تاریخ معاصر - 14 بهمن 1346 - نسخه قابل چاپ

گزارش ساواک درباره ارتباطات علی امینی با جبهه ملی!

بر اساس یک سند ساواک به تاریخ 14 بهمن 1346 «روز 2 /11 /46 ضمن مذاکراتی که بین مسیب: راننده رئیس شرکت قند پارس‌، ناصر: راننده احمد بختیاری و هوشنگ: راننده دکتر امینی درباره مرگ تختی صورت گرفته است ناصر اظهار داشته همه می‌دانند که تختی جزء عناصر جبهه ملی بوده و دکتر امینی هم جزء جبهه ملی می‌باشد»؛ سپس هوشنگ در پاسخ اینکه «دیگر جبهه ملی در ایران وجود نداشته و این حرف‌ها معنی ندارد» بیان نموده اتفاقا عناصر جبهه ملی خیلی زیاد هستند شاید هم تمام کارمندان دانشجویان و اعضای دانشگاه عضو جبهه ملی می‌باشند و آنها اطراف دکتر امینی زیاد می‌گردند؛ به منظور اینکه تصمیم دارند وی را به رهبری جبهه ملی انتخاب نمایند، ولی دکتر امینی تا به حال زیر بار نرفته و معلوم نیست که بعد از این دعوت را قبول نماید یا خیر؟
در پایان این گزارش تأکید شده است: خواهشمند است دستور فرمایید با توجه به تماس‌ها و چگونگی مذاکرات نام‌برده بالا با افراد وابسته به جبهه ملی و جمعیت نهضت آزادی به وسیله منابع و امکانات دیگر ضمن تحقیق درباره صحت و سقم مراتب فوق با در نظر گرفتن گزارشات اخیر درباره تماس برخی از افراد جبهه ملی با دکتر علی امینی به نحو مقتضی مشخص نمایند که آیا تا به حال چنین پیشنهادی به نام‌برده شده یا خیر؟ در صورت اول ضمن تعیین نام پیشنهادکنندگان پاسخی را که این سخن داده معلوم و اقدامات نفوذی لازم به منظور کشف واقعیت معمول و نتیجه را اعلام نمایند.[1]

دلیل لغو سفر شاه به عربستان!

روزنامه «اطلاعات» در شماره امروز خود نوشت: بعد از ظهر شنبه، دربار شاهنشاهی اعلامیه‌ای صادر کرد و در آن، تصمیم شاهنشاه آریامهر دائر بر عدم انجام سفر رسمی معظم‌له به عربستان سعودی به اطلاع ملت ایران و همه جهانیان رسید.
جای تأسف است که در بعضی از کشورهای عربی، آن‌طور که باید و شاید این ملت را نشناخته‌اند و عظمت روح و درجه میهن‌پرستی آن را به‌درستی درک نکرده‌اند و به همین لحاظ، هرچند یک‌بار زمزمه‌هایی سر می‌دهند و دست به تلاش‌های ناشیانه‌ای می‌زنند که جز ایجاد خشم در ملت ایران و بالمال متزلزل کردن روابط دوستانه ملت ایران با آنها، نتیجه‌ای نمی‌تواند داشته باشد.
همین هفته گذشته بود که وزیر خارجه کویت در مقام رسمی خود و در پارلمان این کشور گفت که گویا کویت قصد دارد از «عربیت» خلیج فارس دفاع کند و سپس هیئتی به ریاست وزیر خارجه کویت به شیخ‌نشین‌های خلیج فارس سفر کرد که بنابر گزارش خبرگزاری‌های خارجی، هدف آن تلاش برای مجتمع ساختن شیخ‌نشین‌ها در یک واحد یا سازمان عربی بود؛ درحالی‌که ایران در کمال خلوص نیّت، آمادگی خود را برای ایجاد یک همکاری منطقه‌ای پس از خروج نیروهای انگلیس با کشورهای منطقه خلیج اعلام داشت و نخست‌وزیر ایران باصراحت کامل این مطلب را بیان نمود.
با وجود این، زمزمه عربیت خلیج از جانب کسانی که دعوی دوستی دارند، نه‌تنها غیردوستانه است، بلکه حکایت از روح عدم همکاری آنها می‌کند.
هم‌زمان با این اقدامات در کویت، از برخی کشورهای دیگر عربی نیز زمزمه‌هایی بلند شد که روح ملت ایران را سخت آزرده ساخت.[2]

رادیو لندن: ایران خواستار حفظ ثبات در خلیج فارس است

از زمانی که دولت انگلستان اعلام داشت که نیروهای نظامی خود را تا پایان سال ۱۹۷۱ از خلیج فارس فرا خواهد خواند، مسئله ثبات آینده این منطقه به‌نحو جدی مورد بحث محافل مختلف قرار گرفته است.
رادیو لندن در بخش فارسی برنامه اخیر خود، تفسیر خود را با این جمله آغاز کرد و ضمن اشاره به تحولات اخیر گفت: مدت‌های درازی این بحث وجود داشته است که نیروهای نظامی بریتانیا در خلیج فارس چندان تأثیری در وضع نظامی خلیج فارس ندارد، ولی خلیج فارس منطقه‌ای است که دارای زمینه‌های سیاسی متنوع، متضاد و پیچیده است که تعادل قدرت خطرناکی بر آن حکم‌فرمایی می‌کند. حضور نیروهای انگلستان تاکنون ضامن و حافظ و در واقع یک عامل حفظ ثبات در این منطقه بوده است و این مسئله هنگامی آشکار و واضح‌تر می‌شود که انسان عکس‌العمل‌های مختلف کشورها و شیخ‌نشین‌های این منطقه را پس از اعلام خروج نیروهای بریتانیا مورد ملاحظه قرار می‌دهد.
مفسر رادیو لندن اضافه می‌کند: از لحاظ نظامی، دولت ایران نیرومند‌ترین و مسلط‌ترین قدرت منطقه خلیج فارس است و به‌طور عمده علاقه‌مند است که با کشورهای شیخ‌نشین خلیج فارس به توافق و هماهنگی برسد و از هرگونه اغتشاشات و آشوب، چه در دوران آینده و چه پس از خروج بریتانیا، در این منطقه جلوگیری نماید.[3]

پروفسور بارنارد اردیبهشت‌ماه به تهران می‌آید

پروفسور بارنارد، جراح معروف قلب، در اردیبهشت‌ماه آینده به ایران خواهد آمد و احتمالا دست به یک عمل جراحی قلب در تهران خواهد زد.
پروفسور بارنارد به دعوت شخصی دکتر جواد هیئت، نماینده ایران در مجمع بین‌المللی جراحان، مدت دو روز از تاریخ ۲۲ تا ۲۴ اردیبهشت از تهران دیدن خواهد کرد.[4]

رئیس کل گمرک

از طرف وزیر دارایی، آقای دکتر عبدالله هادی به سمت رئیس کل گمرک منصوب شد.[5]

«هزینه‌های آموزشی و بهداشتی از عوارض مشروبات و کاباره‌ها تأمین شود»

روزنامه «اطلاعات» در شماره امروز طی گزارشی نوشت: آقای هویدا، نخست‌وزیر، روز پنجشنبه در کمیته شماره یک کنگره انقلاب اداری ضمن مطالبی اعلام داشت: شاهنشاه آریامهر فرمانی به نام اینجانب صادر فرموده‌اند تا نسبت به بیمه شدن همه افراد مردم کشور در هر وضع و حالی که هستند، اقدام بشود. برای اجرای این فرمان، کمیسیون لازم را به‌زودی تشکیل خواهم داد.

تقاضای معلمان

روز پنجشنبه هنگامی که آقای هویدا وارد باشگاه افسران شد، عده‌ای از معلمان دور ایشان حلقه زدند و مشکلات و مسائل خود را مطرح کردند. نمایندگان معلمان درخواست کردند که رتبه‌های عقب‌افتاده آنها صادر شود و همچنین معلمان اشکالات خود را در زمینه اجرای قانون استخدام مطرح کردند و آقای هویدا قول داد که تقاضاهای آنان را مورد رسیدگی قرار دهد.

پیشنهادات کمیته‌ها

در هر یک از کمیته‌های هفت‌گانه کنگره انقلاب اداری، پیشنهاداتی تهیه شده که برای گنجانیدن در قطعنامه به کمیته مربوطه تسلیم شده است.

عوارض مشروبات

توصیه می‌شود که دولت برای اجرای کامل آیین‌نامه دبستان‌ها و دبیرستان‌ها از لحاظ تعداد دانش‌آموز در هر کلاس، اقدام لازم معمول نماید تا کثرت دانش‌آموز در کلاس‌ها مانع انجام صحیح تعلیم نگردد.
توصیه می‌شود برای رفع تبعیض از لحاظ کسر مالیات آن عده از آموزگاران که از محل طرح‌های سازمان برنامه در سنوات گذشته استخدام شده و اعتبارات آنها به‌تدریج در بودجه عمومی دولت منظور گردیده است، اقدام فوری معمول گردد.
توصیه می‌شود که برای جلوگیری از توقف کارهای آموزشی در مملکت، آموزگاران و دبیران مشمول نظام وظیفه عمومی در خلال سال تحصیلی از احضار به خدمت نظام معاف باشند.
برای تأمین قسمتی از هزینه‌های بهداشتی و آموزشی، عوارضی به کلیه مشروبات الکلی و کاباره‌ها علاوه بر عوارض و مالیات‌های فعلی وضع شود و این عوارض منحصرا جهت توسعه دانشگاه‌ها، مراکز آموزش حرفه‌ای و بهداشتی اختصاص داده شود.
زمین‌های بایر واقع در محدوده شهرها در صورتی که ملک منحصر به فرد مالک نباشد و حداکثر یک سال در آن ساختمانی به عمل نیاورده، از طرف دولت خریداری شده و قیمت آن به اقساط پرداخت شود و توسط بانک رهنی و سازمان مسکن در محل‌های مذکور بیمارستان و مدرسه بنا شود.[6]

هویدا: به فرمان شاهنشاه، تمام مردم ایران بیمه می‌شوند!

«اطلاعات» در گزارش دیگری نوشت: نخست‌وزیر روز پنجشنبه گذشته برای سومین بار به کمیته انقلاب اداری آمد. با آمدن نخست‌وزیر، مباحثاتی که بین او و مردم کوچه و بازار و نیز شرکت‌کنندگان در کنگره رد و بدل شد، جلسات کنگره بار دیگر گرمی و رونق یافت.
رئیس جلسه از حضور رئیس دولت در جلسه کمیته تشکر کرد و سپس بانویی به نام طیبه هاشمی طرح مبارزه با مواد الکلی را به جلسه تقدیم داشت و ضمن تشریح وضع زندگی خویش گفت: «شوهرم در اثر مشروب‌خواری دیوانه شده و فرزندان بااستعداد من بی‌سرپرست مانده‌اند».

ادغام مؤسسات بهداری

آقای دکتر مفیدی پیشنهادی مبنی بر ادغام مؤسسات بهداشتی کشور تسلیم داشت. در این مورد، وزیر بهداری و چند تن دیگر توضیحاتی دادند و آقای نخست‌وزیر گفت: «فکر اینکه در شهرها به‌جای چند بیمارستان نامرتب، یک مرکز بهداشتی و درمانی منظمی داشته باشیم، فکر خوبی است».
آقای صمصامی در مورد بیمه کارگران و انواع بیمه‌ها صحبت کرد و نخست‌وزیر گفت: «اختلاف بیمه باید از میان برود. بیمه تعمیم می‌یابد».
نخست‌وزیر افزود: «از طرف شاهنشاه آریامهر در مورد تعمیم امر بیمه فرمانی صادر شده و با در نظر گرفتن امکانات، مسئله اجرای مقررات بیمه در میان همه افراد و مردم ایران حل خواهد شد. بنده نیز به‌زودی کمیسیون لازم را در این‌مورد تشکیل خواهم داد».[7]

فقط دردهای مردم را مطرح کنید!

هویدا اظهار داشت: در این کنگره باید فقط دردهای مردم گفته شود. طرح مسائل دیگر در این کنگره صحیح نیست و دولت کارمندان را برادران ملت ایران می‌داند و برای رفاه آنان نیز اقداماتی خواهد کرد.

درد و درمان

آقای دکتر افشاری از دولت تشکر کرد و چند توصیه در مورد اصلاحات اداری به دولت داد و نخست‌وزیر گفت: «آقای دکتر، تنها گفتن درد درست نیست. نسخه هم بدهید، میان مردم و دولت که دشمنی وجود ندارد. مردم از مأموران گله‌هایی دارند که باید پیمان بسته شود و رفع این گله‌ها بگردد».

گله از نخست‌وزیر

در این کمیته، یکی از نمایندگان مردم خطاب به آقای نخست‌وزیر گفت: «متأسفانه در جلسه قبل که جناب‌عالی در کمیته شماره ۲ حضور داشتید و مطالبی در زمینه بخش خصوصی بیان نمودید، تفسیرهای گوناگونی درباره سخنان جناب‌عالی شده است و نمایندگان بخش خصوصی این دو روز نگران بوده و دور هم جمع شده‌اند. خلاصه، ایجاد سوءتفاهم شده است».

بخش خصوصی زودرنج است!

آقای نخست‌وزیر اظهار داشتند: «متأسفانه بخش خصوصی زودرنج است و من نمی‌دانم چطور شده است که این بخش به این زودی می‌رنجد. در آن جلسه صحبت از این بود که اتوبوس‌رانی و برق خوب اداره نمی‌شود. عرض کردم بنده خودم هم اهل همین شهر هستم. شما مگر یادتان رفته است موقعی که اتوبوس‌رانی در دست بخش خصوصی بود چه وضعی داشتیم؟ مگر فراموش کرده‌اید هنگامی که برق در دست بخش خصوصی بود به چه مصیبتی گرفتار بودیم؟ بنده آن موقع کارمند دولت بودم. مبالغی زیاد به‌طور غیرقانونی از بنده پول گرفتند تا یک کنتور برق به بنده دادند. آیا خلاف عرض کردم؟ همه ما شاهد آن وضع هستیم. چرا زود یادمان می‌رود؟»

ماجرای شکر

شنیدم آقای طالقانی در جلسه قبل راجع به شکر صحبت کرده بود. بنده موقعی که وزیر دارایی بودم و روادید شکر را دولت آزاد کرد، ملاحظه فرمودید که حتی بقال و چرم‌فروش و آهن‌فروش هم رفتند شکر وارد کردند تا آنجا که نمایندگان همین بخش آمدند پیش بنده گفتند جلوی این کار را بگیرید، بگذارید خود دولت شکر وارد کند. خوب، این یک نمونه از کار ما بود. ولی الحمدالله حالا کارخانه‌های تولید قند و شکر در سراسر کشور تأسیس شده و به‌خوبی هم اداره می‌شود و خوب هم کار می‌کنند و ما همیشه شما را تشویق کرده‌ایم که با دل قوی دنبال کارتان بروید.
شکی نیست که ما به بخش خصوصی علاقه داریم. این را مسلم بدانید که مهم‌ترین هدف دولت، سیاست تعدیل قیمت‌ها و حفظ منافع مصرف‌کنندگان است.

گله‌هایتان را امروز بکنید، فردا دیگر امکان گله نیست!

آقای نخست‌وزیر به سخنان خود چنین ادامه دادند: «باید به خانم‌ها و آقایان عرض کنم که بعد از انقلاب ایران، منافع ملت از هر چیز دیگر برای ما مهم‌تر است. این دولت و یا هر دولت دیگر، برنامه‌اش همین خواهد بود و بس. من از بخش خصوصی انتظارات زیادی دارم، انتظارات بسیار مهمی. اگر قرار باشد از حالا برنجید، تکلیف فردا چه خواهد بود؟ پس بهتر است گله‌هایمان را امروز بکنیم، چون بعد از این دیگر امکان‌پذیر نخواهد بود».
«ما باید به فکر توسعه مملکت باشیم. زودرنجی کار صحیحی نیست. اگر در پاره‌ای از زمینه‌ها مشکلاتی وجود دارد، بیایید بنشینید راه حل عاقلانه‌اش را پیشنهاد کنید. بنده انتظار دارم سال به سال قیمت‌ها پایین و سطح زندگی مردم بالا برود و طوری عمل شود که مورد مباهات همه ما باشد».

رئیس کنگره: بخش خصوصی طفلی است که دولت باید در ارشاد آن بکوشد!

در این هنگام، آقای طالقانی، رئیس کنگره انقلاب اداری، خطاب به آقای نخست‌وزیر گفت: «ما هم می‌خواهیم که بخش خصوصی، که بنده هم سهم کوچکی از آن را دارم، مورد مباهات همه باشد، لیکن باید عرض کنم بخش خصوصی در مملکت ما امروز در حکم یک طفل است. دولت باید در ارشاد آن بکوشد تا این طفل به‌خوبی رشد کند و اگر دولت زیر بال این بخش را نگیرد، بخش خصوصی نخواهد توانست آن‌طور که لازمه رشد کامل آن است، به ثمر برسد. نباید اجحاف کرد».
آقای نخست‌وزیر در پاسخ آقای طالقانی گفت: «آن روز عرض کردم، امروز هم می‌گویم: ملت ایران باید بهای صنعتی شدن مملکتش را بدهد، ولی نباید به مصرف‌کننده اجحاف کرد. اگر اجحاف شود، دولت رسیدگی خواهد کرد و مسلما اقدام می‌کند. راجع به گذشته باید بگویم که اگر ما جرئت نکنیم از کارهای بدمان انتقاد بکنیم، هیچ‌وقت کارمان درست نخواهد شد. بنده گفتم شما باید تشکیلات صحیحی داشته باشید. اگر نداشته باشید، از ما می‌خواهند که بیاییم تشکیلات بدهیم. پس شما کاری بکنید که لازم نباشد بخش دولتی در آن دخالت داشته باشد. ما هم به سهم خود به بخش خصوصی کمک خواهیم کرد».[8]

ملکه پهلوی به مردم شام می‌دهد!

جراید امروز کشور نوشتند: شکرانه سلامت شاهنشاه آریامهر، امشب دوهزار نفر از طرف علیاحضرت ملکه پهلوی به شام در قریه شاهدشت کرج دعوت شده‌اند.[9]

جلسه هیئت نظارت بر موقوفات خاندان پهلوی

جلسه هیئت نظارت بر موقوفات خاندان پهلوی به دعوت آقای مهندس شریف‌امامی، نایب‌التولیه بنیاد پهلوی، بعد از ظهر روز پنجشنبه گذشته در محل بنیاد پهلوی تشکیل شد.
در این جلسه آقایان هویدا: نخست‌وزیر، مهندس ریاضی: رئیس مجلس شورای ملی، میرمطهری: رئیس دیوان عالی کشور، نبوی، دکتر خانلری، سعیدی و عماد تربتی حضور داشتند.
گزارش فعالیت و اقداماتی که در سال 1345 در رشته‌های فرهنگی، بهداشتی، اجتماعی، امور خیریه و سایر امور به عمل آمده بود، به‌تفصیل به اطلاع هیئت نظار رسید.[10]

ضیافت شهردار

در ساعت 8 شب پنجشنبه به مناسبت شرکت نمایندگان مردم تهران در کنگره انقلاب اداری، از طرف شهردار ضیافت شامی در هتل ونک داده شد که در این ضیافت آقایان نخست‌وزیر و وزیران و جمعی از شخصیت‌های مملکتی شرکت داشتند.[11]

دانشجویان و استادان عراقی در تهران

در حدود سه‌هزار نفر از دانشجویان، استادان و معلمان دانشگاه‌ها و دبیرستان‌های عراق، تعطیلات زمستانی خود را در ایران می‌گذرانند.
اولین دسته دانشجویان و محصلین عراقی بعد از ظهر روز پنجشنبه وارد تهران شدند و به‌تدریج بقیه نیز ظرف امشب و فردا وارد تهران می‌شوند.
استادان و دانشجویان عراقی در باشگاه معلمان، سالن استادیوم فرح، سالن ورزش بخش 3، سالن ژیمناستیک امجدیه، شعبه دختران کاخ جوانان، مدرسه عالی دختران در نارمک و دانشگاه پهلوی اقامت دارند.
دانشجویان و استادان عراقی طی اقامت در ایران از شهرهای شمال، اصفهان، شیراز و خراسان نیز بازدید می‌نمایند.
صبح دیروز دانشجویان و استادان عراقی به آرامگاه رضاشاه رفتند و تاج گلی نثار نمودند و بعد از ظهر از باشگاه‌های بولینگ و قصر یخ بازدید کردند.[12]

نماینده ایران یکی از تهیه‌کنندگان گزارش مربوط به تبعیضات نژادی

«یونایتدپرس» از سازمان ملل گزارش داد: کمیته حقوق بشر سازمان ملل از روز دوشنبه اجلاسیه پنج‌هفته‌ای خود را در مقر سازمان ملل تشکیل می‌دهد.
در این جلسه به نقض حقوق بشر در آفریقای جنوبی و یونان رسیدگی خواهد شد. علاوه بر این، مسئله تبعیضات نژادی در جنوب آفریقا، رودزیا و جنوب غربی آفریقا و طرز رفتار با زندانیان در آفریقای جنوبی، تبعیض علیه اقلیت‌ها و تهدید نئونازی‌ها، مجازات جنایتکاران جنگی و بردگی نیز از جمله مسائلی هستند که در جلسات کمیته حقوق بشر مورد رسیدگی قرار می‌گیرند.
گزارش مفصل درباره تبعیضات نژادی در آفریقای جنوبی و تبعیض نژادی به طور کلی در دستور کار کمیته حقوق بشر قرار دارد. یکی از تهیه‌کنندگان این گزارش دکتر منوچهر گنجی، نماینده ایران در سازمان ملل متحد، است.
دکتر گنجی در گزارش خود، که پس از مطالعه اوضاع آفریقای جنوبی تهیه کرده، متذکر شده است: حکومتی با یک نظم اجتماعی که به اصل تساوی حقوق بشر پایبند نیست، ناگزیر سایر حقوق بشر و آزادی‌ها را نیز نقض می‌کند.[13]

پی‌نوشت‌ها:

[1]. علی امینی به روایت اسناد ساواک، ج 1، ص 402.

[2]. اطلاعات، 14 بهمن 1346، صص 1 و 17.

[3]. همان‌جا.

[4]. همان، ص 17.

[5]. همان‌جا.

[6]. همان، صص 1 و 4 و 17.

[7]. بیمه همگانی در دوره پهلوی به عنوان بخشی از برنامه‌های مدرنیزاسیون و توسعه اجتماعی آغاز شد و گام‌هایی در جهت ایجاد یک سیستم رفاهی برداشته شد. با وجود ادعاها و تلاش‌های صورت‌گرفته برای ایجاد بیمه همگانی، این سیستم با چالش‌هایی مواجه بود. از جمله این چالش‌ها می‌توان به نبود زیرساخت‌های کافی، کمبود منابع مالی، و نابرابری در دسترسی به خدمات بیمه‌ای در مناطق مختلف کشور اشاره کرد. همچنین، سیستم بیمه همگانی بیشتر متمرکز بر کارگران و کارمندان شهری بود و روستاییان و اقشار کم‌درآمد کمتر از این خدمات بهره‌مند می‌شدند.

[8]. اطلاعات، 14 بهمن 1346، صص 1 و 15.

[9]. همان، ص 20.

[10]. همان‌جا.

[11]. همان‌جا.

[12]. همان‌جا.

[13]. همان‌جا.