امام خمینی تاکید زیادی بر مبارزه با صهیونیسم و همچنین آزادی فلسطین داشت. چرا مسئله فلسطین دارای چنین اهمیتی در اندیشه های ایشان است؟ فلسطین چه جایگاهی در نظام فکری بنیانگذار جمهوری اسلامی داشت؟

                                     امام خمینی تاکید زیادی بر مبارزه با صهیونیسم و همچنین آزادی فلسطین داشت. چرا مسئله فلسطین دارای چنین اهمیتی در اندیشه های ایشان است؟ فلسطین چه جایگاهی در نظام فکری بنیانگذار جمهوری اسلامی داشت؟

مسئله فلسطین یکی از مهمترین دغدغه‌های بنیان‌گذار جمهوری اسلامی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بود. از دیدگاه امام خمینی مبارزه برای براندازی اسرائیل و دفاع از مسلمانان فلسطین یک وظیفه شرعی بود و ایشان تا زمان وفاتش در خرداد 1368، حتی یک قدم از این دیدگاه عقب نشینی نکرد. دیدگاه مبارزه جویانه امام نسبت به جریان صهیونیسم، ارتباط  تنگاتنگی با دو رکن  اصلی اندیشه سیاسی ایشان یعنی تشکیل حکومت اسلامی در ایران و وحدت جهان اسلام داشت که در ادامه به آن می‌پردازیم.


الف) امام و مبارزه برای تشکیل حکومت اسلامی
هرچند سابقه‌ موضع گیری امام خمینی در قبال صهیونیسم به سالها قبل از اعلام  موجودیت این رژیم باز می‌گردد،1 اما اولین موضع رسمی امام در قبال صهیونیسم، با آغاز مبارزات سیاسی ایشان علیه رژیم پهلوی در سالهای نخست دهه‌ی 1340 همزمان گردید. در این زمان، امام خمینی ضمن محکوم کردن روابط رو به گسترش ایران و اسرائیل، این مسئله را به عنوان یکی از دلایل مخالفت خود با حکومت محمدرضا شاه عنوان کرد:  «یکی از جهاتی که ما را در مقابل شاه قرار داده است کمک او به اسرائیل است...».2
 
 امام(ره) که با درک وسیع خود از خطر صهیونیسم، مخالفت با شاه و مبارزه با اسرائیل را در محور مبارزات خود برای برقراری حکومت اسلامی در ایران قرار داده بود، به مناسبتهای مختلف نسبت به خطر نفوذ عمال صهیونیسم در ایران هشدار می‌داد: «هدف اسلام، استقلال مملکت است. طرد عمال اسرائیل است... الان تمام مملکت در دست اسرائیل است. عمال اسرائیل اقتصاد ایران را قبضه نموده است...اینها عمال استعمار هستند باید ریشه استعمار را کند».3
 
یکی از تندترین موضع‌گیریهای سیاسی امام در برابر شاه و صهیونیسم، سخنرانی در مسجد اعظم قم، پس از آزادی از زندان (اردیبهشت 1343) بود که ایشان ضمن بیان مخالفت اسلام با صهیونیسم، به شاه هشدار داد که هم پیمان شدن با اسرائیل چیزی جز فساد برای ایران نخواهد داشت و از وعاظ و نوحه‌سرایان خواست که خطر اسرائیل و عمال آن را به عنوان یک حکم شرعی، در همه جا به گوش مردم برسانند.4
 
با ادامه مواضع قاطع روح الله خمینی در مبارزه با شاه و صهیونیسم طی دهه 1340، ایشان مجوز حمایت از مبارزان فلسطینی از محل وجوهات شرعی و زکوات را صادر نمود: «اکیداً شایسته و بلکه واجب است که قسمتی از وجوه شرعی، مانند زکات و سایر صدقات را به مقدار کافی به این مجاهدین راه خدا اختصاص داد.»5 بدین ترتیب مواضع ضد صهیونیستی امام(ره) با مبارزات ایشان علیه پهلوی دوم درهم تنیده بود و شاه، صهیونیسم بین الملل و آمریکا سه ضلع مثلث مبارزاتی ایشان برای تشکیل حکومت اسلامی در ایران را تشکیل می‌داد.  
 
ب) امام خمینی و تلاش برای وحدت جهان اسلام در مقابل صهیونیسم
امام(ره) صهیونیسم را پدیده ای سیاسی، استعماری و غیر مذهبی می‌دانست که همچون غده‌ای سرطانی در قلب جغرافیای امت اسلام ریشه دوانیده و خطر بزرگی برای مسلمین به شمار می‌رود، لذا مسلمانان جهان را به اتخاذ رویه‌ای قاطع در قبال آن فرا می‌خواند.
 
در واقع امام(ره) به خوبی از بدعت «بازگشت به صهیون» تئودور هرتزل و حمایت قدرتهای استعمارگر از وی برای پی‌ریزی دولت یهود در بیت‌المقدس، آگاه بود و وظیفه دینی خود می‌دانست که  خطر این جرثومه فساد را برای جهان اسلام را آشکار کند: «من نزدیک به بیست سال است خطر صهیونیسم بین‌الملل را گوشزد نموده‌ام و امروز ...این زالوهای جهانخوار با فنون مختلف برای شکست مستضعفان جهان قیام و اقدام نموده‌اند.»6
 
 ایشان اسلام ستیزی را بارزترین ویژگی صهیونیسم بین‌الملل و حامیان مستکبرش می‌دانست و مکرراَ در آثار و سخنرانیهای خود نسبت به سونامی ایدئولوژی «از نیل تا فرات» و « اسرائیل بزرگ» صهیونیسم هشدار می‌داد و معتقد بود که با عقد قرادادهای صلح، تجاوزات صهیونیستها تمام نمی‌شود و خصومت آنها متوجه تمام ممالک اسلامی خاورمیانه است: «...مسلمانان و خصوصاَ مظلومان منطقه بدانند که اسرائیل...هیچ گاه از مقصد شوم خود که حکومت بر کشورهای مسلمین از نیل تا فرات است منصرف نخواهد شد...»7
 
امام(ره) در پرتو درک گسترده خود از ماهیت صهیونیسم، سعی داشت که مبارزه با آن را از یک جریان عربی به مقوله‌ای اسلامی تغییر دهد؛ لذا از همان آغاز، وجهه اسلامی و بعد اعتقادی مبارزه با اسرائیل را کارسازترین روش برای بسیج ملت مظلوم فلسطین و جلب حمایت امت اسلام از آنان معرفی نمود و اتخاذ روشهای دیگر همچون تکیه بر قومیت عربی و نگرشهای ناسیونالیستی را در مسیر مبارزه برای آزادی قدس نادرست می‌دانست.
 
امام با هوشیاری حساب صهیونیسم را از دین یهود جدا کرد: «ما حساب جامعه یهود را از حساب صهیونیزم و صهیونیستها جدا می‌دانیم...قیام بر ضد مستکبرین طریقه حضرت موسی سلام الله علیه بوده و درست این معنی برخلاف آن چیزی است که این طایفه و صهیونیستها برنامه دارند...»


بدین ترتیب امام خمینی بر لزوم وحدت جهان اسلام و پرهیز از اختلافات فرقه‌ای و تکیه بر مشترکات ایمانی و اصول اعتقادی امت اسلام برای محو کردن صهیونیسم از صحنه‌ روزگار تأکید می‌کرد و سران دول اسلامی را به متابعت از این جریان فرا می‌خواند: «... چه چیز بهتر از اینکه دولتهای منطقه دست در دست هم نهند و منطقه را از شر اسرائیل و آمریکای طرفدارش نجات دهند...»8
 
ج) امام(ره) و انقلاب اسلامی، سنگر مقاومت علیه اسرائیل
مواضع امام خمینی برای مبارزه با صهیونیسم پس از پیروزی انقلاب و تشکیل حکومت اسلامی در ایران، وارد مرحله  جدی‌تری شد؛ ایشان به‌عنوان بزرگ‌ترین استراتژیست انقلاب، در تعیین خط‌مشی سیاست خارجی کشور، با توجه به خطر «تشکیل امپراتوری اسرائیل از نیل تا فرات»، که علاوه بر جهان اسلام، تهدید جدی برای مرزهای ایران به شمار می‌رفت، مسئله‌ حمایت از فلسطین و جنبشهای آزادی‌بخش اسلامی را در زمره‌ منافع حیاتی سیاست خارجی جمهوری اسلامی قرار داد تا علاوه بر افزایش عمق استراتژیک ایران، زمینه‌های لازم «بازدارندگی نامتقارن» برای ایران ایجاد شود.9
 
معمار کبیر انقلاب که حمایت از فلسطین را از واجبات دین اسلام می‌دانست، سکوت در مقابل جنایات رژیم صهیونیستی را جایز ندانسته و دست به اقدام زد؛ دستور اهتزاز پرچم فلسطین در تهران و قطع صدور کامل نفت به اسرائیل، صدور حکم حکومتی قطع رابطه‌ی جمهوری اسلامی با مصر پس از امضای قرارداد کمپ دیوید، بهره‌گیری از فرصتها و قابلیتهای جهان اسلام علیه اسرائیل از جمله برائت از مشرکین در مراسم حج و فرستادن پیام به حجاج، از جمله اقدامات امام خمینی در حمایت از مسلمانان فلسطین بود.10
 
یکی دیگر از اقدامات امام خمینی که از تفکر جهانشمول ایشان برای وحدت امت اسلام در مقابل صهیونیسم حکایت داشت، اعلام آخرین جمعه‌ ماه رمضان هر سال به‌عنوان روز جهانی قدس بود: «...جمع مسلمانان جهان را دعوت می‌کنم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را، که از ایام قدر است، به‌عنوان روز قدس انتخاب و طی مراسمی همبستگی بین‌المللی مسلمانان را در حمایت حقوق قانونی مردم مسلمان اعلام نمایند.»11
 
مواضع و اقدامات ضد صهیونیستی پیر جماران، اسرائیل و آمریکا در بن بست راهبردی قرار داده بود لذا رسانه‌های صهیونیستی، برنامه خاصی را در جهت تخریب چهره امام در بین یهودیان جهان به راه انداختند. اما این سناریو راه به جایی نبرد؛ چرا که امام با هوشیاری حساب صهیونیسم را از دین یهود جدا کرد: «ما حساب جامعه یهود را از حساب صهیونیزم و صهیونیستها جدا می‌دانیم...قیام بر ضد مستکبرین طریقه حضرت موسی سلام الله علیه بوده و درست این معنی برخلاف آن چیزی است که این طایفه و صهیونیستها برنامه دارند...»12
 
با این حال توپخانه  رسانه‌ای اسرائیل و حامیانش سناریوی جدیدی برای تخریب چهره  امام و ایران در جهان به راه انداختند و اتهام نقض حقوق بشر در ایران، شایعه ارتباط پنهانی ایران و اسرائیل و خرید سلاح از این رژیم برای مقابله با صدام در اذهان عمومی جهانی پخش شد. پیر جماران این بار نیز در سخنرانی روشنگرانه  خود، نابودی اسرائیل را از اهداف جمهوری اسلامی بر شمرد و این شاخص جاودانه، موجی از صهیونیسم ستیزی را در بین مردم انقلابی ایران برانگیخت.
 
ادامه حملات رژیم صهیونیستی به مردم فلسطین و لبنان و قتل عام مسلمانان در دهه 1360، قلب روح الله را همچون ملت اسلام داغ دار کرد و ایشان را به سرزنش سران ارتجاع عرب واداشت که به جای سوگواریهای نمایشی در نگرفتن عید فطر، با استفاده از تحریم نفتی صهیونیسم و حامیانش را به زانو درآورند.
 
معمار کبیر انقلاب که تا زمان وفاتش در خرداد 1368 از فلسطین حمایت می‌کرد، در وصیت نامه تاریخی خود نیز  مبارزه همه جانبه با صهیونیسم بین الملل را از یاد نبرد؛ این رهبر بزرگ جهان اسلام که هم قبل و هم بعد از انقلاب تنها راه حل مسئله فلسطین را نابودی اسرائیل از طریق جهاد می‌دانست، در طول مبارزاتش حتی یک قدم از این هدف عقب نشینی نکرد.13
 
______________________________________
1.زهرا طاهری امینی، دومین همایش بین‌المللی امام خمینی و سیاست خارجی نگاهی به مسئله‌ی فلسطین و آزادی قدس شریف، رویدادها و تحلیلها، مرداد 1387، شماره‌ی 224، ص 9.
2.مصاحبه ی امام با اَمَل، 16/9/1357، صحیفه امام، ج4، ص 30.
3. فلسطین و صهیونیزم (از بیانات و اعلامیه‌های امام خمینی از سال 1341 تا1361)، تهران، امیر کبیر، 1363، ص 45.
4.حمید پاشاپور یوالاری، امام خمینی و انتفاضه فلسطین، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی،1381،  ص 53.
5.مهدی نظرپور، فلسطین از دیدگاه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری، پیام، ویژه‌ی رمضان 1385، شماره‌ی 78، ص 108.
6.پیام امام، 22/11/1359، صحیفه امام، ج 14، ص 63.
7.پیام امام به زائران بیت الله الحرام، 12/6/62، همان، ج 18، ص 93.
8. پیام امام به مناسبت برگزاری کنگره عظیم عبادی- سیاسی حج، همان، ج19، ص 48.
9.ابراهیم متقی و زهره پوستین‌چی، الگو و روند در سیاست خارجی ایران، قم، انتشارات دانشگاه مفید، 1389، ص 71.
10.سید جلال دهقانی فیروزآبادی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، سمت، 1389، ص 262.
11.پیام امام برای اعلام روز قدس، 16/5/1358، صحیفه امام، ج8، ص229.
12.بیانات امام خمینی در جمع اعضای جامعه کلیمیان ایران، 24/2/58، همان ، ج 6، ص 164.
13.پاشاپور یوالاری، همان، ص 58.