زبیگنیو برژینسکی Zbigniew Brezinsky از دولتمردان و تحلیلگران سیاسی آمریکا در سال 1928 در ورشو (لهستان) به دنیا آمد. مدارک کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در سالهای 1949و 1950 در رشته علوم سیاسی از دانشگاه مک گیل دریافت کرد و درجه دکترای خود را سال 1953 از دانشگاه هاروارد اخذ نمود. سال...
زبیگنیو برژینسکی Zbigniew Brezinsky از دولتمردان و تحلیلگران سیاسی آمریکا در سال 1928 در ورشو (لهستان) به دنیا آمد. مدارک کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در سالهای 1949و 1950 در رشته علوم سیاسی از دانشگاه مک گیل دریافت کرد و درجه دکترای خود را سال 1953 از دانشگاه هاروارد اخذ نمود. سال 1958 به تابعیت کشور آمریکا درآمد. از سال 1977 تا 1981 مشاور امنیت ملی کارتر بود و به عنوان عضو هیئت مشاوره اطلاعات خارجی رئیس جمهور و عضو شورای امنیت ملی در کمیسیون وزارت دفاع در خصوص تدوین استراتژی بلندمدت فعالیت داشت. سال 1981 مدال آزادی ریاست جمهوری را به لحاظ نقش خود در عادی سازی روابط آمریکا با چین و کمک به ارتقاء حقوق بشر و سیاست امنیت ملی آمریکا دریافت کرد. وی از سال 1953 تا 1960 در دانشگاه هاروارد و از 1960 تا 1989 در دانشگاه کلمبیا تدریس می کرد. همچنین مسئولیتهای مختلفی در بخشهای دولتی، دانشگاهی و ملی بر عهده داشت که می توان از عضویت شورای برنامه‌ریزی سیاسی وزارت امور خارجه (1966-1968)، مشاور بین المللی چندین مؤسسه آمریکایی و بین المللی، عضو هیئت امنای کمیسیون سه جانبه (آمریکا، اروپا، ژاپن) و ... را نام برد.
برژینسکی در سالهای 1995، نشان عقاب سفید (بالاترین نشان شهروندی مجارستان برای تلاشهای وی جهت استقلال این کشور)، 1996 نشان لیاقت کشور اوکراین، 1998 نشانهای Masavyk جمهوری چک و ediminas لیتوانی را دریافت کرد. وی همچنین مدارک افتخاری متعددی از دانشگاههای مختلف از جمله دانشگاه کاتولیک لوبلین و دانشگاه ورشو دریافت کرده است. 1
دکتر برژینسکی از مؤثرترین مهره های دولت کارتر به شمار می رفت، سیاست آمریکا در برابر انقلاب ایران بیشتر منعکس‌کننده نظریات و روشهای او بود. وی از کسانی است که به اصطلاح سیاسی از جمله «عقابها» محسوب می شود و در سیاست خارجی طرفدار اعمال زور و شدت عمل می باشد. برژینسکی اعتراف می کند که آمریکا در جریان انقلاب اسلامی ایران و حتی پس از به ثمر رسیدن آن طرح یک کودتای نظامی را برای درهم شکستن این انقلاب دنبال می کرده و اختلاف نظر بر سر انجام این کودتا فقط هنگامی بروز می کند که ونس و همفکران او در امکان موفقیت کودتا در مراحل نهایی انقلاب اظهار تردید می نمایند. ولی او تا آخرین لحظه با کمال صراحت و بی پروایی طرفدار کودتاست و «حمام خون» را آخرین راه حفظ منافع آمریکا در ایران می داند. 2
«من پیشنهاد خود را برای اقدام به کودتای نظامی در ایران هنگامی عنوان کردم که چاره ای دیگر به نظر نمی‌رسید و با خودداری از قبول آن ایران در مسیری پیش رفت که نتایج مخربی برای ما در منطقه ببار آورد ... با استقرار یک حکومت مقتدر می‌توانستیم اصلاحات ضروری را تحت برنامه منظمی در ایران به موقع اجرا بگذاریم». 3
وی سیاست آمریکا را در قبال ایران اشتباه دانسته و ارتکاب آن را ناشی از توصیه های متضاد همکاران نزدیک کارتر می داند. برژینسکی در حال حاضر در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی فعالیت می‌کند و استاد سیاست خارجی آمریکا در مدرسه مطالعات بین‌المللی پیشرفته پاول ـ نیتز در دانشگاه جانز هاپکینز در واشنگتن دی. سی می‌باشد. 4
برژینسکی کتابهای متعددی در زمینه امور بین الملل نوشته است که می توان به کتابهای زیر اشاره کرد: خارج از کنترل: آشوب جهانی در آستانه قرن بیست و یکم (1993)، قدرت و اصول که در سال 1983 منتشر شده و حاوی خاطرات او در سالهای 81- 1977 می‌باشد، هلال بحران که در برگیرنده نظارت وی در خصوص خاورمیانه می‌باشد. او معتقد است که بحران خاورمیانه همچنان به عنوان یکی از مشکلات اساسی منطقه ای در سالهای آینده باقی خواهند ماند. 5
پی نوشت:
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. فیروزه میررضوی، گردآورنده، دانشنامه نخبگان، ج 1، تهران: مؤسسه فرهنگی و مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران، 1383، صص 354-353 .
2. محمود مشرقی، گردآورنده و مترجم، توطئه در ایران: دو برداشت از یک متن، تهران: هفته، 1362، ص 5 .
3. همان، ص 164.
4. زبیگنیو برژینسکی، قدرت و اصول: خاطرات برژینسکی مشاور امنیت ملی 1981-1977، ترجمه مرضیه ساقیان، تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات، 1379، ص یک .
5. غلامرضا علی بابائی، فرهنگ تاریخی ـ سیاسی ایران و خاورمیانه، ج 3 تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا، 1374، ص 51. https://iichs.ir/vdccasqo82bqo.la2.html
