جواد بوشهری

 
جواد بوشهری، ملقب به امیرهمایون فرزند حاج محمد معین‌‏التجار، تاجر معروف دوره مشروطیت، در سال 1284 در بوشهر متولد شد. پس از پایان تحصیلات قدیمی در بوشهر به تهران رفت و از مدرسه آلمانیها فارغ‌‏التحصیل شد. جواد بوشهری برای ادامه تحصیل راهی اروپا شد و در انگلستان و سویس در رشته تجارت و اقتصاد به تحصیل ادامه داد. آنگاه به ایران بازگشت و تجارت را پیشه خود کرد، همچنین به سیاست نیز پرداخت. او ازسیاستمداران متمایل به انگلستان بود ولی در جریان کودتای سوم اسفند 1299، سید ضیاءالدین طباطبایی نخست‏‌وزیر وقت دستور دستگیری عده‌‏ای از رجال را صادر کرد تا وانمود شود که مخالفان دولتش بسیارند؛ امیرهمایون نیز یکی از بازداشت‏شدگان بود. او پس از سقوط دولت سیدضیاء در 1300 آزاد شد و از اعضای مجلس مؤسسانی بود که در 1304 به انقراض قاجاریه رأی مثبت داد و در دوره هفتم مجلس شورای ملی در 1307 نیز به نمایندگی از تهران به مجلس راه یافت. او که از حامیان رضاخان پهلوی بود چون دیگر یاران وی مورد غضب واقع شد و حتی شاه قصد بازداشت او را داشت اما بوشهری که احساس خطر می‏کرد در 1312 از ایران به اروپا گریخت و تا زمان سقوط شاه در آنجا مقیم بود.
 
بوشهری پس از شهریور 1320 به ایران بازگشت. در 1322 به همراه عده‏ای دیگر از دولتمردان پهلوی به جرم همکاری با آلمانیها از سوی متفقین دستگیر شد و مدتها در بازداشت آنها در اراک بود. اما واقعیت این است که این عده اکثراً انگلوفیل بودند تا آلمانوفیل. در 1325ش محمدرضا پهلوی او را به استانداری فارس منصوب کرد و یک سال بعد 1326ش به دولت قوام‌‏السلطنه راه یافت و در دولت عبدالحسین هژیر نیز وزیر کشاورزی بود. او در 1328 به مجلس سنا راه یافت ولی در همان سال نیز استعفا کرد تا اینکه در سال 1330 نخست‏‌وزیر وقت دکتر مصدق وی را به وزارت راه منصوب کرد. با توجه به سابقه انگلیسی بودن بوشهری این عمل دکتر مصدق اعتراض بسیاری را برانگیخت اما بوشهری تا 1331 در این سمت باقی ماند و از اعضای هیئت همراه دکتر مصدق در سفر به شورای امنیت در امریکا بود.
 
بوشهری در دولت دکتر مصدق مأمور مهمانداری از لرد استوکس (خزانه‏‌دار و وزیر مشاور دولت انگلیس که برای حل مشکل نفت به ایران سفر کرده بود) شد. انگلیسیها وی را کاندیدای مناسبی برای نخست‏‌وزیری به جای دکتر مصدق می‌‏دانستند. کاردار سفارت انگلستان در گزارش خود به وزارت امور خارجه نوشت : « اگر زاهدی یا بوشهری و یا حتی مکی نخست‏‌وزیر شوند بیشتر اهل سازشند...» 1
 
بوشهری در 1331 از دولت مصدق کنار گذاشته شد و تا دوره پنجم مجلس سنا (1348) از سناتورهای انتصابی تهران بود. او در 1339 از سوی شاه به ریاست کمیسیون مالی و نایب رئیسی شورای مرکزی جشنهای شاهنشاهی منصوب و در 1347 ریاست این شورا را عهده‏دار شد.
 
برنامه‌‏ریزی جشنها بیشتر بر عهده وی بود. پس از پایان این جشنها او به سمت مشاور دربار منصوب شد اما عمرش چندان کفاف این منصب را نداد و در 1351 درگذشت. ساواک در گزارش خود او را چنین معرفی می‏‌کند :
... دارای استبداد رای می‏باشد. زیاد باهوش نیست ولی فوق‏‌العاده مبادی آداب را حفظ می‏‌کند. بین دوستان خود به درستی شهرت دارد... به طرفداری از سیاست غرب بالاخص انگلستان شهرت دارد. در حال حاضر در درجه اول به سیاست انگلستان و بعد امریکا تمایل دارد. 2
 
پی نوشت: