مجلس هفدهم و مصدق - تصاوير بزرگ

فرانک نظری تشکیل مجلس هفدهم همزمان با نخست‌وزیری دکتر مصدق، از دوره‏های پر فراز و نشیب قانونگذاری در تاریخ مجلس شورا به حساب می‏‏‌آید. که از آن جمله تقاضای دکتر مصدق درباره اصلاح قانون انتخابات است که با مخالفت شاه روبه‌رو می‏‌شود و هدف دیگر وی که در دوران نخست‌وزیری تلاش فراوانی برای رسیدن به آن کرد ملی کردن صنعت نفت و خارج کردن انگلیسیها از این داستان است. مسئله نفت در دوره شانزدهم به حدی ذهن مصدق را درگیر کرده بود که نتوانست در اصلاح قانون انتخابات دوره مذکور موفق شود و به همین علت انتخابات دوره هفدهم به ترتیب گذشته انجام شد. فرمان انتخابات دوره هفدهم در 31 شهریور سال 1330 صادر شد، مصدق در حالی که ایران را برای شرکت در دادگاه لاهه ترک می‏‌کرد دستور توقف رای گیری را بعد از انتخاب 80 تن از نمایندگان صادر و ادامه کار را به بازگشت خود موکول کرد سرانجام دوره هفدهم مجلس در تاریخ 7 اردیبهشت 1331 با حضور شاه افتتاح شد. در روز 8 اردیبهشت یعنی یک روز بعد از افتتاح مجلس مصدق نامه‏ای به مجلسیان نوشت و در آن به فساد حوزه‏‌های تبلیغاتی اشاره کرد. مکاتبات انجام شده با وزارت کشور در مورد مداخله در انتخابات با تحریک مردم و اختلال در نظم مناطق، خود گواه این ادعاست. از مهمترین قوانین این دوره، می‏‌توان به واگذاری اختیارات شش ماهه مصدق، اشاره کرد، اختیاراتی که توسط آن می‏‌توانست لوایحی را که در برنامه دولت ضروری بوده پس از بررسی فراوان تقدیم مجلس کند. در تیرماه 1331 مصدق از شاه درخواست کرد تا وزارت جنگ را به وی بسپرد، اما با مخالفت شاه در 25 تیر 1331 مصدق از مقام خود استعفاء داد وی در استعفانامه خود می‏‌گوید: برای آنکه اوضاع فعلی حالت بحرانی دارد ــ لازم دیدم که پست وزارت جنگ را نیز شخصا به عهده بگیرم، چون این موضوع مورد تصویب ذات همایونی قرار نگرفته است ــ بهتر است دولت دیگری سرکار بیاید که بتواند منویات و خواسته‌‏های شاهنشاه را انجام دهد... در پی تظاهرات سی‏‌ام تیر ماه 1331 و کشته شدن تعدادی از مردم سرانجام، قوام استعفاء داده و با رای تمایل مجلس بار دیگر به دکتر مصدق به نخست‏‌وزیری ایران رسید. مکاتبات با محمد مصدق نخست وزیر در مورد استعفای قوام و تبریک به مناسبت انتخاب مجدد وی به نخست‏‌وزیری و اشاره به قتل‌عام وحشیانه مردم در سی‏ام تیر ازجمله مطالب حائز اهمیت این دوره زمانی است. دیدگاه خبرگزاریهای خارجی در مورد نحوه عملکرد مصدق از اختیارات یادشده و نظریات نمایندگان مجلس در همین مورد از جمله مسایل مهم روز به حساب می‏‌آید. در 5 مرداد ماه سال 1331 دکتر مصدق وزیران کابینه خود را معرفی و با استفاده از قانون اختیارات به اصلاح قوانین دادگستری، قانون مطبوعات، قانون انتخابات، قوانین مجلس شورای ملی، شهرداریها، ایجاد شورای محلی در دهات جهت اصلاح امور اجتماعی و ... اقدام کرد. از اصلاحات قانون انتخابات مجلس شورای ملی در آن دوره می‏‌توان به حفظ صیانت از صندوق آراء، تشکیل شوراهای ده جهت جلوگیری از تقلب در شهرستانها، تعیین فهرست اسامی منتخب هر حوزه، لایحه قانونی وصول عوارض از بنزین جهت کمک به مستمندان، تاسیس شهرداری جهت عمران و آبادی شهرها و قصبات اشاره کرد. اصلاح برخی قوانین مجلس شورای ملی در دوره نخست‌‏وزیری دکتر محمد مصدق مانند تشخیص عوارض در دهات، اصلاح افزایش سهم کشاورزان و .... انجام شد. لایحه لغو عوارض در روستاها، نمونه ای از مجموع قوانین مصوب بر پایه اختیارات یاد شده می‏‌باشد. لایحه قانونی اصلاح قوانین مربوط به هزینه‌‏های دادگستری با استفاده از قانون اعطاء اختیارات مصوب نخست‌وزیر از جمله رویکردهایی است که در این ایام می‏‌توان بدان اشاره کرد. جدا از اصلاح قوانین یاد شده، روابط دیپلماسی ایران با انگلستان بود که به دلیل سوء‏نیت انگلیس نسبت به سیاست ایران در طی ماههای گذشته مصدق را به قطع این روابط و فراخوان اعضای سفارت خود از خاک این کشور واداشت. در اول آبان سال 1331، مجلس شورای ملی، لایحه کاهش دوره سناتوری را از 6 سال به 2 سال به تصویب رساند هنگامی که این قانون به توشیح شاه رسید مجلس سنا به علت اتمام دوره، منحل شد. مصدق در اثر کشمکشهای خود در دربار کم‌‏کم نفوذ خود را از دست داد. در نهایت، تلاش و دست‏‌اندازیهای دول بیگانه و تلاش مصدق برای حفظ دولت خود، منجر به کودتای 28 مرداد 1332، تظاهرات و تشنج در تهران، تصمیم شاه به ترک وطن، عزل مصدق، انتصاب زاهدی به نخست‏‌وزیری، توقیف مصدق و همکارانش و انحلال مجلس شورای ملی و سنا در 28 آبان 1332 شد.

مجلس هفدهم و مصدق

گزارش درباره مهمترین وقایع دوره هفدهم مجلس از قبیل: تشنج در انتخابات، ارجاع دولت انگلستان به دیوان داوری لاهه
شماره آرشیو عکس: 54 و 53-19- 113گ

مجلس هفدهم و مصدق

تلگراف حسینعلی حجازی بازرس انتخابات طبس به وزارت کشور: مطلع نمودن مخاطب از ایجاد اختلال در امر انتخابات منطقه یاد شده توسط غلامرضا غائی‏کار کارمند اداره فرهنگ
شماره آرشیو عکس: 123-210- 5 م

مجلس هفدهم و مصدق

اخذ اطلاع از خبرگزاریهای بیگانه: تحلیل استعفای مصدق از نخست‏وزیری، تصمیم نمایندگان مجلس به تحصن، متن استعفانامه مصدق و ...
شماره آرشیو عکس: 55 تا 51 - 186 - 5 م

مجلس هفدهم و مصدق

نامه اهالی خرمشهر به رئیس مجلس شورای ملی: ارائه استشهاد محلی در تأیید و حمایت از نخست‏وزیری محمد مصدق
شماره آرشیو عکس:38-97- 5 م

مجلس هفدهم و مصدق

نامه حاج ابوالحسن افضلی سرپرست ایل و عشایر دلارستاق لاریجان به محمد مصدق نخست‏وزیر: ابراز تاسف و تالم از واقعه کشتار سی‏ام تیر و عرض تبریک به مناسبت نخست‏وزیری مجدد مخاطب
شماره آرشیو عکس: 35 و 34 - 101 - 5 م

مجلس هفدهم و مصدق

تلگراف اهالی کردکوی به مصدق نخست‌وزیر، آیت‌الله کاشانی و حسین مکی : ابراز تاسف از استعفای مصدق، اعلام حمایت از نامبرده و شهدای واقعه 30 تیر 1331، عرض تبریک به مناسبت سقوط حکومت قوام‌السلطنه
شماره آرشیو عکس: 451 - 310 - 5 م

مجلس هفدهم و مصدق

نقد و تفسیر خبرگزاری خارجی از نحوه عملکرد مصدق درباره اختیارات ماخوذه
شماره آرشیو عکس: 250- 208 - 5 م

مجلس هفدهم و مصدق

متن اصلاح قانون مجلس شورای ملی مصوبه دوره نخست‌وزیری دکتر محمد مصدق به منظور صیانت از صندوق آرا، افزایش سهم کشاورزان و سازمان عمران در کشاورزی، تشکیل شوراهای ده و جلوگیری از رای گیری تقلبی از کشاورزان، تنظیم فهرست اسامی انتخاب‌کنندگان و ...
شماره آرشیو عکس: 42 تا 38 -40 - 5 م

مجلس هفدهم و مصدق

گزارش وزارت کشور در مورد امور عمرانی در روستاها در راستای اجرای لایحه افزایش سهم کشاورزان و تصویب عدم وصول صدی پانزده از کشاورزی
شماره آرشیو عکس: 49 -40 - 5 م

مجلس هفدهم و مصدق

تصویب لایحه لغو عوارض روستاها منطبق بر اختیارات داده شده به مصدق
شماره آرشیو عکس: 132-269- 5 م

مجلس هفدهم و مصدق

اصلاح قوانین مربوط به هزینه‏‌های دادگستری با استناد به قانون اعطای اختیارات مصدق
شماره آرشیو عکس: 79-269- 5 م

مجلس هفدهم و مصدق

انحلال تشکیلات وزارت دادگستری بنا به دستور مصدق و انتخاب حشمت‏الله قضایی و محمد سروری به ریاست وزارتخانه مذکور
شماره آرشیو عکس: 248 و 247 - 208 م

مجلس هفدهم و مصدق

گزارش اداره کل انتشارات و تبلیغات مشتمل بر قطع روابط ایران و انگلیس با تصویب کابینه محمد مصدق به دلیل عدم عدول انگلستان از سیاستهای قبلی خود در مسائل نفتی ایران
شماره آرشیو عکس: 13 تا 11-293 - 5 م

مجلس هفدهم و مصدق

تعیین مدت نمایندگی سناتورها بر اساس لایحه جدید و خاتمه رسمی دوره مجلس سنا
شماره آرشیو عکس: 20 و 19- 293- 5 م

مجلس هفدهم و مصدق

تعیین مدت نمایندگی سناتورها بر اساس لایحه جدید و خاتمه رسمی دوره مجلس سنا
شماره آرشیو عکس: 20 و 19- 293- 5 م

مجلس هفدهم و مصدق

متن یک سخنرانی مبنی بر تمجید از کودتای 28 مرداد 1332 و نجات ایران از سراشیبی سقوط، ایجاد اغتشاشات توسط توده‌ایها، اهانت به مذهب و مقدسات ملی، اقدام شاه به ترک ایران، برکناری مصدق، انتصاب زاهدی به نخست‌وزیری، شکست جمهوری دمکراتیک حزب توده
شماره آرشیو عکس: 16 و 15- 375- 6 م

مجلس هفدهم و مصدق

https://iichs.ir/vdcj.8etfuqetysfzu.html