16 مرداد 1345

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 16 مرداد 1345 که به امضای «از طرف پرویز زالتاش رئیس سازمان اطلاعات و امنیت فارس» رسیده، خطاب به رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور آمده است: «بدین وسیله یک نسخه فتوکپی نامه آقای گلپایگانی، که به آدرس شیراز مدرسه خان جهت هیئت تبلیغی در شیراز ارسال داشته است، به پیوست تقدیم می‌گردد».
در ذیل این سند سوابق زیر درخواست شده است:
ـ سوابق حاج حمید صادقیان چیست؟ این شخص برای ساواک فارس شناخته‌شده است؟ نحوه فعالیت وی چگونه است؟
ـ هیئت تبلیغی شیراز مرکب از چه کسانی است؟ آیا ساواک فارس در این مورد تحقیق نموده است؟ نتیجه اقدامات معمول گزارش شود.[1]
در نامه آیت‌الله گلپایگانی که به سند فوق پیوست شده، آمده است:
... خدمت حضرات اعضاي محترم هیئت تبلیغی شیراز دامت تأییداتهم؛
مرقوم مورخ دوم شهر جاری از علاقه و بذل توجه آقایان به احوال خدمت‌گزاران دین تشکر. برای آزادی آقایان اقدام و بعضی آزاد. وعده داده‌اند دیگران را نیز آزاد نمایند. امید است خداوند متعال تأیید و موجبات رهايی عموم را فراهم فرماید. حقیر آنچه مقدور باشد در اداي وظیفه مضایقه نداشته و ندارم.
ملتمس دعا هستم و مزید تأییدات آن هیئت محترم را مسئلت دارم.
تاریخ 12 شهر ربیع‌الثانی /86 محمدرضا الموسوی الگلپایگانی[2]

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 16 مرداد 1345 درباره شیخ احمد کروبی «بدین وسیله بیوگرافی نام‌برده فوق به پیوست ایفاد و به عرض می‌رساند: "نام‌برده در محل چندان وجهه و موقعیتی ندارد و مشاعر وی نیز سالم به نظر نمی‌رسد. از بررسی نامه‌های وی استنباط می‌شود در نظر دارد به عراق مسافرت نماید؛ ضمنا از اغلب مراجع وجوهاتی دریافت می‌نماید".»
این سند می‌افزاید: «وضع مادی او خوب نیست و از آیت‌الله [حکیم] به نام شماره 784 و از آیت‌الله خویی به شماره 954 وجوهاتی دریافت می‌نماید و به نظر می‌رسد از آقای خمینی نیز حقوق می‌گیرد. احتمال می‌رود منظور از حواله این بوده چندی قبل طی نامه‌ای که جهت آقای ملکی به عراق نوشته بود تقاضا نموده بود مقرری نام‌برده را از مراجع تقلید بگیرند برای وی حواله نمایند که اکنون مورد موافقت قرار نگرفته است».[3]

بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 16 مرداد 1345 «آقای سیدمرتضی پسندیده، سردفتر اسناد رسمی شماره 7 خمین (برادر امام خمینی)، به علت تحریکات و مشوب ساختن اذهان عمومی از طرف وزارت دادگستری و سرپرست ثبت کل ‌بنا‌ به گزارش شهربانی خمین به مدت شش ماه از شغل سردفتری معلق گردیده است.
در نظریه این سند آمده است: چون مرتضی پسندیده فردی است ناراحت و در تحریکات و مشوب ساختن اذهان عمومی نسبت به طرفداری از روح‌اله خمینی رل اساسی را بازی می‌کند به نظر این ساواک اصلح است از طریق آن اداره کل به مسئولین مربوطه در مرکز یادآوری لازم بشود که از اقدامات شهربانی محل حمایت کنند.[4]

شب گذشته رادیو بغداد ناگهان اعلام کرد: دکتر عبدالرحمن البزاز، نخست‌وزیر عراق، از سمت خود استعفا کرد و ژنرال عبدالرحمن عارف، رئیس‌جمهوری عراق، استعفای او را پذیرفت.
رادیو بغداد افزود: ژنرال ناجی طالب از طرف رئیس‌جمهوری عراق مأمور تشکیل کابینه جدید این کشور گردید. ناجی طالب از 8 فوریه 1963 به بعد وزارتخانه‌های مختلفی را عهده‌دار بوده است.
ناجی طالب در کابینه ژنرال حسن البکر، وزیر صنایع، و در کابینه ژنرال طاهر یحیی (نوامبر 1964) وزارت امور خارجه را به عهده داشت.

روزنامه «اطلاعات» نوشت: قبل از ظهر امروز آقای آرام، وزیر امور خارجه، برای عرض گزارش مسائل سیاست خارجی کشور به حضور شاهنشاه به نوشهر عزیمت کرد و فردا به تهران باز می‌گردد.
وزیر امور خارجه قبل از عزیمت به نوشهر، با آقای دکتر پیراسته، سفیر ایران در بغداد که دیشب به تهران وارد شده است، مذاکراتی پیرامون روابط ایران و عراق انجام داد.

امروز اطلاع حاصل شد که آقای حسین قدس نخعی، وزیر دربار شاهنشاهی، به سمت سفیر ایران در دربار واتیکان منصوب خواهد گردید و از طرف وزارت امور خارجه برای وی از واتیکان تقاضای پذیرش شده است.
گزارش خبرنگار سیاسی ما حاکی است که آقای قدسی نخعی پس از انجام تشریفات لازم و کسب اجازه از پیشگاه ملوکانه ابتدا برای استراحت و معالجه يک ماه به مرخصی خواهد رفت و پس از آن عازم واتیکان خواهد شد.

آقای احمد اقبال، سفیر ایران در یوگسلاوی و رومانی، برای گزارش حوزه مأموریت خود وارد تهران شد.

روزنامه «اطلاعات» نوشت: امروز اعلام شد که به فرمان شاهنشاه آریامهر، بزرگ ارتشتاران، از تاریخ 6 مردادماه تیمسار سرتیپ ضیاء فرسیو، معاون دادستانی ارتش، به سمت دادستان ارتش شاهنشاهی منصوب شده است.
تیمسار سرتیپ ضیاء فرسیو فارغ‌التحصیل مهرماه سال ۱۳۱۹ دانشکده افسری است و پس از طی دوره دانشکده افسری دوره‌های مقدماتی توپخانه مشترك تکمیلی و فرماندهی و ستاد را گذرانده و در رشته قضائی از دانشکده حقوق دانشگاه تهران لیسانس گرفته است.
تیمسار سرتیپ فرسیو دوره‌های پرسنلی و فرماندهی ستاد دانشگاه جنگ و دوره قضائی را نیز در ایالات متحده آمریکا گذرانده است.
مشاغلی که در دوران خدمت دارا بوده عبارت است از: پانزده سال فرماندهی در مشاغل مختلف، دو سال خدمت در ستاد ارتش سابق با سمت ریاست دايره قضائی، دو سال در ستاد بزرگ ارتشتاران با سمت ریاست شعبه قوانین، يك سال استادی دانشگاه جنگ، ده سال استادی دانشکده افسری، ریاست شعبه 8 بازپرسی دادستانی ارتش و معاونت دادستانی ارتش.
 

آقای دکتر مشایخ فریدنی، سفیر ایران در جده، امروز در وزارت امور خارجه با آقای آرام ملاقات کرد.
سفیر ایران در عربستان سعودی، که مقارن سفر کفیل وزارت خارجه این کشور به تهران آمده بود، در مذاکرات مهم تهران درباره مسائل مربوط به ایران و عربستان سعودی، من‌جمله مسائل مربوط به خلیج فارس شرکت داشت.
آقای دکتر مشایخ فریدنی فردا تهران را به سوی جده ترك می‌گوید و دو هفته دیگر برای دنبال کردن مذاکرات سیاسی و اقتصادی و بازرگانی ایران و عربستان سعودی به تهران باز می‌گردد.

آقای دکتر پیراسته، سفیر ایران در بغداد که دیشب با اتومبیل از عراق وارد تهران شد، بامداد امروز در کاخ وزارت امور خارجه حضور یافت و با آقای آرام، وزیر امور خارجه، ملاقات کرد و گزارشی از مسائل مربوط به روابط ایران وعراق تسلیم داشت.
بر اساس گزارش جراید امروز کشور «سفیر ایران در بغداد به‌زودی در نوشهر به حضور شاهنشاه شرفیاب خواهد شد تا گزارش مسائل مربوط به حوزه مأموریت خود را به عرض برساند».
سفیر ایران در بغداد در مورد روابط دو کشور گفت: ایران جز خیر و صلاح و آرامش استقلال ملت دوست و هم‌کیش و همسایه خود عراق، که علائق فروانی ما را به هم پیوسته، آرزویی ندارد. ثبات سیاسی و آرامش و استقلال عراق به همان میزان که برای ملت عراق اهمیت دارد برای ایرانیان نیز قابل اهمیت است و دولت و ملت ایران بارها این علاقه و حسن نیّت را به ثبوت رسانده‌اند.
پیراسته افزود: به‌زودی وزیر اقتصاد عراق در رأس يك هیئت اقتصادی برای مذاکره وارد تهران می‌شود؛ همچنین بنا به دعوت اتاق بازرگانی بغداد، رئيس اتاق بازرگانی تهران به عراق خواهد رفت.
به علاوه هیئت دیگری از اطبای مشهور عراق برای شرکت در کنفرانس پزشکی رامسر به ایران می‌آیند.[5]

روزنامه «اطلاعات» در سرمقاله شماره امروز خود نوشت: شاهنشاه، در پیامی که به مناسبت آغاز شصت‌ويكمین سالگرد مشروطیت ایران خطاب به ملت خویش فرستادند، چنین فرمودند: «مایه خوش‌وقتی است که با تحول عظیم اجتماعي که از 6 بهمن 1341 آغاز شد، اساس مشروطیت ایران نیز به صورت واقعی خود درآمد؛ زیرا نباید فراموش کرد که دموکراسی سیاسی به تنهایی برای تحقق مفهوم حقیقی آزادی کافی نیست و این آزادی وقتی واقعا حاصل می‌شود که دموکراسی سیاسی با دموکراسی اقتصادی و اجتماعی توأم شده باشد».
این بیان جامع و کامل همان نکته‌ای است که تصادفا دیروز ما در مقاله خودمان بدان اشاره کردیم و ضمن بحث پیرامون آماری که يك مؤسسه جهانی پیرامون سطح تولید سرانه کشورها انتشار داده گفتیم استقلال سیاسی وابسته است به استقلال اقتصادی و ملتی که گرفتار فقر، جهل، عقب‌ماندگی و اسير در چنگال سنّت‌های پوسیده و قراردادهای ظالمانه اجتماعی باشد، نمی‌تواند از استقلال کامل سیاسی دم بزند.
درواقع، دموکراسی اقتصادی و عدالت اجتماعی همچون دموکراسی سیاسی جزء هدف‌های اساسی انقلاب مشروطه ایران بود، اما انقلاب ایران در 61 سال پیش به همه هدف‌های خود نرسید و آنچه بعد از مجاهدات و فداکاری‌های فراوان تحقق یافت تنها دموکراسی سیاسی بود.
علل زیادی در این امر دخیل بود، از جمله اینکه انقلاب مشروطه ایران هر چند به دست رهبران روشنفکر و به وسیله توده محروم مردم بنيان گرفت، ولی این طبقات اصیل به تنهایی کاری از پیش نبردند و پیشامدهای زمان، مخصوصا توپ بستن مجلس و استبداد صغیر محمدعلی‌شاه و بالاخره پیشامد شوم جنگ اول جهانی سبب شد که توده مردم برای حفظ اصول مشروطه به حمایت طبقات متنفذ نیاز پیدا کنند و طبقات مختلفی که خواه ناخواه در میراث انقلاب سهیم شدند هر کدام کوشیدند منافع طبقاتی خود را که پیش از آن به وسیله استبداد ضمانت می‌شد و خود یکی از علل اصلی انقلاب مردم بود در سایه حکومت مشروطه حفظ کنند؛ ازاین‌رو در صدر مشروطه فقط مجلس اول بود که صورت تمام‌عیار انقلابی داشت و در آن جز نمایندگان طبقات و صنوف عامه مثل نماینده بقال، نماینده عطار، نماینده چلنگران و روحانیون روشنفکر کسی دیده نمی‌شد و آن مجلس نیز با وجود آنکه از پرکارترین ادوار قانون‌گذاری ایران بود، همین قدر توانست مبانی دموکراسی سیاسی را در ایران محکم کند و بعدها که نوبت پایه‌گذاری اصول دموکراسی اقتصادی و اجتماعی فرا رسید، چون طبقات متنفذ و قدرتمند و حتی عده زیادی از عمال استبداد رخت عوض کرده و به صف مشروطه‌خواهان پیوسته بودند، توانستند منافع طبقاتی خود را در نظام جدید آن چنان حفظ کنند که در حقیقت چیزی از امتیازات گذشته آنها کسر نشد و بدین ترتیب انقلاب مشروطه ایران تنها در زمینه ایجاد دموکراسی سیاسی به هدف خود رسید. پس می‌توان گفت که انقلاب مشروطه ایران در حقیقت ناقص ماند و برای تکمیل آن و تحقق بخشیدن به هدف‌های دیگر انقلاب که عقیم مانده بود، به انقلابی دیگر نیاز بود.[6]

«خبرگزاری فرانسه» 7 اوت از نیویورک گزارش داد: بیست‌هزار تن آمریکایی به دعوت «کمیته ملی پایان دادن به جنگ ويتنام» امروز در نیویورك عليه جنگ ویتنام تظاهرات آرامی برپا کردند.
این تظاهرات که به مناسبت بیست‌وپنجمین سالگرد بمباران هیروشیما برپا شده بود، در کمال آرامش پایان یافت.
تظاهرکنندگان تابلوهایی در دست داشتند که روی آنها نوشته شده بود: هیروشیمای دیگر به‌وجود نیاورید، جنگ را فورا قطع کنید، به کشتار غیر نظامیان پایان دهید، جانسون از صلح سخن می‌گوید اما جنگ می‌کند».

افسر انگلیسی اقامتگاه شيخ شخبوط حانم «ابوظبي» امروز اعلام داشت که شیخ توسط اعضای خانواده‌اش خلع شده است.
اعلامیه رسمی که در این مورد انتشار یافته حاکی است که شیخ «زید» برادر شیخ شخبوط به جای او انتخاب شده است. شيخ شخبوط، که از سال ۱۹۲۸ فرمانروای ابوظبی بوده، یکی از ثروتمندترین سلاطين جهان است که ثروت خود را از طریق نفت به‌دست آورده است.
سال گذشته درآمد شیخ شخبوط از نفت ۲۵ میلیون لیره استرلينگ بود و انتظار می‌رفت درآمد سال جاری او به 40 میلیون لیره برسد.
اعلامیه‌ای که از طرف دفتر سیاسی انگلیس در ابوظبی انتشار یافته حاکی است که شيخ شخبوط خاك ابوظبی را ترک گفته و دولت انگلیس حاضر است شیخ زید، برادر او، را به عنوان حاکم جدید به رسمیت بشناسد.
در اعلاميه دفتر سیاسی انگلیس در ابوظبی گفته شده است که اعضای خانواده شیخ او را از سلطنت خلع کرده و برادرش شیخ زید را به جای او برگزیده‌اند.

امروز بر اثر تصادف يك کامیون آمریکایی با یک زن ترك مردم خشمگین آنکارا دو عضو نیروی هوایی آمریکا را به‌شدت کتک زدند، اما پلیس به موقع رسید و آمریکايی‌ها را نجات داد.
زن ترك بر اثر تصادف مجروح شد و مردم به دیدن این صحنه با سنگ به کامیون نظامی آمریکا حمله کردند و آن را زیر ضربات مشت و لگد خود گرفتند.[7]
 

پي‌نوشت‌ها
-----------------------------------------------------------------