دوام کابینه سهیلی از جهت نرمش او در برابر تقاضاهای خارجی‌ها و تمناهای وکلای مجلس و مقامات متنفذ داخلی موجب شد که امر اولین انتخابات آزاد پس از دوره رضاشاه را که انتخابات مجلس چهاردهم بود به عهده‌اش افتد زیرا او پهلوان سیاست آن روز بود خصوصاً‌ اینکه این انتخابات از اواسط سال 1322 که مقارن با چند ماه آخر دوره مجلس سیزدهم بود شروع گردید. مطبوعات نیز که نیمه آزادی یافته بودند روز به روز طبق تمایل خود مرحوم علی سهیلی،‌ هر کس و هر شخص با اخذ امتیاز توسعه می‌یافت. در آن دوران دیگر نمایان بود که متفقین می‌توانند پیروزی نهایی جنگ را نصیب خود نمایند زیرا مقاومت آلمان‌ها در جبهه‌های استالینگراد و مسکو رو به ضعف رفته حمله ارتش سرخ که از راه ایران با اسلحه فراوان و خواربار و بنزین و وسایل جنگی تقویت شده بود دست به حمله به ارتش آلمان زده بود. در جبهه شمال آفریقا نیز ارتش به سرکردگی رومل یا روباه صحرا دچار شکست از قوای انگلیس گردید و این امر موجب گردیده بود که روس و انگلیس در ایران به فکر نقشه پس از پیروزی باشند که قطعاً‌ روبه‌روی همدیگر خواهند ایستاد. به همین جهت سیاست شوروی قبل از همه به تقویت حزب توده در ایران و تأیید هواداران خود در پنج ایالت شمالی ایران از آذربایجان و گیلان و مازندران و گرگان و خراسان پرداختند و کوشش داشتند که نمایندگان مجلس این حدود نفوذ و اشغالی آنها از کسانی باشند که آنها را دشمن خود به حساب نیاورده باشند البته انگلیس‌ها نیز در منطقه اشغالی خود در غرب و جنوب ایران رویه شوروی را در منطقه اشغالی‌شاه تعقیب نمودند و مراقبت کردند از حریف سیاسی خود عقب نیفتند خصوصاً‌ اینکه وقتی انگلیس‌ها احساس نمودند که سیاست شوروی بر تبلیغات وسیع در کشور از راه تقویت حزب توده در ایران استقرار یافته است آنها نیز به فکر تشکیلاتی در برابر آن افتادند به رهبری آقاسیدضیاءالدین طباطبایی که در خارج از ایران یعنی در فلسطین می‌زیست و مظفر فیروز فرزند نصرت‌الدوله فیروز مأمور رفتن نزد او به معیت عده‌ای برای ورود به ایران گردید که صراف‌زاده مرد متمول و شاخص یزد در تهران برایش محلی آبرومند آماده ساخته سید را با سلام و صلوات وارد تهران و سکونت در آن خانه نمودند که با چای نعنا و کلاه پوستی بر سر از واردین پذیرایی می‌نمود و طبق لیست دولت انگلیس می‌بایستی آقاسیدضیاءالدین از یزد وکیل مجلس باشد که البته [این] نظریه نیز مورد قبول علی سهیلی واقع شده و به آسانی انجام پذیرفت. سپس حزبی به نام «اراده ملی» به رهبری آقاسیدضیاءالدین طباطبایی به وجود آمد که در برابر حزب توده به فعالیت پرداخت.
 

علی سهیلی نخست‌وزیر
شماره آرشیو: 2434-4ع

 
علی سهیلی که مرحوم سیدمحمد تدین رئیس مجلس دوره رضاشاه را وزیر کشور خود نموده بود از طرفی می‌بایستی نسبت به دو لیست انتخاباتی روس و انگلیس که به دستش داده بودند لیاقت خود را در اجرای نظریات آنها نشان دهد و از طرف دیگر در حوزه‌های دیگر حتی همان حوزه‌ها نیز در برابر صدها نامزد انتخابات کم و بیش تحت تأثیر قرار گرفته ضمناً تظاهر به آزادی انتخابات و عدم مداخله دولت در آن نیز به عمل بیاورد. این بود که در امر انتخابات دچار وضع خاصی شده بود که پیدا بود عاقبت خوبی نخواهد داشت. شاه که هنوز کشور در اشغال خارجی‌ها بود و جنگ جهان‌گیر دوم پایان نیافته بود نمی‌خواست دخالت در امر انتخابات کند رل تماشاچی را بازی می‌کرد فقط لیست نامزدهای انتخاباتی روس و انگلیس را که به سهیلی داده بودند مورد نظر و مطالعه قرار داده هیچ‌گونه نظری به نخست‌وزیر ابراز نکرد. سهیلی نیز به اتفاق وزیر کشور خود در حوزه‌های غیر مورد نظر همسایگان شمالی و جنوبی به اعمال نظر شخصی و دوستی و اخذ وجوه می‌پرداختند خصوصاً‌ اینکه انتخابات در تهران به نحوی گرم شده بود که عده‌ای پول‌دار چون مهدی باتمانقلیچ گاراژدار و حمل و نقل‌چی معروف آن موقع با تبلیغات فراوان به عنوان شریک حضرت عباس با خرج پول فراوان و امثال او وارد میدان فعالیت انتخاباتی شده بودند. سهیلی و تدین نیز برای اینکه یک‌مرتبه دچار فشار همه کاندیداها نگردند سیاست گام به گام را پیش کشیدند با تقدم و تأخر شروع انتخابات حوزه‌ها و گاه‌ به گاه توقف انتخابات حوزه‌ای کار را به درازا کشانیدند به نحوی که کسانی که توانستند از انتخابات پیروز درآیند از بس در جریان امر دچار ناراحتی‌ها و مراجعات مکرر به فرماندار و استاندار و وزارت کشور و خود نخست‌وزیر شده بودند از جریان انتخابات چنان ناراضی شدند که آماده بودند نخست‌وزیر و وزیر کشور را به محاکمه بکشانند.
 

علی سهیلی و سیدحسن تقی‌زاده
شماره آرشیو: 1-1046-172ع

پی نوشت: