در تاریخ معاصر ایران، در سیامین روز از تیرماه 1331، جانبازی و ایثارگری ملت حق طلب و استقلال جوی ایران، درخشش ویژه دارد. در این روز، به رغم تدارک یک ظاهر قانونی برای ازمیان بردن دستاوردهای نهضت ملی، مردم ایران به ندای رهبر روحانی این جنبش، آیتالله سید ابوالقاسم کاشانی پاسخ مثبت گفتند و با همت والای خویش، دربار و دیگر نمایندگان استعمار را به عقب راندند و قدرت خود را به رخ جهانیان کشیدند.
درمجموعه ای که پیش روی دارید، نقش آفرینان مثبت و منفی این رویداد تاریخی و نیز پیامدهای آن به تصویر کشیده شده اند. امید آنکه تاریخ پژوهان نهضت ملی را به کارآید.
درسال1331بیشتر وقت دکترمحمد مصدق، به چالش ومذاکره با دولتهای خارجی به ویژه دولت آمریکا گذشت، با این حال به نظر می رسید که دربه سرانجام رساندن ملی شدن نفت، توفیق چندانی نیافته است.تصویر او را در مذاکره با «هریمن«وزیر خارجه وقت آمریکا نشان می دهد
دکتر مصدق در معرفی کابینه خود به محمدرضا پهلوی، اعلام کرد که وزارت جنگ را خود برعهده خواهد داشت، امری که مطابق عرف نبود وشاه با آن مخالفت کرد
دکتر مصدق پس از مخالفت شاه با تصدی وزارت جنگ توسط وی، به منزل رفت واستعفای خود از نخست وزیری را اعلام نمود.او درباره این استعفا، با هیچیک از همپیمانان سیاسی خود مشورت نکرد
به شهادت اسناد، درمیان اعضای جبهه ملی وهمپیمانان سیاسی دکتر مصدق، تنها حسین مکی توانست در دوران خانه نشینی وی، با او دیدار کند
مجلس بلافاصله پس از استعفای مصدق، به نخست وزیری احمد قوام ملقب به «قوام السلطنه»رای داد.محمدرضا پهلوی نیز حکم نخست وزیری را به نام وی صادر کرد
اسناد تاریخی نشان می دهد که به رغم عدم تمایل محمدرضا پهلوی به نخست وزیری قوام، اشرف پهلوی نقش شاخصی درنیل او به این مقام ایفا کرد
شماره آرشیو: 1342-11ع
شماره آرشیو: 1342-11ع
احمد قوام پس از جلوس برکرسی صدارت، دربیانیه ای مخالفان را تهدید به محاکمه صحرایی واعدام کرد!برخی براین باورند که این اطلاعیه، به قلم مورخ الدوله سپهر به نگارش درآمده بود
پس از انتشار بیانیه قوام، آیتالله سید ابوالقاسم کاشانی دربیانیه و نیز گفت وشنودی مطبوعاتی، با محکوم کردن تهدیدات وی، به طور قاطع خواهان بازگشت دکتر مصدق به نخست وزیری شد
درروزهای 26 تا30 تیرماه1331، چهرههایی چون علی امینی وحسین علاء برای وساطتِ پذیرش نخست وزیری قوام، نزد آیتالله کاشانی آمدند که با پاسخ منفی وی مواجه شدند
شاه در روز30 تیر، 1331برای اعضای جبهه ملی پیام فرستاد تا یکی از میان خود را برای نخست وزیری برگزینند که با واکنش منفی مظفر بقایی وچند تن دیگر روبرو شد
بعدها فاش شد که درجریان مبارزات منتهی به 30 تیر، عیسی سپهبدی از اعضای حزب زحمتکشان به دیدار قوام رفته بود.این حزب پس از افشای این خبر اعلام کرد که ملاقات او خودسرانه بوده واین فرد مستعفی شناخته می شود.در تصویر سپهبدی درکنار شمس قنات آبادی دیده می شود
نمایی از تجمعات عصرگاه 30 تیر، آنگاه که خبر استعفای قوام اعلام شد. این تصویر به امضای آیتالله کاشانی رسیده است
مراسم بزرگداشت شب هفت شهدای 30 تیر از سوی مجمع مسلمانان مجاهد.درتصویر سید مصطفی کاشانی در حال قرائت بیانیه آیتالله کاشانی درتجلیل از ملت ایران است.
چند روز پس از بازگشت دکتر مصدق به نخست وزیری، آیتالله کاشانی درنامه ای به وی، از برخی انتصابات وی انتقاد کرد
مجلس شورای ملی دریکی از اولین مصوبات خود پس از30 تیر، قانون محاکمه ومصادره اموال احمد قوام را تصویب کرد
مجلس شورای ملی دریکی از اولین مصوبات خود پس از30 تیر، قانون عفو شهید خلیل طهماسبی را صادر کرد.درتصویر او پس از آزادی ودردیدار با آیتالله کاشانی دیده می شود
دراولین جلسات مجلس شورای ملی پس از30 تیر، کمیسیونی به ریاست مظفر بقایی کرمانی برای تعقیب عاملان وآمران کشتار30 تیر ازجمله احمد قوام ، تشکیل شد
دکتر مصدق اعتقادی به تعقیب ومجازات احمد قوام به دلیل کشتار30 تیر نداشت، لذا او را تحت حمایت خود گرفت
مظفر بقایی کرمانی پس ازمدتی اعلام کرد که به دلیل کارشکنیهای دولت، تعقیب عاملان وآمران کشتار30 تیرمقدور نیست
iichs.ir/vdcb.9baurhbzgiupr.html