عبدالحسین هژیر

 
عبدالحسین هژیر در سال ۱۲۸۰ شمسی در تهران متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه مظفری بپایان برد. چندی در دارالفنون درس خواند. سپس به مدرسه علوم سیاسی رفت و در سال ۱۲۹۸ از مدرسه علوم سیاسی دیپلم گرفت. او زبانهای فرانسه، روسی و انگلیسی را فرا گرفت و در اوایل سال ۱۲۹۹ به خدمت وزارت خارجه در آمد و در اداره دارالترجمه با عنوان مترجم مشغول به کار شد.1 در سال ۱۳۰۹ بنا به سفارش انگلیسها  به وزارت راه منتقل گردید و سمت بازرس را به خود اختصاص داد. در دوران وزارت سید حسن تقی زاده به سال ۱۳۱۲ از وزارت راه به وزارت دارائی منتقل گردید و سمتهای مختلفی پیدا کرد تا بر مسند مدیر کلی وزارت دارایی تکیه کرد و چندی هم بازرس دولت در بانک ملی بود. بالاخره با هماهنگیهای پشت پرده و سفارشات خاص در کابینه های سیاسی، قوام، حکیمی و ساعد به وزارت رسید. خانم لمبتن رئیس اطلاعات سفارت انگلیس نردبان ترقی هژیر به مدارج عالی بوده است.2 هدف از این سفارشات تثبیت قرارداد ۱۹۳۳ نفت جنوب ایران به مدت نیم قرن برای انگلیسیها بود.3
 
از کارهای هژیر صدور نامه مفاصا حساب شرکت نفت ایران و انگلیس بود. با صدور این نامه هژیر در داخل به جانبداری از منافع شرکت نفت ایران و انگلیس متهم شد.4 در اردیبهشت ۱۳۲۷ که دولت 157 روزه حکیمی در آستانه سقوط قرار گرفت، با حمایت انگلیسیها، دربار و بالاخص اشرف پهلوی، مجلس در 25 خرداد هژیر را به عنوان نخست وزیر برگزید. مردم و در رأس آنها آیت الله کاشانی که از ماهیت واقعی هژیر خبردار بودند روزهای 25 و 26 خرداد در مسجد شاه و بازار، اجتماعی عظیم بر ضد هژیر بر پا کردندکه حضور تعداد زیادی طلبه و بازاری در آن مشهود بود. مخالفان با پرچمهای سیاه و شعارهای مخالف دولت در خیابانهای لاله زار و شاه آباد به حرکت درآمدند و شعار مرده باد هژیر سر دادند. و اعلامیه ای هم از طرف آیت الله کاشانی در مخالفت با دولت هژیر پخش شد.5 این حرکت در روز پنجشنبه 27 خرداد به رهبری نواب صفوی رهبر فدائیان اسلام که پرچم سرخ در دست داشت ادامه داشت که منجر به درگیری بین مردم و نیروهای انتظامی شد و تعدادی از طرفین مجروح شدند. اما بالاخره هژیر در جلسه 8 تیر همان سال با 88 رأی از 96 رأی به سمت نخست وزیری منصوب گردید.6
 
جمعه 13 محرم (10 آبان) هنگامی که از طرف دربار در مسجد سپهسالار به مناسبت ایام محرم مراسم روضه خوانی برپا بود و هژیر به عنوان متولی مراسم در مسجد حضور داشت توسط یکی از فدائیان اسلام، سید حسین امامی اصفهانی که رو به روی هژیر نشسته بود با اسلحه مورد هدف قرار گرفت و پس از انتقال به بیمارستان شماره 2 ارتش درگذشت. هژیر از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۸ش، دوبار وزیر پیشه و هنر و بازرگانی، یک مرتبه هم وزیر دربار بود.

پی نوشت: