وی اگرچه مرد نظامی و جنگی بود، بیشتر به یک افسر «بزمی» شباهت داشت تا یک افسر «رزمی»: دارا بودن قدرت مطلق و نزدیکی به رضاشاه، ‌او را به‌‌تدریج به سمت خوشگذرانی‌‌های شبانه، شب‌‌زنده‌‌داری و شنیدن آواز زنان متمایل کرد

 
پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ محمدصادق کوپال، فرزند میرزا محمد تاجر، متولد 1272ش، در خوی است.[1] از پیشینه خانوادگی و دوران کودکی وی اطلاعاتی در دسترس نیست، اما آنچه مهم است تحصیلات نظامی و ورود به دستگاه شهربانی است که وی را به یکی از صاحبان قدرت تبدیل کرد و با اشخاصی مانند تیمورتاش، داور و نصرت‌‌الدوله فیروز برابر نمود.[2] سیر صعودی قدرت و ترقی او در نظام استبدادی رضاشاه، با کارکرد نظامی، ساز و کار پیکار با مخالفان مشروطه، پیش از رسیدن رضاشاه به سلطنت؛ و سرکوب مخالفان و تحدید آزادی و محدود کردن فعالیت‌‌های اجتماعی شهروندان در دوره قدرت افسارگسیخته پهلوی اول همراه است.
 
افسر بزمی
اغلب،‌ دو مؤلفه «قدرت» و «ثروت» با «اخلاق» و «خویشتن‌‌داری» چندان همانند و هماهنگ نیستند و معمولا رشد و بالندگی یک جنبه از طرفین،‌ کاهش و یا افول دیگری را به‌‌دنبال خود می‌‌آورد. در مورد کوپال هم این گزاره صادق است. وی اگرچه مرد نظامی و جنگی بود، بیشتر به یک افسر «بزمی» شباهت داشت تا یک افسر «رزمی»: دارا بودن قدرت مطلق و نزدیکی به رضاشاه، ‌او را به‌‌تدریج به سمت خوشگذرانی‌‌های شبانه، شب‌‌زنده‌‌داری و شنیدن آواز زنان متمایل کرد.
 
یکی دیگر از ویژگی‌های کوپال، هوش زیاد و پُرحرفی وی بود. بنا بر گفته بولارد: «نه معلوماتی دارد و نه جاه‌‌طلبی حرفه‌‌ای است. تاحدی به مسابقه اسبدوانی هم علاقه‌‌مند است».[3] کوپال نمونه مثالی شخصی است که بعد از کودتای رضاخان در سال 1299ش و به صِرف نظامی بودن،‌ در خدمت سردار سپه و رضاشاه قرار گرفت. سیاست تجدد آمرانه شاه، صرفا محدود به نهادسازی و متمرکزسازی سیاسی و اقدامات خشن و مختل‌‌کننده‌‌ای چون جابه‌جایی ده‌‌ها هزار عشایر و اجبار آنها به یکجانشینی ‌نبود، بلکه خودکامگی وی اصلاحات فرهنگی و مظاهر ظاهری مدرن را هم شامل می‌‌شد. هنگامی‌‌که منویات او نه به‌‌صورت «قانون»، بلکه به‌‌صورت «فرمان» درآمد، شهربانی به دست بلند او در تغییر، دگرگون‌‌سازی و «جبران عقب‌‌ماندگی جامعه»! تبدیل شد.[4]
 

بازدید رضاخان پهلوی، وزیر جنگ، از یک مانور نظامی:

 از راست: 1. جان محمد امیرعلایی 2. محمدصادق کوپال 3. رضاخان سردار سپه 4. علی ریاضی 5. علی نقدی 6. قاسم‌خان والی 7. عباسقلی جلایر 8. جعفرقلی بیگلرپور 9. مرتضی یزدان‌‎پناه 10. نصرت‌الله‌خان آیرم 11. محمد شیخ لینسکی
شماره آرشیو: 1827- 1ع

محمدصادق کوپال
(برگرفته از کتاب «تاریخ ژاندارمری ایران از قدیمی‌ترین ایام تا عصر حاضر‎»)