نوشتار حاضر مربوط به بررسی و بازخوانی یک رقم از عباس میرزا می باشد. وی چهارمین پسر فتحعلی شاه متولد ذیحجه 1203 ه.ق است که در سال 1223 ه.ق به ولیعهدی رسید و به حکمرانی تبریز منصوب شد و در جمادی الاخر 1249 ه.ق در مشهد وفات یافت.
اصل این رقم در موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران با اندازه 19× 30 و با شماره 6945-ق موجود می باشد. لازم به ذکر است که این رقم شش ماه قبل از مرگ عباس میرزا و در سبک و سیاق نامه های اداری نگاشته شده است.
رقم فوق فاقد مقدمه بوده، بسیار خلاصه می باشد و به طور صریح به اصل مطلب که توصیه و سفارش است پرداخته شده است. این رقم مستقیم با عبارت احترام آمیز «مقرب الخاقان» که منظور میرزا ابوالحسن خان وزیر امور خارجه می باشد آغاز شده است و سپس با کلمه «بداند» جمله به صورت آمرانه و دستوری درباره مهمان نوازی سفیر روسیه ادامه می یابد. ایوان سیمونیچ که جهت اجرای مفاد عهد نامه ترکمانچای و به عنوان سفیر کبیر روسیه در سال 1248 ه.ق در ایران مشغول به کار شد، طبق سنت ابتدا به تبریز مقر ولیعهد مراجعه نموده و سپس برای اجرای ماموریت خود به پایتخت رهسپار شده است. ولی طبق نامه ای که به میرزا ابوالقاسم قائم مقام (مشاور و معتمد عباس میرزا) می نگارد از نحوه برخورد ورسیدگی به امورات معمول، توسط وزیر امور خارجه گله مند است. (رک: اسنادی از روند اجرای معاهده ترکمان چای، فاطمه قاضیها، سند شماره 97، صفحه 210) به نظر می رسد عباس میرزا با جمله «استحضار داده بود» احتمالا به این موارد اشاره می کند و با جمله «اطمینان به هم رساندیم» بر مهمان نوازی از وی تاکید می نماید. در ادامه عباس میرزا بررسی عملکرد سفیر را موکول به ورود خویش به تهران می داند که البته چنین امری هرگز اتفاق نمی افتد. در پایان با جمله «التفات ما را کامل داند و در عهده شناسد» نامه به پایان می رسد.
مهرها:
مهر «عبده الراجی عباس» 1240 در اندازه 2/2 × 5/1 (تاریخ حک 1240) در بالای سند قرار گرفته است.
پشت سند که در واقع تایید نامه می باشد مهر بیضی به سجع «یا ابالقاسم» مربوط به میرزا ابوالقاسم قائم مقام است.
رقم عباس میرزا: سفارش به میرزا ابوالحسن خان در خصوص احترام به سفیر کبیر دولت روسیه در تهران
هو
مقرب الخاقان میرزا ابوالحسن خان وزیر امور خارجه بداند، که عریضه آن عالیجاه بنظر رسید، صدق ارادت تجدید ظهور یافت در باب آداب احترام ینارال غراف سیمونیچ ایلچی دولت بهیه روسیه و مراقبت مهام او در دارالخلافه که استحضار داده بود اطمینان بهم رساندیم که انشاءالله تعالی بهر جهت از جهات به او خوش خواهد گذشت باید تا ورود ما آنچه خوب و صلاح داند در کارهای ایلچی از پاسداری قواعد احترام و خوب گذشتن مهام او بعمل آورد و غفلت نکند خودمان که انشاءالله وارد شویم مصلحت جویی ها و خدمات آن عالیجاه را جزء جزء میرسیم و تحسین می فرماییم، التفات ما را کامل داند و در عهده شناسد. تحریراٌ فی شهر ذی الحجه الحرام سنه 1248. 1
شماره آرشیو:6945ق
شماره آرشیو: 1-6945ق
پی نوشت:
رضا فراستی، فرمان ها و رقم های دوره قاجار، جلد اول: 60-1211 ق، موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی، تهران، 1372، ص 114. https://iichs.ir/vdce.v8ebjh8xv9bij.html
