تاریخ معاصر - 6 اسفند 1346

ساواک به دنبال منتشرکنندگان اعلامیه‌های آیت‌الله خمینی!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 6 اسفند 1346 درباره «شیخ فضل‌الله مهدی‌زاده محلاتی» «با بررسی مدارک مکشوفه از منزل [آیت‌الله] خمینی معلوم گردیده نام‌برده بالا زمانی که [آیت‌الله] خمینی در قم اقامت داشته نامه‌ای جهت وی به قم ارسال نموده که مفاد این نامه علاوه بر تأیید ارتباط مشارالیه با [آیت‌الله] خمینی، روشن می‌نماید که در گذشته اعلامیه‌های منتشره [آیت‌الله] خمینی در تهران وسیله یادشده به چاپ رسیده و توزیع گردیده است».
در ادامه این سند آمده است: شیخ فضل‌الله در یکی از نامه‌های خود چنین نوشته: «مرقومه شریفه توسط آقا سیدمحمد ورامینی زیارت، فورا حسب‌الامر اقدام به طبع آن شد». با اعلام مراتب فوق خواهشمند است دستور فرمایید با استفاده از وجود شیخ فضل‌الله نسبت به شناسایی و اخذ مشخصات کامل و تعیین آدرس محل سکونت و کار سیدمحمد ورامینی اقدام لازم معمول و نتیجه را اعلام دارند.[1]

پرونده آیت‌الله فضل‌الله محلاتی

کاندیدایی که با پول کارخانه قند نماینده شد!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 6 اسفند 1346 درباره کاظم مسعودی، کاندیدای حزب ایران نوین، از شهرستان شیروان «در تاریخ 17 /11/ 46 آقای بشارت رئیس کارخانه قند شیروان اظهار داشته که در جریان انتخابات گذشته مقداری وجه توسط کارخانه مزبور جهت انتخاب کاظم مسعودی، کاندیدای حزب ایران نوین شیروان، به مقامات دولتی داده شده از جمله مبلغ 50.000 ریال به آقای نبوی بازرس استانداری، مبلغ 50.000 ریال به فرماندار وقت آقای وفایی، مبلغ 20.000 ریال به معاون فرمانداری قوچان، آقای ناصری، که مأموریت شیروان داشته است، از طرف کارخانه پرداخت گردیده است».
در «توضیح رهبر عملیات» این سند آمده است: نظریه ساواک قوچان درباره خبر مزبور متعاقبا اعلام خواهد شد.[2]

شاید این مطالب برای شما هم جالب باشد:

  سرکوب مشارکت سیاسی مردم در انتخابات بیست‌ودومین دوره مجلس شورای ملی

  حزب دولتی و دولت حزبی در عصر پهلوی

  نذری‌های انتخاباتی

گزارش ساواک درباره اقدامات آیت‌الله طباطبائی قمی و بیماری در تبعید!

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 6 اسفند 1346 درباره «آیت‎الله سیدحسن طباطبائی قمی» «نام‌برده بالا یکی از روحانیون افراطی مقیم شهرستان مشهد بوده که در فرصت‎های مختلف با تهیه و توزیع اعلامیه و سخنرانی‎های تحریک‌آمیز مخالفت خود را با اقدامات اساسی دولت و اصلاحات اخیر کشور ابراز داشته و به همین جهت در فروردین‌ماه سال جاری از شهرستان مشهد طرد و به خاش اعزام گردیده و در حدود یازده ماه در آن محل اقامت نموده است».
این سند می‌افزاید: چون مشارالیه اخیرا مبتلا به عارضه فشارخون گردیده بود، لذا به ساواک زاهدان اعلام گردید ضمن تماس با وی نظرش را در مورد انتخاب یکی از شهرستان‎های کشور به غیر از مشهد، قم و تهران جهت اقامت استفسار نماید.
ساواک زاهدان در پاسخ اعلام داشته بود مشارالیه مایل به اقامت در شهرستان اصفهان می‌باشد. مراتب به عرض تیمسار ریاست ساواک رسید، پی‌نوشت فرمودند: در اصفهان عوامل [آیت‌الله] خمینی و عناصر روحانی ناراحت وجود دارد. آیا با همکاری آن‌ها ناراحتی ایجاد نمی‎کند؟ لذا چون اقامت وی در شهرستان مذکور به مصلحت نبود، مجددا از ساواک زاهدان خواسته شد تا ضمن مذاکره با آیت‎الله قمی، محل دیگری را جهت سکونت انتخاب نماید. پاسخ واصله حاکی است به علت مخالفت با عزیمت وی به آن شهرستان (اصفهان)، فعلا از تعیین محل دیگری جهت اقامت خود معذور است. مراتب استحضارا معروض گردید.
در ذیل این سند تصریح شده است: اگر مایل است در همان‌جا بماند و اگر میل دارد به یزد برود.[3]

آستان قدس و ساخت هتل‌هایی که در جشن‌های 2500 ساله استفاده می‌شود!

سناتور جواد بوشهری، نایب‌رئیس شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، خطاب به پیرنیا،[4] نیابت تولیت عظمی و استاندار استان خراسان، نوشت: بازگشت به مرقومه شماره ۱۵۷۴۹ – 18 /11 /46 مشخصاتی که برای ساختمان هتل یکصد اتاقی مشهد (که مقرر است به‌وسیله آستانه قدس رضوی ساخته شود) در نظر گرفته شده بسیار عالی و ارزنده است.
همان‌طور که آن جناب تشخیص داده‌اند، برای آستان قدس رضوی و مرکز استان خراسان وجود یک چنین هتل مجلل و درجه اول که دارای آپارتمان‌های اختصاصی هم باشد کاملا ضروری و موجب رفاه زائرین و تجلیل از مقام آستانه قدس بوده و در برگزاری مراسم جشن ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی نیز کاملا مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
بسیار متشکر خواهم شد دستور فرمایید از مراحل پیشرفت ساختمان هتل مزبور دفتر شورای مرکزی را مستحضر فرمایند.[5]

تلگرام شاه به امیر کویت

جراید امروز کشور نوشتند: به مناسبت سالروز جشن ملی کویت، از طرف شاهنشاه آریامهر این تلگرام به کویت مخابره شد:
والاحضرت شیخ صباح السالم الصباح، امیر کویت - کویت
به‌مناسبت سالروز جشن ملی کشور کویت، آرزوهای صمیمانه خود را برای سلامت و سعادت شخص آن والاحضرت و همچنین نیک‌بختی ملت همسایه، کویت، ابراز می‌دارم.
محمدرضا پهلوی.[6]

وزیر دادگستری برای درمان به آمریکا می‌رود!

آقای دکتر صدر، وزیر دادگستری، که قرار بود دیروز برای معالجه زخم معده رهسپار آمریکا شود، بامداد فردا از طریق لندن سفر خود را آغاز خواهد کرد.
وزیر دادگستری امروز در دفتر کار خود حضور داشت. در غیاب وزیر دادگستری، آقای دکتر یگانه وزارت دادگستری را سرپرستی خواهند کرد.[7]

رئیس جدید کتابخانه سلطنتی

سخنگوی دربار شاهنشاهی اعلام داشت که «به ‌فرمان شاهنشاه آریامهر، آقای بدیع‌الزمان فروزانفر به‌سمت ریاست کتابخانه سلطنتی منصوب گردید».
روزنامه «اطلاعات» نوشت: استاد فروزانفر از برجستگان علم و فرهنگ ایران است که سال‌های متمادی به خدمت فرهنگ و علم در ایران سرگرم بوده و مدت‌ها مشاغل استادی را در دانشگاه تهران عهده‌دار بوده است.
وی عضو فرهنگستان ایران است، دارای آثار و تألیفات و ترجمه‌های متعددی می‌باشد. آخرین سمت فروزانفر ریاست دانشکده الهیات بود که بعد از پنج سال ریاست آن دانشکده، در مهرماه گذشته به سن بازنشستگی رسید.[8]

در جلسه امروز مجلس شورای ملی گفته شد: ماهی کیمیا شده است!

ساعت ۹ صبح امروز، جلسه علنی مجلس شورای ملی به‌ریاست آقای مهندس ریاضی تشکیل شد.
ابتدا آقای پروفسور مخبر فرهمند درباره امور دانشگاه‌ها تذکراتی داد و سپس مجلس وارد دستور شد و لایحه مربوط به اساسنامه بانک ملی ایران مطرح گردید و پس از تصویب به مجلس سنا ارجاع شد.
بعد، شور اول لایحه الحاق یک تبصره به ماده ۱۱۳ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی انجام شد و این لایحه برای شور دوم به کمیسیون ارجاع گردید.

صید غیرمجاز

در این هنگام، لایحه یک‌فوریتی صید غیرمجاز از دریای خزر مطرح شد.
آقای محسن پزشکپور گفت: با توجه به اینکه مفاد این لایحه با عده کثیری از ساکنان کرانه دریای مازندران بستگی دارد، باید روی آن تعمق بیشتری کرد. متأسفانه وزیر منابع طبیعی اعتراف می‌کند که صید غیرمجاز در دریای مازندران بیشتر از صیدی است که شرکت شیلات به‌عمل می‌آورد. چرا؟ علتش چیست؟ جز این است که شرکت شیلات قوانین و ضوابط درستی ندارد؟
این لایحه می‌خواهد یک روستایی را که برای سیر کردن شکم زن و فرزندش ماهی بگیرد، مجرم بشناسد. این با فکر انقلاب و ملی شدن شرکت شیلات تطبیق نمی‌کند. ماهی غذای معمولی و متداول مردم شمال است. البته احتکار جرم است، ولی به چه طریق می‌خواهید مشخص کنید که آن روستایی که یک ماهی صید کرده و یا خریده، آزاد است یا قاچاق؟ در این لایحه ۲ تا ۶ ماه حبس پیش‌بینی کرده‌اید. کاش شما پنج روز در زندان به‌سر می‌بردید تا احساس می‌کردید که دو تا شش ماه حبس چه معنایی دارد. نمایندگان محترم توجه داشته باشند که حبس‌های بیش از دو ماه در سجل قضایی افراد منعکس می‌شود.
آقای پزشکپور گفت: «باید مصارف شخصی افراد از شمول این قانون مستثنی باشد، وگرنه اگر در منزل شخصی یک کله ماهی پیدا شود، مجرم خواهد بود و مجازات خواهد شد».
آقایان، می‌دانید این لایحه معنایش چیست؟ معنایش این است که اگر در منزل شخصی یک تکه ماهی توی ماهی‌تابه باشد، ضابطین قانون باید او را جلب کنند و از او سؤال کنند که این ماهی را از کجا آورده‌ای؟ (خنده نمایندگان)

کبک و ماهی

آقای پزشکپور خطاب به آقای دکتر یزدان‌پناه (نماینده شهسوار) گفت: «آقای دکتر یزدان‌پناه، اگر شما یک ماهی به‌دست بگیرید و در خیابان راه بروید، مأمورین قانون شما را توقیف خواهند کرد.
دکتر یزدان‌پناه: ماهی هم مانند «کبک» است.
پزشکپور: اگر شما قبول کنید که ماهی هم مثل کبک است و جنبه تفنن دارد، من با این لایحه موافقت خواهم کرد، ولی این‌طور نیست و همان‌طور که عرض کردم، ماهی غذای متداول مردم شمال است و باید در دسترس آنان باشد.
آقای ماهیار در موافقت با لایحه صحبت کرد و گفت: «اکثر مردم شمال وطن‌پرست هستند» (عده‌ای از نمایندگان: آقا، همه مردم شمال وطن‌پرست هستند).
ناطق گفت: «عرایضم را اصلاح می‌کنم، منظور بنده از اکثریت، اکثریت قریب به‌اتفاق است» (باز عده‌ای از نمایندگان گفتند: آقا، بفرمایید همه).
ناطق گفت: «خیلی خوب، همه شمالیان وطن‌پرست هستند» (خنده نمایندگان).
آقای مهندس ناصر بهبودی گفت: مدت‌هاست ماهی به‌دست کسی نمی‌رسد. ماهی حکم کیمیا را دارد و هیچ‌کس به‌فکر آن نبوده و نیست، ولی وقتی که خاویار «نارس» کشف می‌شود، فریادها بلند می‌شود و فوری لایحه برای آن می‌آورند!
آقای مهندس بهبودی سپس به تبصره چهار این لایحه ایراد گرفت.
آقای مهندس گلسرخی، وزیر منابع طبیعی، به تذکرات نمایندگان جواب گفت و اظهار داشت: «بنده با گذشته کاری ندارم و به‌فکر آینده هستم و می‌خواهم برای آینده کار بکنم و این لایحه هم ضرورتش برای آینده است.»
وزیر منابع طبیعی گفت: «ما به‌هیچ‌وجه با صیاد کاری نداریم، به‌شرطی که این صیادان مجاز باشند. ما آنها را حمایت هم می‌کنیم» (پزشکپور: از مردم صحبت کنید)
آقای مهندس گلسرخی گفت: چه فرقی است بین مردم شمال و سایر نقاط کشور؟ ما باید کاری بکنیم که ماهی در اختیار همه مردم کشور قرار گیرد؛ زیرا یزدی و کرمانی و کاشانی هم حقی دارند.
این لایحه با پیشنهادهای رسیده برای شور دوم به کمیسیون ارجاع شد.
در این جلسه نسبت به لوایح استرداد ساختمان وزارت آموزش و پرورش و اضافه اعتبارات سال ۱۳۴۶ با ورقه رأی گرفتند و تصویب شد.
در پایان جلسه امروز، لایحه برنامه عمرانی چهارم کشور برای شور اول مطرح گردید و بحث در کلیات آن آغاز شد.
آقای دکتر فریور در مخالفت با لایحه برنامه عمرانی چهارم کشور صحبت کرد و ضمن تذکراتی که داد، گفت: این صحیح نیست دستگاه‌های دولتی با بودجه گزافی نمایندگان را برای بازدید از برنامه‌های عمرانی دعوت کنند و آن‌وقت نماینده‌ای بیاید اینجا پشت تریبون از پذیرایی گرم آنان و پیشرفت کارها تعریف و تمجید کند.
خواجه‌نوری: نماینده را با آش و پلو نمی‌توان خرید. این آش و پلو متعلق به بودجه مملکت است، نه دستگاه دعوت‌کننده. نمایندگان در مقابل تعریف‌ها، معایب را هم متذکر می‌شوند.
ناطق گفت: چرا، همین‌طور است که عرض کردم. مگر نمایندگان محترم از تأسیسات راه‌آهن در پشت این تریبون تعریف نکردند؟ درحالی‌که لکوموتیوهای دیزل که باید صد کیلومتر سرعت داشته باشند، چهل کیلومتر هم سرعت ندارند.
خواجه‌نوری گفت: علتش شیب زیاد راه‌های آهن ماست.
پوربابایی گفت: بارش سنگین است. (خنده نمایندگان)
آقای دکتر فریور سپس گفت: در برنامه‌های عمرانی گذشته به آذربایجان توجه کافی نشده است.
دنباله بحث در کلیات لایحه به جلسه فوق‌العاده بعد از ظهر امروز موکول گردید.[9]

مذاکرات اقتصادی ایران و عراق آغاز شد

صبح امروز هیئت اقتصادی عراق، که ریاست آن را وزیر صنایع آن کشور به‌عهده دارد، در منزل آقای دکتر عالیخانی حضور یافت و با وزیر اقتصاد مذاکراتی انجام داد.
وزیر اقتصاد امروز به‌علت عارضه سرماخوردگی در منزل استراحت کرده بود و از حضور در وزارت اقتصاد خودداری نمود.
این هیئت بعد از ظهر فردا در اتاق صنایع حضور می‌یابد و با آقای دکتر طاهر ضیائی، رئیس اتاق صنایع و معادن، و مقامات صنعتی و صاحبان صنایع تبادل نظر خواهد نمود.
هیئت مذکور آن‌گاه به‌دعوت رئیس اتاق صنایع در ضیافت عصرانه‌ای که در آن گروهی از صاحبان صنایع و بازرگانان کشور حضور دارند، شرکت می‌کند.
مذاکرات مهم هیئت اقتصادی عراق در تهران پیرامون کشیدن یک خط لوله از خاک ایران می‌باشد که بتواند گاز عراق را به شوروی صادر نماید؛ همچنین درباره خرید مصنوعات پتروشیمی ایران که ظرف یکی دو سال آینده تولید آنها آغاز خواهد شد، مذاکراتی انجام می‌گیرد.[10]

ملخ به چابهار آمد!

روزنامه «اطلاعات» نوشت: به‌قرار اطلاع، دستجاتی از ملخ دریایی در نواحی جنوبی کشور، به‌خصوص چابهار، دیده شده که نمونه‌هایی از آن‌ها به تهران ارسال شده و تحت آزمایش است تا نوع آن‌ها تشخیص داده شود.
احتمال می‌رود این ملخ‌ها از پاکستان به ایران آمده باشند.[11]

لوله اصلی آب همدان ترکید!

صبح امروز بر اثر ترکیدن لوله اصلی آب همدان، خیابان عباس‌آباد این شهر مملو از آب شد و عبور و مرور در این خیابان مدت سه ساعت قطع گردید.
لوله مذکور بر اثر سرما و یخبندان شدید ترکید. مأمورین واحد آب همدان با تلاش فراوان شیرهای منبع آب را بستند و با موتور پمپ مشغول خالی کردن آب‌ها از منازل مسکونی شدند.[12]

«عوارض اراضی، املاک و مستغلات بر مبنای ۶۰ درصد بهای عادلانه آنها وصول می‌شود»

«لبه تیز لایحه نوسازی و عمران متوجه بورس‌بازان زمین است. دولت با اجرای این قانون از بورس‌بازی زمین، که همیشه به ضرر مردم کم‌درآمد شهرها بود، جلوگیری می‌کند. 40 درصد مردم روستانشین تهران و کلیه کسانی که خانه و مستغل آنها بین سی تا چهل‌هزار تومان ارزش دارد، از پرداخت عوارض معاف هستند. تقدیم قیمت املاک به‌موجب مقررات منطقه‌بندی وزارت دارایی انجام و فقط از 60 درصد قیمت املاک عوارض دریافت خواهد شد».
این مطالب را وزیر کشور در تشریح لایحه نوسازی و عمران شهری بیان داشت.
آقای عبدالرضا انصاری، وزیر کشور، امروز در جلسه مصاحبه مطبوعاتی، لایحه جدید نوسازی و عمران شهری را که اخیرا به مجلس شورای ملی تقدیم شد، تفسیر کرد و موارد مختلف آن را تشریح نمود.
وزیر کشور گفت: در حال حاضر، اعتبارات مورد نیاز شهرها را اکثرا از ممرهایی وصول می‌کنند که به‌طور غیرمستقیم فشار آن روی طبقات کم‌درآمد است و در عین حال، پرداخت‌کنندگان این درآمدها به‌طور کلی کمتر از تسهیلات شهری استفاده می‌کنند.
به‌طور مثال، در همین شهر تهران، قسمت اعظم درآمدهای شهرداری از محل عواید قند و شکر، عوارض سینما و سایر انواع عوارضی است که آنها را اکثریت مردم که دارای درآمدهای کمتری هستند، می‌پردازند و این عوارض صرف امور عمرانی محلاتی می‌شود که مردم مرفه در آنجا زندگی می‌کنند و کسانی‌که بیشترین بهره را از اقدامات عمرانی شهرداری می‌برند، معمولا کمترین سهمی در پرداخت و تأمین اعتبارات مورد نیاز شهرها دارند.
وضع فعلی عوارض که در حال حاضر به‌عنوان عوارض سطح شهر وصول می‌شود، به‌هیچ‌وجه عادلانه و قابل دوام نیست؛ زیرا در حال حاضر، اولا به‌علت تغییراتی که در وضع شهر تهران به‌وجود آمده، محلاتی که عوارض کمتری می‌پردازند، ارزش اراضی آنجا از ارزش محلاتی که عوارض بیشتری می‌دهند، بالاتر رفته و نقاطی از شهر که در موقع تصویب عوارض سطح شهر از خدمات شهری استفاده نمی‌کردند، به‌سبب پیشرفت امور شهری به‌صورت شهر درآمده‌اند و باید عوارض بدهند و محلاتی وجود دارد که در موقع تصویب عوارض سطح شهر، عوارض کمتری برای آنها در نظر گرفته شده و اکنون پس از گذشتن زمان و استفاده از خدمات کامل شهری، باید عوارض کافی بپردازند.
با بیان این مطالب، عادلانه نبود که وضع فعلی ادامه یابد و دولت مجبور بود همان‌طور که در بسیاری از نقاط جهان به این مسئله توجه کرده‌اند، در نرخ عوارض، نحوه وصول و اساس آن تجدیدنظر نموده و ارزش املاک را مأخذ محاسبه عوارض قرار دهد.[13]

پی‌نوشت‌ها:

[1]. شهید حجت‌الاسلام فضل‌الله مهدی‌زاده محلاتی به روایت اسناد ساواک، کتاب اول، ص 276.

[2]. بدون شرح به روایت اسناد ساواک، کتاب دوم، ص 317.

[3]. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک؛ استان خراسان رضوی، ج 5، ص 476.

[4]. باقر پیرنیا فرزند ابوالحسن در سال ۱۲۹۴ش در تهران به دنیا آمد. بعد از خاتمه تحصیلات مقدماتی وارد دانشکده علوم شد و موفق به اخذ لیسانس در رشته ریاضی و همچنین دانشنامه از دانشسرای عالی در قسمت علوم تربیتی گردید. در سال ۱۳۱۹ وارد خدمات دولتی شد و سمت‌هایی از جمله: سرپرست پیشکاری استان نهم در وزارت دارایی، رئیس حسابداری وزارت کار، مدیرکل حسابداری وزارت امور خارجه، معاون و کفیل خزانه‌داری کل، معاون وزارت دارایی، وزیر مختار ایران در واشنگتن، استاندار فارس، نیابت تولیت آستان قدس رضوی و... را عهده‌دار بود. ساواک در سند بیوگرافی او چنین آورده است: «فردی متواضع، معاشرتی و مردمداری مدیر و کاردان و عیاش و خوش‌گذران و علاقه‌مند به میهمانی‌های شبانه و کشیدن تریاک و نوشیدن ویسکی می‌باشد».
پیرنیا از عناصر مورد اعتماد رژیم و به‌ویژه شخص اسدالله علم، وزیر دربار، بوده و همواره از حمایت‌های وی برخوردار بوده است.
پیرنیا از اعضای جمعیت فراماسونری و لژهای «فردا» و «ایران» بوده و در مدت تصدی مسئولیت‌هایش طبق گزارش‌های متعدد ساواک، سوءاستفاده‌های کلان مالی نموده است به‌ویژه در زمان سرپرستی تولیت آستان قدس رضوی که گوشه‌ای از گزارش‌ها این چنین حکایت می‌کند:
ـ واگذاری میلیون‌ها متر مربع از اراضی آستان قدس رضوی در بهترین نقاط مشهد بدون انجام مزایده و حتی بدون دریافت کوچک‌ترین وجهی به ایادی خویش و برخی از مقامات محلی و دولتی در منطقه؛
ـ واگذاری 270 هزار متر مربع از اراضی آستان قدس رضوی به‌عنوان حق‌السکوت به چند نفر از مخبرین جراید و روزنامه‌نگاران محلی بدون انجام کوچک‌ترین تشریفات اداری؛
ـ استفاده شخصی تعدادی از ایادی استانداری از قالی و قالیچه و اموال آستان قدس رضوی؛
ـ سرقت و فروش قرآن‌های خطی بسیار نفیس آستان قدس رضوی به آمریکایی‌ها و... .
پیرنیا چنان مورد توجه و علاقه رژیم و شخص شاه بوده که به اخذ دو نشان معتبر و درجه اول تاج‌گذاری و درجه یک همایون مفتخر گردیده بود.

[5]. بزم اهریمن؛ جشن‌های دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهی، ج 2، ص 311.

[6]. اطلاعات، 6 اسفند 1346، ص 28.

[7]. همان‌جا.

[8]. همان‌جا.

[9]. همان، صص 25 و 28.

[10]. همان، ص 28.

[11]. همان‌جا.

[12]. همان‌جا.

[13]. همان، صص 1 و 25.