پس از جنگ جهانی اول، متفقین و جامعه ملل، قیمومیت فلسطین را رسما به دولت انگلستان واگذار کردند. انگلیسی‌ها نیز که پیش‌تر براساس اعلامیه بالفور، وزیر خارجه وقت انگلستان، نظر مثبت خود را برای ایجاد خانه ملی یهودیان در سرزمین فلسطین اعلام داشته بودند، از این پس کوشیدند رسما زمینه‌های تشکیل یک حکومت یهودی را در فلسطین در دستور کار خود قرار دهند؛ بدین ترتیب مهاجرت و انتقال یهودیان به فلسطین آغاز شد. این امر به‌تدریج موجب اعتراض و مخالفت اعراب و مسیحیان ساکن در فلسطین شد و بدین سان ساکنان اصلی این سرزمین در برابر یهودیان صهیونیست متحد شدند. در تابستان 1929 نخستین برخورد خونین میان فلسطینی‌ها و صهیونیست‌های مهاجر درگرفت. در این درگیری صهیونیست‌ها و سربازان انگلیسی با آتش گشودن بر روی فلسطینی‌ها حدود 351 تن را شهید و عده‌ای را مجروح و دستگیر کردند. اخبار کشتار اعراب توسط سربازان انگلیسی و صهیونیست‌ها در تمام جراید جهان منتشر شد و موجی از خشم را در میان مسلمانان برانگیخت. در ایران نیز برخی از جراید به این موضوع واکنش نشان دادند و به درج اخبار کشتار فلسطینیان پرداختند و به علل مهاجرت یهودیان به این کشور توجه کردند.
پرداختن جراید به موضوعات این‌چنینی برای حکومت پهلوی، که در واقع دست‌نشانده دولت بریتانیا به حساب می‌آمد، غیرقابل هضم بود؛ لذا
عبدالحسین تیمورتاش، وزیر دربار وقت، به‌سرعت دستور ممانعت از انتشار جرایدی را که به این موضوع می‌پرداختند صادر کرد و بلافاصله محمد درگاهی، رئیس تشکیلات نظمیه، این دستور را به اجرا گذاشت.
مکاتبات عبدالحسین تیمورتاش و محمد درگاهی درباره ممنوعیت چاپ مقالات راجع به فلسطین در جراید کشور در مهرماه 1308 مقارن با اکتبر 1929 به شرح ذیل است:
«ریاست محترم اداره کل تشکیلات نظمیه مملکتی
در روزنامه "اقدام" نسبت به قضایای فلسطین مقالاتی مندرج شده که مفهوم آن بر ضد یهود و بر له اعراب است. دو قطعه از بریده روزنامه مذکور که حاوی این مقالات است لفا ارسال و لزوما زحمت می‌دهد که از درج این قبیل آرتیکل‌ها [که] ایجاد کدورت‌هایی نموده و تحریکاتی را تولید خواهد کرد که منافی مصالح مملکت و برخلاف سیاست است لازم است اقدام مقتضی در جلوگیری از انتشار این گونه مقالات و تحریکات نسبت به هر دو طرف به عمل آمده و مقرر فرمایید عموم جراید طریقه بی‌طرفی را اختیار نمایند. وزیر دربار پهلوی.»1
«وزارت داخله
اداره کل تشکیلات نظمیه مملکتی
به تاریخ: 9 مهرماه 1308
مقام منیع وزارت جلیله دربار پهلوی دامت شوکته
در جواب مرقومه محترمه (5374) راجع به جلوگیری از درج مقالات که مربوط به قضایای فلسطین و مفهوم آن بر ضد یهود و له اعراب است معروض میدارد به کلیه مدیران جراید اخطار گردید که راجع به اوضاع فلسطین مقالاتی درج ننموده و اظهار عقیده ننمایند. رئیس کل تشکیلات نظمیه. محمد درگاهی»2
شماره آرشیو: 829-1ع
پی نوشت:
1. اسنادی از مطبوعات و احزاب دوره رضاشاه، به کوشش علیرضا اسماعیلی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، 1380، ص 75.
2. همان، ص 77.
دریافت صفحه با کد QR