پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ تبلیغات گسترده‌ای در منابع حامی خاندان پهلوی درباره اهمیت نظام وظیفه در ساخت ایران نوین و ارتش نوین دارد؛ در صورتی که واقعیت چیز دیگری بود و نظام وظیفه به اهداف تعیین‌شده نرسید. به‌رغم همه تبلیغات حامیان خاندان پهلوی، شواهد متعددی از وضعیت نامطلوب سرباز و سربازخانه‌های دوره پهلوی اول وجود دارند. در همین زمینه عبدالرسول نیرشیرازی، توصیف ماندگاری از وضعیت نظام وظیفه به قرار زیر ارائه کرده است:
سرباز وظیفه یعنی گرسنه! سرباز وظیفه یعنـی برهنـه! سـرباز وظیفـه یعنـی مسـتخدم گروهبان! سرباز وظیفه یعنی اسیر زندان! سرباز وظیفه یعنی گاو شیرده! سـرباز وظیفـه یعنی مصدر خانم سرکار نایب! یعنی حمال بی‌اجرت! عمله پرزحمت! خیاط و نجار و بنای خانه صاحب‌منصب!، شلاق‌خور دائم!، پیش‌خدمت قائم!، مریض بی‌دکتـر و دوا و پرستار!، و در نهایت سرباز وظیفه یعنی مقتول بـی‌مسـئول.
[1]
