۲۲ مهر ۱۳۴۶

[1]. زنان دربار به روایت اسناد ساواک؛ فرح پهلوی، ج 2، ص 141.

[2]. سیروس فرزانه، فرزند حسن، در سال 1306ش در تهران به دنیا آمد. تحصیلات خود را تا دیپلم فنی مخابرات ادامه داد. سمت‌هایی از جمله‌: مدیر کل فرودگاه مهرآباد، معاون وزارت راه‌، معاون تشریفات دربار شاهنشاهی‌، آجودان کشوری شاه‌ و... را عهده‌دار بود. وی از افراد وفادار به رژیم پهلوی و شخص شاه بود.
براساس گزارش ساواک، فرزانه در بیشتر سفرهای خارج از کشور همراه محمدرضا پهلوی بود و به دریافت نشان‌های متعددی (حدود سی عدد) مفتخر شد. در دوره خدمت وی در سمت سرپرست سازمان جلب سیاحان، مواردی از سوءاستفاده مالی وجود داشت. طبق گزارش ساواک: «سیروس فرزانه، معاون پیشین نخست‌وزیر و سرپرست سازمان جلب سیاحان، در بین مردم فردی نادرست شناخته می‌شود و در جریان تجهیز و آماده کردن هتل‌ها در جشن دوهزاروپانصدمین سال بنیان‌گذاری شاهنشاهی ایران بحث‌های زیادی مبنی بر سوءاستفاده‌های وی وجود داشته است‌... موردی که برای تعقیب وی با مدرک موجود است مربوط به جریان پرداخت مبلغ دو میلیون و دویست هزار ریال از طرف دفتر فرح به سازمان جلب سیاحان می‌باشد... دفتر فرح طی نامه‌ای چکی به مبلغ 2.200.000 ریال به سازمان جلب سیاحان ارسال و درخواست می‌نمایند وصول آن را اعلام دارند. مقارن این امر سازمان جلب سیاحان در وزارت اطلاعات ادغام و سیروس کنار گذارده می‌شود. پس از چندی دفتر فرح وصول چک را از وزارت اطلاعات درخواست می‌کند.
در بررسی معلوم می‌شود که سابقه‌ای از نامه و چک موجود نیست‌، بعد که تحقیق می‌شود روشن می‌گردد سیروس فرزانه نامه را از بین برده و چک را نیز به وسیله شخصی به نام الیاس، که صراف است، وصول کرده و بعد که از وی تحقیق شده گفته است وجه را دریافت و به مهدی بهره‌مند، معاون وقت جلب سیاحان، داده است‌؛ درحالی‌که چنین نبوده و مشخص نگردیده که پول مذکور چه شده است‌. از ماجرای اخیر کریم‌پاشا بهادری: رئیس دفتر فرح‌، و غلامرضا کیان‌پور: وزیر وقت اطلاعات و جهانگردی کاملا اطلاع دارند و باید از آنها سؤال و پرونده تشکیل شود، اما اتفاقی نمی‌افتد و پیگیری جدی هم به عمل نمی‌آید و فرزانه به چپاول‌های خود ادامه می‌دهد تا سال 1355 که به علت بیماری قلبی با بازنشستگی وی موافقت می‌شود.
منبع: اسناد ساواک‌، پرونده‌ انفرادی
 

[3]. حمید رهنما، فرزند زین‌العابدین، به سال 1291 در خانواده‌ای متمول در تهران به دنیا آمد. وی پس از سپری نمودن تحصیلات مقدماتی به دانشگاه تهران راه یافت و در رشته حقوق لیسانس گرفت و مدتی نیز در دانشگاه بیروت در رشته علوم سیاسی تحصیل کرد.
حمید رهنما کار مطبوعاتی خود را از مدیریت روزنامه ایران آغاز کرد و مدتی نیز عضو شورای عالی تبلیغات بود.
وی ابتدا در سازمان برنامه و بودجه استخدام شد و از طرف آن سازمان جهت تحصیل در رشته امور بازرگانی به انگلستان رفت و در مراجعت به ایران ابتدا در وزارت خارجه و در سال 1337 به عنوان بازرس در شرکت قند استخدام و پس از مدتی به مدیریت شرکت سهامی نساجی برگزیده شد.
رهنما هم‌زمان با عضویت در هیئت مدیره شرکت نفت، در سازمان برنامه نیز به عنوان بازرس همکاری داشت و در سال 1350 وزیر اطلاعات شد.
گزارش ساواک در سال 1353 حاکی است که به دستور حمید رهنما به نام بودجه وزارت اطلاعات حدود سیصد، چهارصد جلد کتاب خطی قدیمی به ارزش یک میلیون و هفتصد هزار تومان خریداری شد، ولی کلیه این کتاب‌ها و عکس‌های قدیمی را حمید رهنما به منزلش برده است. او در سال 1353 به عنوان رئیس هیئت نمایندگی ثابت ایران در یونسکو انتخاب شد.
حمید رهنما در حزب مردم اقبال عضویت داشت و مدیر روزنامه‌های ایران و تلاش بود و به عنوان دانشیار در دانشگاه صنعتی تدریس می‌کرد و در باشگاه ورزشی شاهنشاهی عضویت داشت.
وی در مصادر مختلف مدیریتی علاوه بر سستی و ناتوانی، سوءاستفاده‌های مالی بسیاری کرد و در زمینه مفاسد اخلاقی نیز در دوران وزارت شهرت زیادی داشت.

[4]. هدایای دربار پهلوی به بیگانگان به روایت اسناد ساواک، ص 7؛ زنان دربار به روایت اسناد ساواک؛ فرح پهلوی، ج 3، ص 200.

[5]. ملا احمد کروبی به روایت اسناد ساواک، ص 42.

[6]. حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی به روایت اسناد ساواک، ص 321.

[7]. آیت‌الله سیدمرتضی پسندیده به روایت اسناد ساواک، ص 128.

[8]. آیت‌الله حاج سیدمحمدصادق لواسانی به روایت اسناد ساواک، ص 153.

[9]. اطلاعات، 22 مهر 1346، صص 1 و 13. 

[10]. همان‌جا. 

[11]. همان، ص 16.

[12]. همان‌جا. 

[13]. همان‌جا. 

[14]. همان‌جا. 

[15]. همان‌جا. 

[16]. همان‌جا. 

[17]. همان‌جا. 

[18]. همان، ص 1.

[19]. همان، ص 4.

[20]. همان‌جا. 

[21]. همان‌جا.