حاج شیخ فضل‌الله کجوری معروف به نوری از علماء مجتهدین و مراجع برجسته صدر مشروطیت در سال 1259ق متولد شد. پدرش مرحوم ملامعباس مازندرانی کجوری معروف به پیشنماز بود. شیخ فضل‌الله پس از انجام تحصیلات مقدماتی و سطح عازم عراق شد و در محضر بزرگانی چون آیت‌الله میرزاحسن شیرازی و آیت‌الله حبیب الله رشتی به فرا گرفتن علوم اسلامی پرداخت. پس از مراجعت از عتبات به ایران نفوذ و مرجعیت تام پیدا کرد، مقام علمی والای او را حتی مخالفان و متنفذان سیاسی منکر نشده و او را در مدارج علمی برتر از دیگران دانسته‌اند. وی علاوه بر دانش کلان از فهم و درک عمیق سیاسی بهره‌مند بوده و فعالیتهای سیاسی و اجتماعی فراوانی داشته، از جمله در واقعه تحریم تنباکو در کنار میرزاحسن آشتیانی قرار گرفت و از پرچمداران این نهضت شد.
شیخ در طلوع مشروطیت و جنبش عدالتخواهی با دو زعیم مشروطه آیت‌الله سید عبدالله بهبهانی و آیت‌الله سید محمد طباطبایی همراه و همگام بود. اما پس از مدتی از مشروطه‌طلبان جدا شد زیرا مشروطه را با شریعت سازگار ندانست و خواستار حکومت مشروطه مشروعه شد. از این پس اختلاف بین مشروطه‌خواهان و شیخ فضل‌الله و طرفدارانش آغاز شد به طوری که طرح ترور شیخ ریخته شد و در 16 ذی الحجه 1336ق شیخ فضل‌الله توسط کریم دواتگر مورد سوء قصد قرار گرفت و گلوله‌ای به پای شیخ اصابت کرد، ضارب نیز هنگام دستگیری گلوله‌ای به گلوی خویش شلیک کرد و مجروح شد ولی پس از مدتی که در زندان به سر برد شیخ ضارب خود را بخشید.
در این ایام جنگ بین مشروطه‌خواهان و مستبدین با فتح تهران توسط قوای بختیاری و مجاهدین گیلانی پایان یافت و محمدعلی شاه از سلطنت خلع شد و احمدمیرزا ولیعهد به تخت سلطنت جلوس نمود. سپس به شیخ فضل‌الله پیشنهاد شد جهت تأمین جانی و مالی خویش به سفارت روس پناه ببرد ولی او نپذیرفت و شهادت را بر توسل به اجنبی ترجیح داد.
جمعی از معاندان به منزل شیخ رفته او را دستگیر نمودند و به میدان توپخانه بردند، وی در محکمه انقلابی که دادستانش شیخ ابراهیم زنجانی بود به اعدام محکوم شد و یپرم خان ارمنی که ریاست نظمیه را به عهده داشت حکم را به اجرا درآورد و شیخ به دار آویخته شد و پس از لحظاتی چراغ عمرش خاموش شد.
مرحوم شیخ فضل‌الله که اعلم بر علمای آن روز بود صاحب تألیفات عدیده‌ای است از جمله: تذکره الغافل و ارشادالجاهل و صحیفه مهدویه و چندین اثر دیگر... وی شعر را نیز نیکو می‌سرود و چندین قصیده در مدح امامان و اهل بیت (ع) به خط و انشای وی موجود است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
منابع و مآخذ:
1. مهدی بامداد، شرح حال رجال ایران، تهران، زوار، 1347. ج 3.
2. علی ابوالحسنی، خانه بر دامنه آتشفشان! شهادت شیخ فضل‌الله نوری، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1382.
3. دائره المعارف دانش. ج 2. ص ز - 119 .
4. باقر عاقلی، شرح حال سیاسی و نظامی معاصر ایران، تهران، نشر گفتار، 1380. ج 3.
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
شهید آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری در آغاز دوره اقامت در تهران، پس از بازگشت از نجف
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در جمع برخی فرزندان و یاران خویش در منزل شخصی
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در جمع برخی یاران خویش در منزل شخصی
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
432- 1ع
1. حاجی میرزا علی‌اکبر مجتهد بروجردی 2. حاجی میرزا ابوالقاسم امام جمعه تهران 3. سید محمد طباطبایی 4. شیخ فضل‌الله نوری
1. حاجی میرزا علی‌اکبر مجتهد بروجردی 2. حاجی میرزا ابوالقاسم امام جمعه تهران 3. سید محمد طباطبایی 4. شیخ فضل‌الله نوری
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
1028- 124ط
آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری و آیت‌الله سید عبدالله بهبهانی
آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری و آیت‌الله سید عبدالله بهبهانی
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در جمع برخی فرزندان و یاران خویش در منزل شخصی
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در جمع برخی فرزندان و یاران خویش در منزل شخصی
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
شهید آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری در آغاز دوره اقامت در تهران، پس از بازگشت از نجف
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
979- 4ع
آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری در کتابخانه شخصی خویش
آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری در کتابخانه شخصی خویش
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
کریم دواتگر ضارب شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در دوران موسوم به استبداد صغیر
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
475- 4ع
یپرم خان ارمنی رئیس نظمیه تهران
یپرم خان ارمنی رئیس نظمیه تهران
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
175- 2ع
شیخ ابراهیم زنجانی
شیخ ابراهیم زنجانی
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
539- 4ع
اجتماع گروه کثیری از مردم در کنار چادر شیخ فضل‌الله نوری و سیدعلی آقا یزدی در میدان توپخانه در حمایت از «مشروطه مشروعه»
اجتماع گروه کثیری از مردم در کنار چادر شیخ فضل‌الله نوری و سیدعلی آقا یزدی در میدان توپخانه در حمایت از «مشروطه مشروعه»
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
779- 2ع
اعدام شیخ فضل‌الله نوری در میدان توپخانه
اعدام شیخ فضل‌الله نوری در میدان توپخانه
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
مرقد شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در حرم حضرت معصومه(س) در قم
شهید آیت الله شیخ فضل‌الله نوری در آیینه تصاویر
1570- 1ع
آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری
آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری
iichs.ir/vdca.enek49nyo5k14.html
