ما صورت‌مسئله‌ای در تاریخ ایران داریم که هم در دوره مشروطه دیده شد و هم در انقلاب اسلامی. در جریان مشروطیت دو جریان دینی و سکولاریسم به هم رسیدند. به نظر من مشروطه یک بیداری اسلامی است که در این دوره خود را نشان داده است. از سوی دیگر هم جریان مدرنیزاسیون ناقص است که به صد سال قبل هم باز می‌گردد. این دو جریان در مشروطیت با هم تلاقی پیدا کردند و هرکدام مثلثی را شکل دادند. یک ضلع مثلث بیداری اسلامی، بیداری و اندیشه دینی، ضلع دوم هویت و ضلع سوم هم تجدد دینی است که امروز هم با آن مواجه هستیم. از سوی دیگر، سه پایه اصلی حکومت پهلوی، سکولاریسم، مدرنیزاسیون و بحران هویت است که میلیتارسیم را هم باید به آنها اضافه کرد.
