تیتو انقلابِ شاهانه را ستود!/شاه شخصیت تیتو را ستود/ مطمئن هستم که شما در حل مشکلات یوگسلاوی موفق خواهید شد!/مصاحبه مطبوعاتی/گزارش مطبوعات ایران از استقبالی که در مراکش از شاه شد!/اعلامیه تعطیل عمومی/تشکیل سمینار معماری اسلامی در تهران/نماینده دائمی آلمان در سازمان ملل به تهران آمد/ساختمان‌های مقدماتی ذوب آهن تا آخر سال جاری پایان می‌یابد/دادگاه تجدید نظر نظامی متهمین شبکه حزب توده به صلاحیت خود رأی داد/«شوروی پیشنهاد انحلال تمام پیمان‌های نظامی جهان را مطرح می‌کند»!
تیتو انقلابِ شاهانه را ستود!
روزنامه «اطلاعات» نوشت: شاهنشاه و مارشال تيتو، رئیس‌جمهوری یوگسلاوی، در آخرین روز اقامت شاهنشاه در این کشور، در يك مصاحبه مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی شرکت کردند.
رهبران دو کشور در این مصاحبه پیرامون نتایج مذاکرات یوگسلاوی سخن گفتند و نظریات مشترك خود را درباره مسائل مهم بین‌المللی تشریح نمودند و نیز به سؤالات نمایندگان مطبوعات و رادیو تلویزیون پاسخ گفتند.
در آخرین شب اقامت شاهنشاه آریامهر در یوگسلاوی نیز در میهمانی شام پرزیدنت تيتو، رهبران ایران و یوگسلاوی نطق‌های دوستانه‌ای ایراد کردند.
مارشال تیتو، رئيس‌جمهوری یوگسلاوی، در سر میز شام چنین گفتند:
آن اعليحضرت توانستند در همین مدت درباره پیروزی‌های ما و پیشرفت‌هایي که نصیب کشور ما شده است و نیز از مشکلات ما آگاه گردند. ما دشواری‌های خود را می‌دانیم و آگاه هستیم که هنوز هم با مشکلات ناشی از گذشته دست به گریبان هستیم. سلامت و شادکامی آن اعليحضرت و ملت دوست ایران را آرزومندیم.
شاه شخصیت تیتو را ستود/ مطمئن هستم که شما در حل مشکلات یوگسلاوی موفق خواهید شد!
در پاسخ سخنان تیتو، شاه اظهار داشت:
من درباره شما مطالبی شنیده بودم و شما را یک شخصیت بزرگ و دلیر و فردی که توانسته است در مدتی کوتاه کارهای بزرگی انجام دهد، می‌شناختم. اما بین شنیدن و دیدن فرق بسیار است. من از زبان شما از مشکل‌ها و دشواری‌هایتان و بالاخره از موفقیت‌ها و پیروزی‌هایتان مطلع گردیدم.
باید اعتراف کنم که آنچه من در زمینه‌های مختلف و همچنین در زمینه زیبایی طبیعی کشور شما دیدم، از حد تصورم خارج بود. فکر می‌کنم مسئولان ممالک دیگر نیز باید نظیر اشخاص عادی و معمولی یکدیگر را ببینند و با هم سخن بگویند تا اساس دوستی مستحکمی را پایه‌گذاری کنند.
با توجه به این مطلب، یعنی شناختن شخصیت رهبری که نه تنها به ملت خود فکر می‌کند، بلکه شادی و خوشبختی سایر ملل را نیز خواستار است، من اطمینان دارم که شما، آقای رئیس‌جمهوری، در حل مشکلات کشور خود موفق خواهید شد. من با خاطراتی فراموش‌نشدنی از دیدار کشور شما به کشور خود بازخواهم گشت و خاطره این مسافرت دل‌پذیر و روزهایی را که در میان شما گذراندم، از یاد نخواهم برد.
مصاحبه مطبوعاتی
پس از ضیافت حضرت رئیس‌جمهوری يوگسلاوي، يك جلسه مصاحبه مطبوعاتی در پیشگاه شاهنشاه آریامهر و حضرت مارشال تيتو، رئیس‌جمهوری یوگسلاوی، در کاخ مخصوص رئیس‌جمهوری در جزیره بریونی ترتیب یافت.
در آغاز سردبیر اخبار خارجی رادیو تلویزیون «زاگرب» از شاهنشاه تقاضا کرد که نظر خود را درباره مسافرت به کشور یوگسلاوی بیان کنند.
شاه گفت: از دیدن کشور زیبای شما بسیار خوشحالم. صحبت از مصائب مردم یوگسلاوی در زمان جنگ و رهبری رئیس‌جمهوری شما بود که در تاریخ نیز به ثبت رسیده است. این نبرد دلیرانه ملت شما به خاطر آزادی و استقلال، نشان‌دهنده کوشش‌های یک مرد دلیر بود و در این راه شما موفق شدید. مهم‌ترین موضوع برای شما حل مشکلات ناشی از جنگ بود که می‌بایست بار دیگر خرابی‌ها را آباد و کشور را تجدید بنا کند تا مملکت شما به صورت یک کشور مدرن درآید. من آگاهم که شما قبل از جنگ چگونه بودید، امروز چه هستید و محققا در آتیه چه خواهید بود. مردم کشور شما بسیار بامحبت و فعال هستند، بنابراین خودتان می‌توانید دریابید که خاطرات من از این مسافرت چگونه بوده است.
دومین پرسش از سوی سناتور عباس مسعودی، مدیر مؤسسه اطلاعات، بود که از حضرت مارشال تیتو پرسیدند: ممکن است حضرت مارشال تیتو متقابلا نظرشان را درباره مسافرت شاهنشاه به یوگسلاوی بیان دارند؟
تیتو در پاسخ گفتند:
باعث خوش‌وقتی است که از اعلیحضرت همایونی درباره پیشرفت‌های ایران مطالب بسیار جالبی شنیدیم. برای ما کاملا واضح و روشن است که آن اعليحضرت در کشور خود دست به انقلاب اصلاحی عمیقی زده‌اند. این انقلاب شاهنشاه چهره ایران را در آینده نزديك به کلی دگرگون خواهد ساخت و در آینده‌ای بسیار کوتاه ایران را در ردیف یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای جهان قرار خواهد داد و من دراین‌باره آرزوی پیروزی و موفقیت شاهنشاه را دارم.[1]
گزارش مطبوعات ایران از استقبالی که در مراکش از شاه شد!
روزنامه «اطلاعات» نوشت: رباط دیروز گرم‌ترین و صمیمانه‌ترین احساسات را نسبت به میهمان عالي‌قدر مراکش، شاهنشاه ایران، ابراز داشت.
به مناسبت تشریف‌فرمایی شاهنشاه به رباط، دیروز در این شهر تعطیل عمومی اعلام شده بود تا همه مردم بتوانند در استقبال از میهمان عالی‌قدر خود شرکت جویند.
دیشب اعليحضرت سلطان حسن دوم، میهمانی با شکوهی به افتخار شاهنشاه ایران ترتیب دادند و رهبران ایران و مراکش، مذاکرات خود را پیرامون مسائل مختلف جهانی و روابط دو کشور، از امروز در رباط آغاز کردند.
هواپیمای حامل شاهنشاه آریامهر در ساعت 2:35 بعد از ظهر دیروز (به وقت تهران) وارد رباط، پايتخت مراکش، گردید و اعليحضرت سلطان حسن دوم، پادشاه مراکش، شخصا در فرودگاه این شهر از میهمان عالی‌قدر خود و ملت مراکش استقبال کردند.
در فرودگاه رباط اعضای هیئت دولت مراکش، رؤسای هیئت‌های سیاسی خارجی مقیم رباط و ایرانیان مقیم آن شهر برای استقبال از شاهنشاه حضور یافته بودند.
اعلیحضرت حسن دوم در پای پلکان هواپیما دست شاهنشاه آریامهر را به گرمی فشردند و به معظم له خوشامد گفتند. در فرودگاه مراسم استقبال رسمی ترتیب یافته بود؛ ۲۱ تیر توپ به افتخار ورود شاهنشاه آریامهر شليك شد و اعليحضرتین از برابر گارد احترام و صف مستقبلین گذشتند و به رسم مراکش، در عمارت فرودگاه به حضور شاهنشاه ایران شیر و خرما تعارف شد.
اعلامیه تعطیل عمومی
استاندار رباط به مناسبت آغاز بازدید رسمی شاهنشاه از مراکش، دیروز را تعطیل عمومی اعلام کرد.
استاندار رباط در اعلامیه خود نوشته است که با اعلام تعطیل عمومی به همه مردم فرصت داده شده است که توفيق استقبال و زیارت میهمان عالي‌قدر مراکش را پیدا کنند.
اتاق بازرگانی «کازابلانکا» نیز در همین زمینه اعلامیه‌ای منتشر کرده است. تمام شهرهایی که در این سفر مورد بازدید شاهنشاه قرار خواهد گرفت از هم‌اکنون با عکس‌هایی از شاهنشاه و پرچم‌های ایران تزئین شده است.[2]
تشکیل سمینار معماری اسلامی در تهران
امروز سخنگوی وزارت فرهنگ و هنر اعلام کرد: سمینار معماری اسلامی روز سه‌شنبه 24 خرداد به وسیله آقای پهلبد، وزیر فرهنگ و هنر، در محل آن وزارتخانه افتتاح خواهد شد.
نماینده دائمی آلمان در سازمان ملل به تهران آمد
قبل از ظهر امروز آقای فن براون، سفیر و نماینده دائمی آلمان در سازمان ملل، از مسافرت خاور دور وارد تهران شد. در فرودگاه مهرآباد، آقای سفیر آلمان در دربار شاهنشاهی و چند تن از شخصیت‌های سیاسی از آقای براون استقبال کردند.
آقای فن براون قبل از ظهر فردا با آقای قریب، معاون سیاسی و پارلمانی وزارت امورخارجه، ملاقات می‌نماید و ناهار را با آقای هویدا، نخست‌وزیر، صرف می‌کند.
ساختمان‌های مقدماتی ذوب آهن تا آخر سال جاری پایان می‌یابد
در يك جلسه مصاحبه مطبوعاتی که با حضور آقای مهندس پارسا، استاندار، و جمعی از مدیران و خبرنگاران جرائد در دفتر استانداری تشکیل گردید، آقای استاندار درباره ساختمان کارخانه ذوب آهن و سد زاینده‌رود اطلاعات تازه‌ای در اختیار خبرنگاران گذاشت.
آقای مهندس پارسا گفت: تا پنج سال دیگر بهره‌برداری از سد زاینده‌رود شروع می‌شود و در پشت آن دریاچه‌ای به طول ۳۰ کیلومتر و عرض سه کیلومتر و نیم به‌وجود خواهد آمد.
استاندار اصفهان سپس راجع به کارخانه ذوب آهن مطالبی بیان داشت و گفت: هم‌اکنون ساختمان‌های اولیه ذوب آهن از قبيل گاراژ، پمپ بنزین، تعمیرگاه و خانه‌های موقت کارمندان ذوب آهن به مناقصه گذاشته شده و تا آخر سال جاری این ساختمان‌ها به پایان خواهد رسید.
دادگاه تجدید نظر نظامی متهمین شبکه حزب توده به صلاحیت خود رأی داد
ساعت 7:45 بامداد امروز نخستین جلسه دادگاه شماره دو تجدید نظر اداره دادرسی نیروهای مسلح شاهنشاهی برای رسیدگی به اتهام هفت نفر اعضای شبکه حزب منحله توده، ستوان دوم سابق پرویز حکمت‌جو، علی خاوری، تقی معتمدیان، جعفر نجاریان، عبادالله محرم‌زاده، اصلان برهمن و سلیمان دانشیان اباذر به ریاست تیمسار سرلشكر موسی عالم مروستی و عضویت سرکاران سرهنگ صفاکیش، سرهنگ همایون نوبان، سرهنگ محسن نوربخش، سرهنگ عیسی عیاشی و سرهنگ دوم محبت (عضو على‌البدل) و به دادستانی سرکار سرهنگ توانگريان تشکیل شد.
در این موقع رئیس دادگاه اظهار داشت: هیئت دادرسان برای اینکه روشن نمایند این دادگاه صالح به رسیدگی می‌باشد یا خیر به شور می‌پردازد.
در ساعت 9:40 دادگاه وارد شور شد.
ساعت 11 دادگاه از شور خارج شد و به موجب قرار صادره، به اتفاق آرا، دادگاه صلاحیت خود را برای رسیدگی به اتهام اعضای شبکه حزب منحله توده اعلام داشت.
دنباله محاکمه متهمین به ساعت ۷ بامداد فردا موکول گردید.
«شوروی پیشنهاد انحلال تمام پیمان‌های نظامی جهان را مطرح می‌کند»!
خبرگزاری رومانی خبر داد که نیکلای چائوشسکو، دبیر کل حزب کمونیست رومانی، امروز پیشنهاد کرد که سازمان‌های پیمان ناتو و ورشو منحل شوند. وی همچنین خواستار شد که همه نیروهای خارجی از کشورهای اروپایی و همچنین از همه مناطق کشورهای دیگر خارج شوند و پایگاه‌های نظامی برچیده شوند.
وی گفت: امضای پیمان‌های نظامی سبب خواهد شد که راه‌هایی برای تفاهم و همکاری اروپا یافته شود و تا موقعی که پیمان ناتو وجود دارد، کشورهای شرقی عضو پیمان ورشو ناچارند بر مراقبت خود بیفزایند و ظرفیت دفاعی خود را افزایش دهند.
خبرگزاری تاس در اخبار انگلیسی خود، نطق چائوشسکو را پخش کرد، اما قسمت مربوط به انحلال پیمان‌های ورشو و ناتو را حذف نمود، اما تاس آن قسمت از نطق نخست‌وزیر رومانی را که شامل تقاضای عدم مداخله در امور داخلی کشورهای دیگر و تساوی کامل حقوق همه ملل بود، پخش کرد.
ناظران سیاسی نطق چائوشسکو را به عنوان تمایل رومانی به رهایی از رهبری شوروی در اروپای شرقی تلقی کردند.
منابع مطلع افشا کردند که شوروی و متحدان اروپايی‌اش مشغول تهیه طرح‌هایی برای انحلال همه بلوک‌های نظامی و امنیت اروپا هستند تا در کنفرانس سران کمونیست، که در اوایل ژوئیه در بخارست تشکیل می‌شود، مطرح کنند.[3]
[2]. همان، صص 1 و 13. محمدرضا پهلوی 21 خرداد 1345 طی سفری رسمی، از یوگسلاوی به مراکش رفت. سلطان حسن دوم، پادشاه این کشور، از شاه به گرمی استقبال کرد و حتی برای استقبال از او در این روز مراکش تعطیل رسمی بود.
دوازده سال بعد شاه در پی اوج‌گیری انقلاب اسلامی ملت ایران ابتدا به مصر و بهمن‌ماه 1357 به مراکش رفت، ولی این بار استقبال گرمی از شاه و خانواده‌اش صورت نگرفت و فروردین‌ماه سال بعد محمدرضا پهلوی مجبور شد مراکش را ترک کند و به باهاما برود!
روابط رژیم پهلوی با مراکش به دوره سلطنت محمدرضاشاه و اوایل دهه 1340 باز می‌گردد. با توجه به نفوذ بسیار زیاد آمریکا و از برهه‌ای به بعد اسرائیل در دربار پهلوی، اغلب روابط ایران با کشورهای اروپایی و مخصوصا اسلامی به واسطه و سفارش این دو کشور و در برخی موارد نیز انگلیس برقرار می‌شد. نقطه اتّصال و شروع روابط میان ایران و مراکش را نیز اسرائیل رقم زد؛ روابطی که در ادامه به بخشش‌های هنگفت مالی از سوی حکومت ایران به مراکش و به صورت خاص ملک حسن دوم، پادشاه این کشور، منجر شد. رابطه بسیار نزدیک محمدرضا پهلوی و مراکش هم‌زمان بود با مهاجرت حدود 250 هزار نفر از یهودیان تبعه این کشور به اسرائیل.
رک: محمود طلوعی، پدر و پسر ناگفته‌هایی از زندگی و روزگار پهلوی‌ها، تهران، علم، 1372، ص730.
محمدرضا پهلوی، که در سال 1357 از ایران مستقیم به مصر رفت، قرار بود پس از چند روز راهی آمریکا شود که مراکش به عنوان مقصد شاه از سوی آمریکا به وی پیشنهاد داده شد. شاه ایران، که رفاقت بسیار نزدیک و صمیمی با ملک حسن دوم داشت، از این پیشنهاد به عنوان یک سفر موقتی استقبال کرد. ملک حسن نیز که همواره شاه ایران را به عنوان بانکی قلمداد می‌کرد که امکان استقراض بدون بازگشت وام از آن وجود داشت، درماندگی وی را فرصت مناسبی دید تا بدین طریق بتواند قسمت زیادی از مشکلات اقتصادی کشور خود را حل کند، ولی پس از آگاهی از دارایی شاه ایران، که رقمی بسیار کمتر از گمانه‌زنی‌های وی بود و با توجه به تثبیت انقلاب اسلامی در ایران، که بازگشت شاه را ناممکن می‌کرد و حمایت نکردن آمریکا و فرانسه از شاه فراری ایران، به صورت مستقیم فرصت محدودی برای خروج از مراکش در اختیار محمدرضاشاه قرار داد. تمام این اقدامات در حالی انجام می‌شد که در ایران نیز با اقدام دولت مراکش در پذیرش شاه فراری به‌صراحت مخالفت شد تا جایی که مردم در مقابل سفارت این کشور جمع شدند و اعتراض خود را نسبت به این اقدام اعلام کردند. همه این عوامل باعث شد یار دیرین شاه بیش از این امکان پذیرایی از وی را نداشته باشد.
رک: ویلیام شوکراس، آخرین سفر شاه، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، البرز، 1371، ص 533.
