مشروطه - تصاوير بزرگ

افتخار بلارشک

یکی از تحولات سیاسی ایران نهضت مشروطه است که بسیاری از تاریخ‌نگاران آن را ناشی از ساختار سیاسی و اجتماعی آن دوره می‌دانند. نهضت مشروطه با تمام نقاط ضعف خود یک سلسله جنبشها و قیامهایی را به دنبال داشت: مردم را وارد صحنه سیاسی و آنان را به مبارزه با استبداد داخلی و استعمار خارجی ترغیب نمود و مقولاتی نظیر آزادی، قانون و مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خویش را در اذهان افراد جامعه به وجود آورد.

کلمه مشروطیت از نظر لغوی یعنی آنچه مقید به شرط است و از نظر مفهوم سیاسی به حکومتی گفته می‌شود که در آن اختیارات قدرت حاکمه محدود است و یا به عبارتی جلوگیری از تمرکز قدرت به منظور حفظ حقوق اساسی افراد و گروهها می‌باشد. وجود مجلس یکی از اصول ذاتی این نوع حکومتهاست.

در بررسی نهضت مشروطه نخست باید به عواملی چون استبداد شاهان قاجاریه و بی‌کفایتی آنان، اعطای امتیازات به کشورهای بیگانه و تسلط اقتصادی آنان بر ایران، اقدام مسیو نوز بلژیکی در افزایش عوارض کالاهای داخلی و نهایتاً اعتراض مردم به اقدام علاءالدوله حاکم تهران در به چوب بستن عده‌ای از تجار تهران به دلیل افزایش قیمت قند که در نتیجه جنگ روسیه و ژاپن پیش آمده بود اشاره نمود. همه این عوامل دست به دست هم داده و زمینه را برای انقلاب مشروطه فراهم نمودند. یکی از اقدامات مهمی که علما، تجار و کسبه در برابر حکومت انجام دادند اقدام به تحصن و مهاجرت است.

سید عبدالله بهبهانی، سیدمحمد طباطبایی و شیخ مرتضی آشتیانی از جمله علمای متحصن در صحن حضرت عبدالعظیم بودند که به دنبال درخواست تأسیس عدالتخانه اقدام به مهاجرت صغری نمودند. پس از بازگشت علما به تهران و عدم تحقق خواسته‌های آنان و بی‌اعتنایی عین‌الدوله به اهداف آنان مهاجرت کبری صورت گرفت. در اثر همراهی مردم با علما و رهبری راسخ آنان و حمایت علمای نجف از مشروطه‌خواهان سرانجام مظفرالدین شاه را وادار به امضای فرمان مشروطیت در تاریخ 14 مرداد 1285 شمسی نمودند و عده‌ای از علما، اعیان و کسبه به نمایندگی مجلس انتخاب شدند و به تدوین قانون اساسی پرداختند.

در اسناد پیوست که تعداد آنها 4 فقره است استفتاء از سید ریحان‌الله موسوی و فتوای نامبرده به ضرورت تشکیل مجلس شورای ملی ذکر شده است و اسناد دیگر بیانگر طرفداری مردم از مشروطیت، سوگندنامه جمعی از اهالی خراسان دائر بر اعلام همبستگی با مشروطه‌خواهان است.

نامه‌های آیت‌الله محمدکاظم خراسانی و عبدالله مازندرانی در حمایت از مشروطه و ارائه لایحه‌ای در باب اهداف مشروطیت و ضرورت نظارت متشکل از افراد آگاه نسبت به شرع و سیاست جهت نظارت در امر مطبوعات را نموده‌اند. متن فرمان مشروطیت یکی از اسناد مهم این دوره از تاریخ نیز ضمیمه می‌باشد.

مشروطه

استفتاء از سید ریحان الله موسوی در باب مشروطیت
شماره آرشیو عکس: 7117-ق

مشروطه

سوگند نامه جمعی از اهالی خراسان دائر بر اعلام همبستگی با مشروطه خواهان و مبارزه با مخالفان مشروطیت
شماره آرشیو عکس: 8668-ب

مشروطه

نامه آیت الله عبدالله مازندرانی به نایب السلطنه مبنی بر در خواست اجرای مشروطه و جلوگیری از فساد در امور کشور،وضع قوانین مملکتی با حضورهیئت مجتهدین مطابق قانون اساسی،عفو زندانیان سیاسی،نظارت هیئتی از عارفین به شرع و سیاست بر امور مطبوعات,... (صفحه1)
شماره آرشیو عکس: 7876-ق

مشروطه

نامه عبد الله مازندرانی مبنی بر ارسال لایحه دولتخواهانه راجع به اهداف برقراری مشروطیت از قبیل اصلاح حال متصدیان مملکتی،ایجاد اتحاد بین دولت و مملکت، فراهم نمودن زمینه پیشرفت علوم با حفظ عقاید اسلامی جوانان،ایجاد امنیت،عفو عمومی،... (صفحه1)
شماره آرشیو عکس: 7880-ق

مشروطه

متن فرمان مشروطیت (صفحه1)
شماره آرشیو عکس: 27-113-19گ

مشروطه

متن فرمان مشروطیت (صفحه2)

https://iichs.ir/vdcf.0dmiw6dmvgiaw.html