای افزایش محصولات کشاورزی به پایان خواهد رسید.[8]

مزاحم‌یاب در تلفن تهران نصب می‌شود

«اطلاعات» نوشت: برای رفع مزاحمت‌های تلفنی و رهایی مردم تهران از این ناراحتی بزرگ، دستگاه مزاحم‌یاب در مدار تلفنی تهران نصب می‌شود و پس از نصب این دستگاه، کسانی که با تلفن برای دیگران مزاحمت ایجاد کنند شناخته شده تحت تعقیب قرار می‌گیرند.
شرکت تلفن هم‌اکنون صرف نظر از مسئله تأمین تلفن و توسعه شبکه با مسئله دیگری به نام مزاحمت تلفنی روبه‌روست؛ زیرا هر روز شکایت‌های متعددی از طرف خانواده‌ها در مورد مزاحمت‌های تلفنی به قسمت بازرسی شرکت تلفن می‌رسد. مزاحمان به‌دروغ خبر مرگ فرزندان و بستگان افراد را به آنها داده با اقدامات غیرانسانی خود روابط خانواده‌ها را به هم می‌زنند.
برای رهایی مردم از این ناراحتی عمده، شرکت تلفن دستگاه مزاحم‌یاب را که می‌تواند مزاحمان تلفنی را کشف نماید، خریداری کرده و هم‌اکنون در اختیار اداره فنی این شرکت قرار دارد. این دستگاه به‌زودی بر روی شبکه تلفنی تهران نصب خواهد شد و پس از آن دیگر هیچ کس نمی‌تواند به وسیله تلفن برای مشترکین ایجاد مزاحمت نماید بدون آنکه شناخته شود.
نحوه کار این دستگاه به این طریق است که پس از وقوع مزاحمت و مراجعه صاحب تلفن به شرکت تلفن، مأموران شرکت شماره مخصوص و رمز دستگاه مزاحم‌یاب را به مشترک می‌دهند و با استفاده از این شماره در موقع مزاحمت تلفن مزاحم کلید می‌شود و مزاحم شناخته می‌شود.[9]

تلگرام تبریک شاه به پادشاه اردن هاشمی

«اطلاعات» نوشت: از جانب شاهنشاه آریامهر به مناسبت سالروز میلاد اعلیحضرت پادشاه اردن هاشمی تلگرام تبریکی به امّان مخابره شد.
شاهنشاه در این تلگرام برای پادشاه اردن هاشمی و مردم آن کشور آرزوی سلامت و سعادت کرده‌اند.[10]

شاه و فرح به تایلند می‌روند!

«اطلاعات» نوشت: شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو فرح به دعوت اعلیحضرت پادشاه تایلند از 1 تا 7 ژانویه سال آینده مسیحی (11 تا 18 دی‌ماه سال جاری) از آن کشور دیدار رسمى به عمل خواهند آورد.
این خبر را یک سخنگوی وزارت خارجه تایلند اعلام کرد.[11]

سفیر ایران در یوگسلاوی به تهران آمد

آقای محمد قوام، سفیر ایران در یوگسلاوی که در عین حال در بلغارستان نیز مأموریت دارد، برای تنظیم برنامه پذیرایی از رئیس‌جمهوری بلغارستان، که هفته آینده به ایران می‌آید، وارد تهران شد.[12]

اهدای قالی ایرانی با تصویر لنین به «مردمِ شوروی»!

رادیو مسکو گزارش داد: نیکلای پادگورنی، صدر هیئت‌رئیسه شورای عالی اتحاد شوروی، دیروز هیئت نمایندگی انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی را به حضور پذیرفت.
این هیئت برای شرکت در مراسمی که به مناسبت برگزاری پنجاهمین سالگرد انقلاب اکتبر شوروی برگزار گردید به آن کشور مسافرت کرده‌اند.
سناتور امان‌الله جهانبانی، رئیس هیئت، از طرف اعضای انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروى یک قالی ایرانی با تصویر لنین به مردم شوروی اهدا کرد.[13]

امان‌الله جهانبانی

سفر رئیس مجلس رومانی به ایران

روزنامه «اطلاعات» نوشت: سفر رئیس مجلس رومانی به ایران، که دیشب وارد تهران گردید، به دعوت آقای مهندس شریف‌امامی، رئیس مجلس سنا، صورت گرفته است.
امشب از طرف آقای مهندس شریف‌امامی ضیافتی به شام در هتل هیلتون به افتخار رئیس مجلس ملی رومانی و همراهان ایشان، که نُه نفر از شخصیت‌های رومانی می‌باشند، داده می‌شود که در آن هیئت‌رئیسه دو مجلس، چند تن از سناتورها، رجال و سفیر و اعضای سفارت رومانی شرکت خواهند داشت.
رئیس مجلس ملی رومانی همچنین پیش از ظهر امروز با آقای مهندس شریف‌امامی در کاخ سنا ملاقات نمود و بعد از ظهر امروز نیز با رئیس مجلس شورای ملی ملاقات خواهد داشت.
سفیر رومانی در تهران فردا شب ضیافتی در هتل هیلتون به افتخار رئیس مجلس و همراهان خواهد داد و روز پنجشنبه صبح رئیس مجلس ملی رومانی و همراهان با هواپیما عازم آبادان و خارک می‌شوند و پس از بازدید مناطق نفتی به شیراز و اصفهان نیز مسافرت خواهند کرد.[14]

پی‌نوشت‌ها:

[1]. زنان دربار به روایت اسناد ساواک؛ فرح پهلوی، ج 2، ص 171. نکته جالب این سند آنجاست که چندین بار از پرداخت مبالغ از سوی رانندگان تاکسی و معتمدین شهر آن هم با طیب خاطر و رضایت آنها سخن به میان آمده، ولی در پایان اعلام شده است عده‌ای پول نداده‌اند که اسامی آنها آماده؛ ارسال برای ساواک مرکز است!

[2]. مطبوعات عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک؛ مجله فردوسی، ص 331.

[3]. آیت‌الله سیدمحمود طالقانی به روایت اسناد ساواک، ج 2، ص 91.

[4]. علیجان شانسی، فرزند غلامحسین در سال‌های 32 ـ 1331، با مطالعه روزنامه‌های حزب زحمتکشان ملت ایران (نیروی سوم)، نسبت به این حزب تمایلاتی یافت و به عضویت آن درآمد. وی همچنان به فعالیت خود ادامه داد تا اینکه در سال 1339، به عضویت کمیته مرکزی جامعه سوسیالیست‌ انتخاب شد و با سمت مسئول امور کارگری، فعالیت شدیدی را آغاز کرد و در تاریخ 27 مرداد 1344 با سمت عضویت کمیته مرکزی و هیئت اجرائیه و مسئول کارگری جامعه، دستگیر و به هجده ماه زندان محکوم و در تاریخ 20 بهمن 1345 از زندان آزاد شد.

[5]. آیت‌الله سیدمحمود طالقانی به روایت اسناد ساواک، ج 2، ص 98.

[6]. اطلاعات، 23 آبان 1346، ص 17.

[7]. همان‌جا.

[8]. همان‌جا.

[9]. همان‌جا.

[10]. همان، ص 20.

[11]. همان‌جا.

[12]. همان‌جا.

[13]. همان‌جا.

[14]. همان، صص 1 و 17.