تاریخ معاصر - 30 دی 1346 - نسخه قابل چاپ

دستگیری بیژن جزنی به دلیل شرکت در مراسم شب هفت تختی!/ گزارش ساواک درباره افکار و عقاید بیژن جزنی!/ «از اقدامات جدید دولت ترویج بی‌حجابی است»!/ ملاقات سفیر ایران با کاسیگین/ دبیر کل جدید سازمان پیمان مرکزی در تهران/ وزیر بازرگانی رومانی به تهران آمد/ هیئت بازرگانی انگلیس به تهران می‌آید/ اظهارات معاون وزارت خارجه آمریکا درباره تشکیل پیمان جدید در خاورمیانه/ سنتو به طرف طرح‌های اقتصادی تمایل پیدا می‌کند/ شهردار تهران: رؤسای نواحی باید کدخدای محل باشند!/ هیئت پارلمانی شوروی در شیراز/ بیماری تب برفکی در دامداری‌های تهران

دستگیری بیژن جزنی به دلیل شرکت در مراسم شب هفت تختی!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 30 دی 1346 «هدایت‌الله متین‌دفتری در یک صحبت خصوصی اظهار داشته که بیژن جزنی همراه با عده نسبتا زیادی از دانشجویان دانشکده پلی‌تکنیک از طرف سازمان امنیت دستگیر شده‌اند که فعلا نام جزنی را می‌داند و برای دانستن اسامی سایر دستگیرشدگان مشغول تحقیق است و بعد اطلاع خواهد داد. متین‌دفتری علت دستگیری این افراد را عبدالمجید گودرزی و شرکت آنها در مراسم شب هفت مرگ غلامرضا تختی و دادن شعارهای تند ذکر نموده است».
در «نظریه منبع» این سند آمده است: بیژن جزنی امور وکالتی خود را که اکثرا [مربوط] به چک‌های بلاوصول است به هدایت‌الله متین دفتری ارجاع می‌کند و آشنایی و ارتباط آنها از زمان تحصیل جزنی در دانشگاه و فعالیت او در کمیته دانشجویان جبهه ملی در دانشگاه تهران شروع شده و به همان کیفیت تا به حال ادامه داشته است.
در ادامه «نظریه منبع» آمده است: شایعات دیگری وجود دارد که علت دستگیری بیژن جزنی و چند تن از دانشجویان پلی‌تکنیک به جهت تظاهرات و اقدامات دانشجویان این دانشکده و اعتصاب آنها بوده و جزنی در این مورد تحریکاتی روی دانشجویان می‌کرده است.
در «ملاحظات» این سند نیز می‌خوانیم: از نظریه منبع استنباط می‌شود که علت دستگیری بیژن جزنی برای افراد وابسته به جبهه ملی و حتی کسانی که با او در تماس بوده‌اند به خوبی مشخص نیست و هر کس تعبیری روی این امر می‌کند به علاوه چون موضوع دستگیری عده‌ای از دانشجویان پلی‌تکنیک عنوان شده بعید به نظر نمی‌رسد که در بین دانشجویان مذکور هم کسانی هستند که با این شخص در جریان فعالیت‌های اخیر ارتباط داشته‌اند.
به علاوه نحوه اقدامات و اعلامیه‌های منتشره از طرف دانشجویان این دانشکده در جریان شب هفت مرگ تختی نماینده آن است که عناصری با افکار کمونیستی در دانشکده مزبور هستند و فعالیت سایرین را رهبری می‌کنند.[1]

گزارش ساواک درباره افکار و عقاید بیژن جزنی!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 30 دی 1346 «بیژن جزنی هنگام تحصیل در دانشگاه تهران در ظاهر به نفع جبهه ملی فعالیت داشت و فعالیت او هم خیلی شدید بود، ولی در زمانی که دکتر مسعود موسوی حجازی و دکتر محمدعلی خنجی گردانندگان سازمان جوانان جبهه ملی بودند او را به اتفاق عده زیادی در حدود هفتاد نفر به جهت داشتن افکار کمونیستی و انقلابی از سازمان جوانان طرد کردند، ولی با روی کار آمدن حسن میرمحمد صادقی[2] مجددا از این افراد برای همکاری دعوت به عمل آمد».
این سند می‌افزاید: در آن زمان بیژن جزنی دارای افکار و عقاید کمونیستی بود و اکثرا به علت همین افکار کمتر دانشجویان جبهه ملی حاضر به بحث با او بودند. نام‌‌برده باندی داشت که یا با او همفکر بودند یا از وی تبعیت می‌کردند که اسامی آنها تا آنجایی که به خاطر است عبارت بود از: علی‌اکبر اکبری عیدگاهی (این شخص با جزنی همکاری می‌کرد، ولی در عین حال در اصول مارکسیسم با هم اختلافاتی داشتند)، میرسپاسی، اسماعیل احمدپور بروجردی، پرویز پشایایی کلیمی، منوچهر تقوی بیات، حسین شاه‌محمدی، عبدالحسین ظریفی (دبیر و فعلا در ایلام است)، حسن ضیاء ظریفی، عباس یا پرویز سورکی، جوان موبور کوتاه‌قدی که کامران نامیده می‌شد، افشار دانشجوی حقوق در سال 40 ـ 41، جوان دانش‌آموزی که بعد از سیل سال 1340 در جوادیه ساکن بود و بهداری که جبهه ملی برای سیل‌زدگان تأسیس کرده بود در جوادیه در منزل او قرار داشت.
طرز فکر بیژن جزنی به نحوی بود که ظاهرا نشان می‌داد کمونیست است، ولی اکثر دانشجویان او را به جهت این که عمویش به نام رحمت‌الله جزنی[3] خود را به دستگاه فروخته مأمور سازمان امنیت می‌دانستند.
در «نظریه منبع» این سند آمده است: جزنی بعدا افکار و عقاید خود را حفظ کرد و با اکثر این افراد ارتباط داشت در مؤسسه تبلی فیلم با پرویز یشایائی شریک است و بسیاری از دوستان سابقش من غیر مستقیم از این مؤسسه منتفع می‌باشند.
در «ملاحظات بخش 312» نیز آمده است: در مورد اخراج عده‌ای از سازمان جوانان جبهه ملی در آن زمان صحبت‌هایی می‌شد، ولی کاملا به صورت آشکار نبود. از جمله کسان دیگری که به جهت افکار کمونیستی از سازمان جوانان طرد شدند عباس نراقی، دانشجوی فنی، و فرخ قالیچه‌چیان بودند [و] اظهارات منبع در مورد همکاری جزنی با پرویز یشایایی در مؤسسه تبلی فیلم مورد تأیید است.[4]

«از اقدامات جدید دولت ترویج بی‌حجابی است»!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 30 دی 1346 «ضمن ملاقاتی که بین سیدعبدالرحیم تهامی و علی قاسم‌پور زرندی، دانش‌آموزان دبیرستان شهاب، در فلکه مشتاقیه به عمل می‌آید نتیجتا علی قاسم‌پور زرندی اظهار می‌دارد: یکی از اقدامات جدید دولت موضوع بی‌حجابی است که اخیرا دستور داده‌اند دخترها نباید با چادر به مدرسه بروند. امروز چادربرداری می‌کنند و فردا دستور می‌دهند که باید مینی‌ژوپ بپوشند».
این سند به نقل از دانش‌آموز فوق می‌افزاید: این هم مانند پدرش که او را از ایران خارج کردند می‌شود؛ سپس اشاره می‌کند من می‌خواهم یک مقاله بنویسم و در کلاس بخوانم که چادربرداری شده و تا چندی دیگر دستور می‌دهند که مینی‌ژوپ بپوشند. این آرزو به دلشان خواهد ماند. شاید این هم مانند پدرش .... بشود. علی قاسم‌پور زرندی اظهار می‌دارد: در عربستان سعودی هم دستور بی‌حجابی داده‌اند که از سال آینده شروع می‌شود و ما دیگر نباید بیش از اینها توقع داشته باشیم.
در «نظریه رهبر عملیات» آمده است: به طوری که طی گزارشات قبلی به عرض رسیده نام‌‌برده از نظر این ساواک مظنون به پخش اعلامیه بوده و نیز نسبت به دستگاه‌های مملکتی خصوصا شخص اول مملکت بدبین می‌باشد.[5]

ملاقات سفیر ایران با کاسیگین

رادیو مسکو در اخبار فارسی دیشب گزارش داد: آقای احمد میرفندرسکی، سفیر کبیر ایران در اتحاد شوروی، دیروز با الکسی کاسیگین، نخست‌وزیر شوروی، ملاقات و مذاکره کرد.[6]

دبیر کل جدید سازمان پیمان مرکزی در تهران

آقای من من چی اوغلو، دبیر کل جدید سازمان پیمان مرکزی، بعد از ظهر امروز وارد تهران می‌شود.
دبیر کل سازمان پیمان مرکزی چهار روز در تهران اقامت دارد و مذاکراتی با مقامات مربوطه پیرامون مسائل مربوط به سازمان پیمان مرکزی به عمل خواهد آورد.[7]

وزیر بازرگانی رومانی به تهران آمد

آقای گئورگه چوارا، وزیر بازرگانی خارجی رومانی، برای شرکت در سومین کمیته مشترک وزیران دو کشور دیروز وارد تهران شد.
در مذاکرات جدید ایران و رومانی موضوع توسعه روابط اقتصادی و همکاری‌های فنی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
پیش‌بینی می‌شود مذاکرات تهران به انعقاد موافقت‌نامه‌های جدیدی بین دو کشور منتهی گردد.[8]

هیئت بازرگانی انگلیس به تهران می‌آید

«یونایتدپرس» از لندن گزارش داد: یک هیئت انگلیسی روز جمعه لندن را به مقصد کشورهای ایران، عربستان سعودی و کویت ترک گفت. این هیئت از طرف اتاق بازرگانی لندن به منظور بررسی امکانات افزایش صادرات انگلستان به کشورهای مزبور اعزام شده است.[9]

اظهارات معاون وزارت خارجه آمریکا درباره تشکیل پیمان جدید در خاورمیانه

«آسوشیتدپرس» از واشنگتن گزارش داد: یوجین رستو، معاون وزارت امور خارجه آمریکا، امروز گفت: پنج کشور خاورمیانه به تشکیل یک پیمان امنیت منطقه‌ای علاقه‌مند هستند.
«رستو» گفت: این پنج کشور عبارت‌اند از: ایران، ترکیه، پاکستان، عربستان سعودی و کویت.
«رستو» در مصاحبه با رادیوی صدای آمریکا افزود که این پنج کشور بسیار قوی، کاملا فعال و باثبات هستند و مایل‌اند که برای حفظ امنیت منطقه‌ای مسئولیت‌هایی به عهده بگیرند.
همین خصوصیات باعث می‌شود که این کشورها بتوانند به عنوان یک هسته مرکزی اساس یک سیستم امنیتی منطقه‌ای را به‌وجود آورند.
وی گفت: ما می‌توانیم امیدوار باشیم که عراق نیز سرانجام به چنین سیستمی ملحق شود.
«رستو» افزود: هنوز خیلی زود است که بگوییم این یک سیستم امنیتی، یک پیمان سیاسی خواهد بود یا یک گروه‌بندی نظامی.
«رستو» گفت: به‌هرحال انتظار می‌رود که بعد از خروج انگلستان از خلیج فارس این سیستم به‌وجود آید.[10]

سنتو به طرف طرح‌های اقتصادی تمایل پیدا می‌کند

«آسوشیتدپرس» از آنکارا گزارش داد: تورگوت من من چی اوغلو، دبیر کل سنتو، در اولین نطقی که بعد از انتخاب شدن به این سمت ایراد کرد گفت: سنتو باید زمینه‌های تازه‌ای برای پیشرفت خود بیابد.
من من چی اوغلو، که در جلسه کارشناسان اقتصادی کشورهای سنتو سخن می‌گفت، از اجرای طرح‌های سنتو اظهار خوش‌وقتی کرد و گفت: طرح‌های مربوط به «تله کمونیکاسیون» و راه آهن و جاده‌‎سازی در آینده نزدیک تکمیل خواهد شد و پس از آن سنتو باید به تلاش‌های تازه دست بزند.
کارشناسان سنتو به‌زودی مسئله فعالیت‌های جدید سنتو را به‌خصوص در زمینه همکاری‌های اقتصادی مورد بررسی قرار می‌دهند.
این فکر که سنتو بیش از پیش در اندیشه برنامه‌های اقتصادی باشد از ابتکارات ترکیه است و هدف آن این است که آمریکا و انگلستان را وادار سازد به توسعه صنعتی کشورهای منطقه‌ای سنتو کمک کنند.
از آن هنگام که جنگ هند و پاکستان روی داد این دولت از پیمان مزبور ابراز نارضایتی می‌کند. پاکستان نیز بیشتر توجه خود را به همان همکاری منطقه‌ای معطوف داشته است.
یکی از دلایل اینکه سنتو با اشکال متعدد روبه‌روست این است که شورای وزیران سنتو در سال 1967 نتوانست تشکیل جلسه بدهد. تشکیل جلسه شورای وزیران سنتو در سال گذشته دوبار به تعویق افتاد و سرانجام هم تشکیل نشد.
به‌هرحال طرح سوق دادن سنتو به طرف طرح‌ها و برنامه‌های اقتصادی هنگامی عنوان می‌شود که ایران و پاکستان درباره این پیمان دچار تردید شده‌اند.
اخیرا از قول منابع مطلع نقل شده بود که پس از خروج انگلستان از خلیج فارس در سال ۱۹۷۱ پیمان سنتو موجودیت خود را از دست می‌دهد و این در حقیقت به منزله پایان عمر سنتو خواهد بود.
از طرفی با آنکه برای عدم تشکیل جلسه شورای وزیران سنتو در سال گذشته دلایل گوناگون ذکر می‌کنند به نظر می‌رسد که عامل اصلی آن عدم تمایل پاکستان به اعزام وزیر خارجه خود به جلسه مزبور بود.[11]

شهردار تهران: رؤسای نواحی باید کدخدای محل باشند!

روزنامه «اطلاعات» به نقل از شهردار تهران نوشت: همه ما کارمندان شهرداری، از من شهردار تا آن رفتگر، نوکر مردم هستیم و باید کار جدیدی به این مردم عرضه کنیم. شهردار ناحیه همان کدخدای سابق است. در گذشته مردم اختلاف با خانواده خود را نیز به پیش کدخدا می‌آوردند و رئیس ناحیه باید کدخدای محل باشد.
شهردار تهران در باشگاه کارکنان شهرداری سخن گفت و سیاست جدید شهرداری را که در مجموعه آیین‌نامه جدید این سازمان خلاصه شده است برای کارمندان شهرداری تشریح کرد. شهردار گفت: با اجرای آیین‌نامه جدید شهرداری حد کار مأموران شهرداری، از رفتگر تا شهردار، مشخص می‌گردد و همه صاحب اختیار و تصمیم و مسئولیت می‌شوند و هیچ کس قادر نخواهد بود مسئولیت کار را به عهده دیگری محول کند.
به موجب مقررات جدید کارها در شهرداری بر اساس لیاقت و کاردانی افراد به آنها واگذار می‌شود و کسانی که نتوانند خود را در شهرداری با این وضع انقلابی تازه تطبیق دهند، باید کنار بروند. مأموران شهرداری و همه شما آقایان باید این نکته را به‌درستی قبول کنید که همه ما از من شهردار تا آن رفتگر نوکر مردم هستیم و وظیفه داریم در خدمت آنها باشیم. من عقیده دارم که اگر مأموری درستکار باشد نباید از محاسبه باکی داشته باشد.[12]

هیئت پارلمانی شوروی در شیراز

صبح امروز هیئت پارلمانی شوروی با هواپیما وارد شیراز شد و مورد استقبال آقایان استاندار، فرماندار، شهردار و جمعی از رؤسای ادارات قرار گرفت. اعضای هیئت مذکور پس از ورود به شیراز بلافاصله رهسپار تخت جمشید شدند.
هیئت پارلمانی شوروی امشب در ضیافت شام آقای صدری، استاندار فارس، شرکت نموده و صبح فردا با هواپیمای اختصاصی عازم تهران خواهد شد.[13]

بیماری تب برفکی در دامداری‌های تهران

بیماری تب برفکی بین گاوداری‌های حومه تهران شایع گردیده است و این بیماری ممکن است به‌سرعت به سایر گاوداری‌ها سرایت نماید.
به دستور آقای دکتر زاهدی، وزیر کشاورزی، برای جلوگیری از اشاعه تب برفکی، سه اکیپ دامپزشکی مجهز به وسایل لازم و بهداشتی به گاوداری‌های امامزاده حسن و بلوک غار و شهریار و اطراف کرج و ساوجبلاغ اعزام شده است.[14]

پی‌نوشت‌ها:

[1]. چپ در ایران به روایت اسناد ساواک؛ چریک‌های فدایی خلق، ص 177.

[2]. حسن میرمحمد صادقی فرزند عبدالکریم در سال 1293 در اصفهان به دنیا آمد. پس از طی دوران متوسطه وارد دانشکده افسری شد و بعد از طی دوره چهار سال این دانشکده دستگیر و به دو سال زندان محکوم گردید.
در سال 1333 دورباره به ارتش بازگشت و در سال 1341 به شهرداری منتقل و به عنوان مشاور اجتماعی مشغول به کار شد، ولی پس از گذشت سه سال منتظر خدمت گردید و در سال 1344 دوباره به شهرداری بازگشت.
وی از طرفداران جبهه ملی در سال‌های قبل از کودتای 28 مرداد 1332 بود و در سال‌های 1340 تا 1353 در جلسات جبهه ملی شرکت می‌کرد و به عضویت شورای مرکزی و مسئول سازمان جوانان این جبهه نیز درآمده بود. رک: اسناد ساواک، پرونده‌های انفرادی

[3]. رحمت‌الله جزنی فرزند محمد در سال 1302 در کاشان به دنیا آمد. تحصیلات خود را تا دکترای اقتصاد در مؤسسه توسعه اقتصادی بانک بین‌الملل آمریکا ادامه داد. مشاغلی از جمله: معاونت امور اجتماعی سازمان برنامه، ریاست دفتر برنامه‌ریزی، مدیرعاملی شرکت مهندسان مشاورستیزان را به عهده داشته است.
وی از سال 1322 به حزب توده وارد شد و در سال 1326 عضو کمیته بخش دانشگاه بود. جزنی در سال 1329 رهبری اعتصاب کارکنان نفت خوزستان را برعهده داشت. او پس از کودتای 28 مرداد 1332 دستگیر و با در اختیار گذاشتن اطلاعات در سال 1335 آزاد شد و از سال 1336 به بعد دیگر به نفع حزب توده فعالیت نکرد و با رژیم پهلوی همکاری داشت. رک: اسناد ساواک، پرونده‌های انفرادی

[4]. چپ در ایران به روایت اسناد ساواک؛ چریک‌های فدایی خلق، ص 175.

[5]. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک؛ استان کرمان، کتاب 2، ص 34.

[6]. اطلاعات، 30 دی 1346، ص 20.

[7]. همان‌جا.

[8]. همان‌جا.

[9]. همان‌جا.

[10]. همان‌جا.

[11]. همان‌جا.

[12]. همان، ص 17.

[13]. همان‌جا.

[14]. همان‌جا.