وضعیت مالکان و املاک متصرفه رضاشاه پس از او

«... پس از آنکه محمدرضاشاه طبق فرمان خود آن املاک را به دولت واگذار نمود،‌ از طرفی مالکین سابق آن املاک فوراً‌ املاک خود را متصرف شدند و اعتنایی به دولت نکردند و از طرف دیگر وزیر دارایی کابینه مرحوم فروغی نیز به نام دکتر مشرف نفیسی که به شمال برای سرکشی آن املاک رفته بود مورد حمله مردم با چوب و چماق قرار گرفته از ترس خرد شدن اتومبیل و خودش به تهران فرار نمود زیرا شمال در اشغال ارتش سرخ بود و قوایی از دولت ایران در آن‌جا نبود و کارپردازان ستمگر رضاشاه نیز همه فرار نموده بودند و مردم ستم‌کش مازندران نیز عصبانی از دستگاه و دولت بودند و اعتنایی به مأمورین وزارت دارایی نمی‌کردند از این جهت رابطه دولت با مالکین این املاک به کلی قطع بود خصوصاً‌ این‌که قانون استرداد املاک مزبور نیز از تصویب نهایی گذشته دادگاه‌های قانونی نیز تشکیل یافته بود و مالکین اطمینان داشتند که دیگر از ملک خود برکنار نخواهند شد.
 
بر این اساس بود که با مرحوم قوام‌السلطنه مذاکره نمودم تصویب‌نامه تهیه و امضا شود که مالکین املاک تا موقعی که احکام قطعی استرداد را به دست نیاورده‌اند به رسم امانت در آن املاک دخالت و عمل نمایند و 50 درصد از درآمد را برای خود بردارند و 50 درصد دیگر را به اداره املاک واگذاری که به ریاست مصطفی‌قلی رام در وزارت دارایی تشکیل شده بود بپردازند. ضمناً‌ درباره املاک ورثه خلعتبری که مشتمل بر املاک زیادی از علمده تا نزدیکی‌های رودسر بود مقرر گردید که وضع املاک مزبور و ورثه خلعتبری روشن‌تر شود. مرحوم قوام که خود در لاهیجان مزارع چای‌کاری داشت و کم و بیش از مظالم کارپردازان رضاشاه به مردم مازندران و گرگان و قسمتی از گیلان با اطلاع بود این مطالب را به شکل تصویب‌نامه دولت از تصویب هیئت وزیران گذرانیده به وزارت دارایی آن را ابلاغ کرد که از آن به بعد روابط مالکین سابق آن املاک با دولت اصلاح شد.»1
 

دکتر حسن مشرف نفیسی
شماره آرشیو: 1547-۴ع

پی نوشت: