ابوالقاسم امینی در روز 25 مرداد 1332 که محمدرضا پهلوی از رامسر فرار کرد و به بغداد و سپس رم رفت در سمت وزارت دربار بود و به علت اینکه قبلا گزارش فرار شاه را به نخستوزیر نداده بود به موجب ماده 5 حکومت نظامی از سوی فرمانداری نظامی بازداشت شد و تحت بازجویی قرار گرفت. او از زندان نامهای به دکتر محمد مصدق نوشت و شاه را "پسره" خواند و گفت از مکنونات او خبر نداشته و اظهار بیگناهی نمود.4 قسمتی از متن نامه فوق بدین قرار است:
... قادر لایزال شاهد و گواه است که روحم از این جریان مطلع نبود و متاسفانه از حضرتعالی کسب تکلیف نمودم که از این کار کنارهجویی کنم، موافقت نفرمودید بالاخره این جوان آنچه را که نباید بکند کرد و با حیله و مکر همه را از من پنهان داشت. به خدا قسم عملیات دفتر مخصوص و گارد شاهنشاهی هرگز به وزارت دربار گفته نمیشود. خودتان سوال بفرمائید که من بیچاره چه اطلاعی از این کار ممکن است داشته باشم. من چه مسئولیتی در قبال عمل خلاف کسی که خود مسئول بوده و فرار را اختیار کرده میتوانم داشته باشم.
... این گنهکاری و این عمل ناجوانمردانه دستوری است که خود مومن! لابد از آنجا به رئیس گارد شاهنشاهی داده است... آخرین ضربه بیآبرویی را این جوان به من زد. خداوند انشاءالله جزای او را بدهد. به هر حال خواهشمندم به داد من برسید که هم ناخوشم و هم آبرویی برای من باقی نمانده و متهم به خیانت هستم. 5
این نامه توسط اداره کل تبلیغات و انتشارات دکتر مصدق چند بار در بخشهای خبری رادیو خوانده شد. بیش از 48 ساعت زندان را تحمل نکرد و از زندان آزاد گردید ولی پس از کودتای 28 مرداد 1332 و بازگشت شاه به ایران مامورین حکومتی وی را مجددا بازداشت و زندانی نمودند اما پس از چند روز با شفاعت برادرش دکتر علی امینی که در کابینه سپهبد فضلالله زاهدی وزیر دارایی شده بود از زندان آزاد گردید، مشروط بر اینکه خاک ایران را ترک کند او نیز به ناچار راهی ایتالیا شد.
ابوالقاسم امینی در سال 1340 نامهای به روزنامه باختر امروز نوشت و اسرار پنهانی کودتای 28 مرداد 1332 را فاش گردانید. 6 وی در جوانی با دختر ابراهیم زند پیوند زناشویی بست. امینی هرگز به ایران بازنگشت و در غربت درگذشت.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. باقر عاقلی، خاندانهای حکومتگر ایران قاجاریه ـ پهلوی (تهران: نشرعلم، 1381)، ج1، ص 186-188.
2. منوچهر نظری، رجال پارلمانی ایران (از مشروطه تا انقلاب اسلامی) (تهران: فرهنگ معاصر، 1390)، ص 151-152.
3. خسرو معتضد، پیچ امینالدوله: دکترعلی امینی، از بهار سیاسی تهران ـ 1340 تا فروپاشی سلسله پهلوی، (تهران: نشرالبرز، 1390)، ج1، ص 244.
4. عبدالرضا هوشنگ مهدوی، سرنوشت یاران مصدق (تهران: نشرعلم، 1383)، ص 261- 263.
5. محمدابراهیم امیرتیمور، ناگفتههایی از دولت مصدق، به کوشش مرتضی رسولیپور (تهران: موسسه مطالعات
تاریخ معاصر ایران، 1380)، ص 238 – 239.
6. شمسالدین امیر علایی، خلع ید از شرکت نفت انگلیس و ایران (تهران: دهخدا، 1357)، ص 170.