اولین هیئت انگلیسی در دوره تهماسب اول به رهبری جین کین سون وارد دربار صفویه گشت. وی گرچه موافق به دریافت امتیازی نشد ولی مقدمات سفرهای بعدی توسط اطلاعات جمع‌آوری شده او به ایران فراهم شد.
در دوره صفویه تمامی کوشش انگلیسی‌ها حول محور کسب منافع تجاری و تشدید اختلافات ایران و عثمانی دور می‌زد که پس از مرگ شاه عباس اول تا روی کار آمدن قاجارها این حضور روز به روز کمرنگ‌تر شد.

 



اخبار همایش

 رئیس همایش بین‌المللی «کالبدشکافی سیاست انگلیسی‌ها در ایران»:
«توطئه‌انگاری» و «توطئه‌انکاری» را قبول نداریم
 بی‌بی‌سی؛ بازوی انگلیسی‌‌ها علیه ایران
نشست خبری همایش بین­المللی «کالبدشکافی سیاست انگلیسی‌ها در ایران» با حضور موسی حقانی، رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران و رسانه‌های مختلف، امروز پنجم آبان‌ماه در خبرگزاری تسنیم برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، نشست خبری همایش بین‌المللی «کالبدشکافی سیاست انگلیسی‌ها در ایران» با حضور موسی حقانی، رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران و رسانه‌های مختلف، در سالن نشستهای تسنیم برگزار شد.
 
موسی حقانی، رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در این نشست با اشاره به اهداف برگزاری این همایش گفت: ۲۰۰ سال است که با دخالتهای انگلستان در امور ایران مواجهیم و تاریخ ایران را نمی‌توان بدون بررسی سیاستهای انگلستان مورد شناخت و بررسی کافی قرار داد. حضور انگلستان در ایران عمیق است و اسناد و مدارک بسیاری از دال بر این امر موجود است. البته تاکنون کتابها و مقالات بسیاری منتشر شده است اما نیاز داریم که شناخت جدی‌تری نسبت به سیاستهای انگلیسی‌ها در ایران داشته باشیم.
 
جو ضدانگلیسی در ایران؛ از ۱۳۰۰ تاکنون
حقانی ادامه داد: انگلیسی‌ها از حدود سال ۱۸۰۰ میلادی حساب ویژه‌ای برای ایران باز کردند و مبنای سیاست آنها ابتدا تضعیف و بعد نابودی ایران بود. از سال ۱۳۰۰ شمسی به بعد دست‌شان رو شده بود و ملت ایران نسبت به سیاستهای انگلیسی‌ها حساس بودند و جو ایران به شدت ضد انگلیسی شده بود. ما اکنون ۱۰۰ سال بعد این حساسیت را نسبت به سیاستهای انگلیسی‌ها مورد بررسی قرار می‌دهیم و اعتراضات ایرانیان به انگلستان را در اشکال مختلف آن از تظاهرات سالهای ۱۳۰۰،۱۳۰۱، ۱۳۰۲ و... گرفته تا نهضت نفت، انقلاب اسلامی، فتنه سال ۸۸ و تا همین امروز را در این همایش تبیین و تحلیل می‌کنیم.
 
وی با اشاره به جزئیات مقالات ارسال شده به این همایش گفت: استقبال خوبی صورت گرفته و ۳۲۰چکیده مقاله و ۱۷۵ مقاله کامل به دست ما رسیده که از آن میان ۳۰ مقاله را برگزیده‌ایم و در حاشیه این همایش میزگردها و برنامه‌های جانبی خواهیم داشت.
 
رونمایی از اسنادی درباره دخالت انگلیسی‌ها در ایران
رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در پاسخ به پرسش تسنیم مبنی بر سنخ اسنادی که در این همایش رونمایی خواهد شد، گفت: بخشی از این اسناد، به اوایل ۴۰ و ۵۰ که سالهای سرنوشت‌ساز برای ایران و شامل سالهای پایانی رژیم پهلوی و بارقه‌های آغازین انقلاب اسلامی است مربوط می‌شود. بخشی از اسناد هم در حاشیه همایش در قالب نمایشگاهی ارائه خواهد شد.
 
نه توطئه‌انگاری را قبول داریم و نه توطئه‌انکاری را
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به دو مفهوم «توطئه‌انگاری» و «توطئه‌انکاری» درباره سیاست انگلیسی‌ها در ایران گفت: یکی از مقالات این همایش به همین موضوع پرداخته است. ما هیچکدام از این دو رویکرد را قبول نداریم و معتقدیم با این چارچوب غلط نمی‌توان تاریخ ایران را تحلیل کرد. البته برخی از توطئه‌انگاران انقلاب ایران را محصول سیاست انگلیسی‌ها می‌دانند و انقلاب و ایستادگی مردم در مقابل استکبار را نادیده می‌انگارند.
 
حقانی تصریح کرد: برخی ساده‌انگارانه نقش و دخالت غرب و از جمله انگلستان در امور ایران را انکار می‌کنند در حالی که در اسناد متعددی بر دخالت آشکار انگلیسی‌ها و مقدرات ایرانیان از جمله دو کودتای انگلیسی ۱۲۹۹ و ۱۳۳۲ تصریح شده است. انگلیسی‌ها حتی با دست‌نشاندگان خود در ایران برخورد مناسبی نداشتند و افرادی مانند خود شاه، علم و دیگران بر این دخالت آشکار تصریح کرده‌اند و متاسفانه در بسیاری از مواقع پذیرفته‌اند که تحقیر شوند.
 
از دخالت در حاکمیت تا سکولاریته کردن
وی ادامه داد: انگلیسی‌ها غیر از دخالت در حاکمیت، فرهنگ دینی را هم هدف قرار می‌گیرند و دنبال نوعی سکولاریزم در ایران هستند. آنان با استفاده از رسانه‌های خود و به‌ویژه بی‌بی‌سی در پی تغییر سبک زندگی مردم ایران اهستند. در این همایش مقالاتی از کشورهایی چون لبنان، عراق، افغانستان و ارمنستان نیز حضور دارند و در بخشی از مقالات این همایش به نقش انگلستان در حذف زبان فارسی در شبه قاره و فارسی‌ستیزی انگلیسی‌ها اشاره شده است. انگلیسی‌ها نمی‌توانند یک ایران قدرتمند را در منطقه تحمل کنند و بارها به صراحت می‌گفتند که باید برای صیانت از انگلستان در هندوستان ایران را باید در وحوشت و بربریت نگه داشت و هنوز که هنوز است انگلیس‌ها چنین نگاهی به ما دارند.
 
رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران اضافه کرد: آنها برای تضعیف ایران اقدام به تجزیه ایران کرده‌اند و طی سیاستهای آنان بخشهای بسیاری از ایران جدا شد. براساس این سیاست در سال۱۹۰۷ ایران را به سه قسمت و در سال ۱۹۱۵ قسمت میانی و باقیمانده آن را نیز با روسیه به دو قسمت تقسیم کردند.
 
حقانی با اشاره به جزئیات برگزاری این همایش و شخصیتهای حاضر در آن گفت: افتتاحیه این همایش با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان، مسئول نهاد معظم رهبری در دانشگاه‌ها خواهد بود و غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی از جمله سخنرانهای روز نخست این همایش محسوب می‌شود.
 
برخی فکر می‌کنند در رابطه با انگلستان تنها با سفارت مواجهیم
وی اضافه کرد: نقش نهادهای پنهان تاثیرگذار در سیاستهای انگلستان یکی از موضوعات بررسی شده در این همایش خواهد بود. برخی از افراد سعی دارند دخالت انگلیس در ایران را کمرنگ نشان دهند و ما نیز گاهی فکر می‌کنیم که ما در رابطه با انگلستان فقط با سفارت آن مواجهیم و این بینش را در سیاست خارجی خود هم تسری می‌دهیم؛ در حالی که انگلستان از طریق چند کانون در ایران اعمال سیاست می‌کرد که در کنار سفارت، حکومت هند بریتانیا، بانک شاهنشاهی، نماینده وزارت دریاداری و... از جمله این کانون‌ها هستند.
 
رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران پیامدهای امنیتی خط دیورانت بر اوضاع ایران، نقش انگلیسی‌ها در غارت نفتی ایران، نقش انگلستان در تحولات بلوچستان و تجزیه آن، پیامدهای اقتصادی حضور انگلیسی‌‌ها در خلال جنگ جهانی دوم، نقش انگلیسی‌ها در تحولات تالش شمالی، نقش انگلیسی‌ها در حمله روسیه به ایران، مسئله اروند و نقش انگلیس در حمله عراق به ایران، قیام‌های انجام شده علیه انگلیسی‌ها، سیاستهای استعماری در افغانستان و هرات، نفوذ در مطبوعات ایران، مقاومت نهاد مرجعیت در مقابل انگلستان و... را از جمله محورها و موضوعاتی دانست که در این نمایش بررسی خواهد شد.
 
حقانی در پاسخ به سوالی درباره بررسی دخالت انگلستان در رویدادهای جدید و اخیر ایران مانند انتخابات ۸۸ و نقش رسانه انگلیسی بی‌بی‌سی در این حوادث ، گفت: البته یکی از محورهای مهم این همایش انتخابات سال ۸۸ و اتفاقاتی است که بعد از آن رخ داد و دخالت بارز انگلیسی‌ها در آن مشاهده شد. بررسی این موضوع می‌تواند به خود انگلیسی‌ها در بازشناسی رفتارشان کمک کند و خوب است که آنها بدانند که مردم ایران تحرکات آنها را رصد می‌کنند و وجود بیش از ۹ دهه جو ضدانگلیسی در ایران بیراه نیست.
 
وی با بیان اینکه بررسی موضوعات می‌تواند مقدمه‌ای برای تجدید نظر انگلیسی‌ها در سیاستهای آنان در مقابل ایران باشد، گفت: دو مقاله پژوهشی خوب در حوزه نقش سفارت انگلستان و شبکه بی‌بی‌سی در انتخابات ایران در این همایش ارائه خواهد شد. سیاست انگلستان در ایران هنوز تغییر نکرده و آنان هر کاری را برای جلوگیری از پیشرفت ایران انجام می‌دهند و این سیاست به آمریکا و دیگر نقاط اروپا هم صراحت کرده است.
 
رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران درباره ویژگیهای خاص استعمار انگلستان در ایران خاطرنشان کرد: سیاست انگلیسی‌ها در ایران همراه مبتنی بر نفوذ، کسب اطلاع و تاثیرگذاری بوده است و آنان ظرفیت‌های موجود ایران را به خوبی شناخته و به نفع منافع خود استفاده می‌کردند. البته ما رجال برجسته‌ای مانند شهید مدرس و امام خمینی(ره) داشته‌ایم که در مقابل زیرکی انگلیسی‌ها زیرکانه ایستادند و امروز رمز ماندگاری و ایستادگی ما همین افراد هستند.
 
کارهای بزرگ منطقه، نقشه‌اش از انگلیسی‌هاست و اجرایش از کسی دیگر
وی ادامه داد: روش دیگر آنان این است که آشکارا عمل نمی‌کنند و به قول مرحوم شیخ حسین لنکرانی که ۸۰ سال سابقه مبارزه با انگلیسی‌ها را داشت «معمولا کارهای بزرگی که در منطقه اتفاق می‌افتد نقشه‌اش از انگلیسی‌هاست و اجرایش از کسی دیگر»؛ یعنی نقشه انگلیسی است که توسط روس‌ها و آمریکایی‌ها اجرا می‌شود. همچنان که تشکیلات فراماسونری به طور کامل انگلیسی است اما توسط فرانسوی‌ها در مناطق مختلف جهان پیگیری می‌شود.
 
همایش بین­المللی «کالبدشکافی سیاست انگلیسی‌ها در روزهای ۷ و ۸ آبان‌ماه در تالار علامه امینی دانشگاه تهران با حضور جمعی از اساتید داخلی و خارجی با هدف واکاوی اسناد تاریخی و بازخوانی سیاستهای انگلستان در ایران و اثرگذاری این سیاستها در شکل‌گیری فرق و انحرافات مذهبی و سیاسی در کشورمان از سوی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران برگزار می‌شود.
 

رئیس همایش بین المللی کالبدشکافی سیاست انگلیسیها در ایران :
اهداف همایش کالبد شکافی سیاست انگلیسیها در ایران فراتر از مسائل سیاسی است
دکتر موسی حقانی با اشاره به همزمانی برگزاری همایش کالبدشکافی سیاست انگلیسها در ایران با تجدید رابطه ایران و انگلیس در حد کاردار غیر مستقر گفت: اهداف ما فراتر از مسائلی است که رخ می‌دهد.    به گزارش روابط عمومی و اطلاع‌رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران رئیس همایش بین‌المللی کالبدشکافی سیاست انگلیسیها در ایران در افتتاحیه این همایش که صبح امروز در تالار امینی دانشگاه تهران برگزار شد با بیان این مطلب افزود ارتباط ایران و انگلیس در سطح کاردار غیر مستقر نیز از ترفندهای انگلیسیهاست.   وی درباره این همایش خاطرنشان کرد ما نزدیک بیست سخنرانی در سالن اصلی و کارگاههای مجاور داریم و دو روز کامل به صورت گسترده دربار‌ه روابط ایران و انگلیس صحبت می‌کنیم. بنابه تأکید رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران کشورمان همواره در منطقه نقش مهمی داشته که با انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی و تحولات منطقه اهمیت ایران چند برابر شده است. حقانی تصریح کرد: از ابتدایی که انگلیسیها قصد حضور در منطقه را داشته‌اند و هندوستان را تسخیر کردند ایران کشوری قدرتمند بود اما به واسطه سیاستهای انگلیس توانمندی ما در دوران قاجار و پهلوی کمتر شد و ما همچنان تا امروز با سیاستهای این دولت در قبال کشورمان مواجه هستیم. وی تأکید کرد: ما با دولتی مواجهیم که هدفش نابودی ایران است. به باور رئیس همایش کالبدشکافی سیاست انگلیسیها در ایران حتی اگر امروز هم بخواهیم با کشور انگلستان رابطه داشته باشیم لازم است تا این کشور را بشناسیم و دیدگاههایش را بدانیم و متناسب با این دیدگاهها رابطه برقرار کنیم زیرا اگر این مسائل را در نظر نگیریم با توجه به پیشینه سیاست انگلستان در اعمال نفوذ و سلطه در برقراری رابطه باز هم ممکن است فریب بخوریم. وی تأکید کرد باید کشوری را که هدفش نابودی ایران است بشناسیم. دکتر حقانی در توضیح هدف نابودی ایران در سیاستهای انگلیس به قرارداد تقسیم ایران در سال 1907 و توطئه نابودی ایران میان روسیه و انگلیس در سال 1913 اشاره کرد و افزود: جدایی نقشهای مهمی از کشورمان نیز محصول این سیاستهاست. رئیس همایش کالبدشکافی سیاست انگلیسیها در ایران دلیل دیگر لزوم مطالعه و شناخت سیاستهای این کشور را شبکه پیچیده‌ا‌ی دانست که انگلستان در منطقه ما از گذشته دارد. وی افزود اینها به شکل آشکار و پنهان با گروههای مختلف و دشمنان ذاتی کشور ایران همچون رژیم غاصب صهیونیستی هم پیمان اند و اصولا خودشان در شکل گیری این مولود نامشروع نقش داشته اند و هم اکنون نیز از آن حمایت می‌کنند. حقانی با اشاره به تصاویر و اسناد به نمایش درآمده در جنب این همایش خاطرنشان کرد بخشی از اسناد آماده نشد تا در این همایش ارائه شود اما در آینده نزدیک در سایت موسسه یا در کتابهای اسنادی جدید این اسناد که بیانگر مداخله انگلیس در مسائل ایران تا سه چهار سال اخیر هستند به نمایش در خواهد آمد. وی خاطر نشان کرد انگلیس دشمنی آشکار با ملت ایران دارد و در ماجرای حمله نظامی به ایران افغانستان و عراق دست داشته اند پس باید چنین کشوری را شناخت. رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران با اشاره به حادثه تروریسی سراوان و گزارش BBC افزود: در خصوص این حادثه نیز به شیطنت این شبکه سلطنتی انگلستان را آشکارا می‌بینیم. این گزارش به گونه‌ای تنظیم می‌شود ما باید حساب هم پس بدهیم.   با پیام این مطلب افزود در این همایش تمام مسائل مطروحه از سال 1800 تا 2012 مورد بررسی قرار می‌گیرد اسناد ارائه شده در این همایش برخی مربوط به اواخر دهه 40و 50 که مقارن با دهه پایانی رژیم پهلوی و انقلاب اسلامی است و برای یادآوری دخالتهای انگلیس در ایران تدارک دیده شده است.   وی خاطرنشان کرد نیاز به مرور عمیق و جدی سیاستهای انگلیس در کشورمان برای برقراری ارتباط با این کشور لازم و ضروریست. مطالعه تاریخی روابط ایران و انگلیس نشان می‌دهد این کشور ایران قدرتمند بر نمی‌تابید و تمام تلاشش را برای تضعیف و نابودی ایران انجام داده است. حقانی تصریح کرد از سال 1300 شمسی به بعد دست انگلیسیها برای مردم ایران رو شده بود و از این تاریخ به بعد جو ایران به شدت ضد انگلیسی است. بنابه تأکید رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران این همایش فضای فرهنگی ـ اجتماعی ـ سیاسی کشور در صد سال گذشته که مردم ایران حساسیت بیشتری پیدا کرده اند را مورد بررسی قرار می‌دهد. حقانی تأکید کرد ما در این همایش به دنبال مسائل سیاسی روز نیستیم هرچند نمی توان غیر سیاسی بود صد سال است مردم ما از بدو سیاستهای انگلیسیها ناراحتند و ناراحتی خودشان را بروز می‌دهند اما سعی شده است در این همایش با استفاده از ظرفیت مطالعاتی و پژوهشی موجود دخالت انگلیسیها را مورد توجه قرار دهیم. وی گفت: ما در چارچوب تئوری توطئه به تحولات ایران نگاه نمی‌کنیم و توطئه‌نگاری و توطئه‌انکاری را قبول نداریم. این چارچوب نظری اشتباه است.



دبیر علمی همایش خبر داد:
سخنرانی 7 غیر ایرانی در همایش کالبدشکافی سیاست انگلیسیها در ایران
دکتر حسین احمدی دبیر علمی همایش کالبدشکافی سیاست انگلیسیها در ایران با بیان اینکه 320 چکیده مقاله و 175 مقاله در دبیرخانه این همایش دریافت شد افزود: 7 سخنران همایش از غیر ایرانیهایی هستند که مقالاتشان پذیرفته شده است.   به گزارش روابط عمومی و اطلاع‌رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران دکتر احمدی دبیر همایش کالبدشکافی سیاست انگلیسیها در ایران در مراسم افتتاحیه این همایش که صبح امروز در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد درباره برگزاری این همایش گفت: فراخوان همایش کالبدشکافی سیاست انگلیسیها در ایران زمستان سال 90 ارائه شد و قرار بود پس از یکسال این همایش برگزار شود اما از آنجائی که در همایش قبلی برگزار شده توسط موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران و تقارن با فصل زمستان و بارندگی 18 نفر از سخنرانان ما موفق به حضور در همایش نشدند تصمیم بر این شد تا همایش به وقت دیگری موکول شود. بنابه تأکید دبیر علمی همایش کالبدشکافی سیاست انگلیسیها در ایران مقالاتی در این همایش برگزیده شدند که تهیه آنها مبتنی بر اسناد منتشر نشده و تحقیق میدانی باشد. احمدی تصریح کرد: مقالاتی که از روی اسناد مکتوب نوشته شده باشند با توجه به فرصت این همایش چندان ویژه به شمار نمی‌روند. وی در رابطه با روند انتخاب مقالات برگزیده توضیح داد: برای انتخاب مقالات 2 تا 3 داور آنها را بازبینی کردند و در صورت تأیید و یکسان بودن نظر تمام داوران مقاله برگزیده می‌شد در غیر این صورت مقالات به ما ارجاع داده می‌شد تا دوباره بازبینی شود. دبیر عملی همایش کالبدشکافی سیاست انگلیسیها در ایران دلیل نپذیرفته شدن تعداد کمی از مقالات را بی‌ربط بودن موضوع مقاله با فراخوان همایش و یا خارج بودن بازه زمانی آن از زمان اعلام شده یعنی 1800 میلادی تا 2012 دانست. وی تأکید کرد: قالب سخنرانانی که مقالاتشان پذیرفته شده مراکز آرشیوی دنیا در رابطه با انگلستان را دیده بودند از جمله اسناد وزارت امور خارجه و مرکز اسناد انقلاب اسلامی و همینطور اسناد موجود در موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران مواردی بودند که در مقالات برگزیده دیده می‌شد. احمدی اعلام آمادگی کرد تا مقالات دیگری در این موضوع را بپذیرند. وی افزود: مجموعه مقالات ارائه شده در این همایش بزودی منتشر خواهد شد.
 
رئیس اداره اسناد موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران گفت: نمایش بیش از چهل عکس و سند در جنب همایش کالبدشکافی سیاست انگلیسی‌ها در ایران به گفته حسین کلاته رئیس اداره اسناد موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در حاشیه همایش کالبدشکافی سیاست انگلیسیها در ایران بیش از چهل عکس و سند نمایشگاهی در خصوص استعمار انگلیس به نمایش در آمده است. وی درباره موضوعات این اسناد و عکسها گفت: قرارداد رویتر، تحریم تنباکو و میرزای شیرازی، اسناد ارائه شده استعمار انگلیس در بحث مشروطه، تصاویری از تحصن در سفارت انگلیس، اسنادی در ارتباط با علما و نقششان در رهبری نهضت مشروطه، کودتای سوم اسفند، رضا شاه، کابینه سیدضیاء، عکس و اسنادی از شاپور ریپورتر و سر اردشیر جی، اسناد نقش و نگاه بریتانیا به ترکیب نمایندگان مجلس، اسناد و مدارکی ارائه شده درباره جنگ جهانی دوم و اشغال ایران، ملی شدن صنعت نفت و نقش انگلیس در آن، فراماسونری و نقش انگلیس در ایجاد شبکه‌های فراماسونری در ایران از جمله اسناد و تصاویری است که در این نمایشگاه ارائه شده است. بنابه تأکید وی در این اسناد و تصاویر می‌توان به روشنی سیطره استعمار پیر انگلیس از گذشته تا 22 بهمن سال 57 را مشاهده کرد. بازدیدکنندگان می‌توانند در بازدیدشان شمه‌ای از تاریخ معاصر ایران را ببینند.   گفتنی است این نمایشگاه طی روزهای 7 و 8 آبان همزمان با برگزاری همایش کالبدشکافی سیاست انگلیسی‌ها در ایران در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برقرار خواهد بود.