نام اصلی کسی که بسیاری از مردم آفریقای جنوبی به نشانهٔ احترام او را مخولو (پدربزرگ) صدا می‌زنند، رولیهلاهلا بود. نلسون رولیهلا ماندلا متولد 26 تیر 1297 برابر با 18 ژوئیه 1918 می‌باشد. پدرش رئیس قبیله بود. در هفت سالگی، به مدرسه رفت، وی در مدرسه توسط یک معلم متدیست، با تبعیت از نام دریاسالار انگلیسی، «نلسون» نام نهاده شد. پدر رولیهلاهلا وقتی وی نه ساله بود در نتیجه بیماری سل درگذشت، و نایب‌السلطنه سرپرستی وی را برعهده...
آزادی به بریدن زنجیرها از دست و پا خلاصه نمی‌شود، آزادی به احترام گذاشتن آزادی دیگران نیز نیاز دارد.
نلسون ماندلا
نام اصلی کسی که بسیاری از مردم آفریقای جنوبی به نشانهٔ احترام او را مخولو (پدربزرگ) صدا می‌زنند، رولیهلاهلا بود. نلسون رولیهلا ماندلا متولد 26 تیر 1297 برابر با 18 ژوئیه 1918 می‌باشد. پدرش رئیس قبیله بود. در هفت سالگی، به مدرسه رفت، وی در مدرسه توسط یک معلم متدیست، با تبعیت از نام دریاسالار انگلیسی، «نلسون» نام نهاده شد. پدر رولیهلاهلا وقتی وی نه ساله بود در نتیجه بیماری سل درگذشت، و نایب‌السلطنه سرپرستی وی را برعهده گرفت. ماندلا در یک مدرسه تبلیغی در همسایگی محل زندگی نایب‌السلطنه مشغول به تحصیل شد. بر اساس رسوم تمبو، او در شانزده سالگی، به مدرسه شبانه‌روزی برای تحصیل فرهنگ غرب رفت. او به جای سه سال، در دو سال موفق به اخذ مدرک مقدماتی خود گردید. 1 در دهه 1950به تمامی نقاط آفریقای جنوبی سفر کرد و اهداف خود را در مورد تشکیل جامعه‌ای آزاد، غیرنژادی و دموکراتیک تبلیغ نمود. در 1953 در مخالفت با آپارتاید به عضویت "کنگره ملی آفریقا" درآمد. 2 نلسون ماندلا ابتدا، طرفدار مبارزه عمومی غیر خشونت‌آمیز بود، در ۵دسامبر ۱۹۵۶به همراه ۱۵۰تن دیگر دستگیر و زندانی شد که تا ۱۹۶۱ادامه یافت. از سال ۱۹۵۲تا ۱۹۵۹با روی کار آمدن طبقه جدیدی از فعالان سیاه‌پوست "آفریکانیست"، فعالیت کنگره ملی آفریقا با اختلالات زیادی همراه شد. رهبران کنگره ملی آفریقا موقعیت خود را از طریق اتحاد با احزاب سیاسی کوچک سفیدپوست، رنگین پوست و سرخ‌پوست برای جلب موقعیتی بهتر از آفریکانیست‌ها بهبود بخشیدند. ماندلا در سال 1961 در کنفرانس فراگیر آفریقا تشکیل "اومخونتووه سیزوه" به معنای "نیزه ملت" که براساس نهضت چریکی یهودیان تشکیل شده بود و رهبری آن را ماندلا و فعالان یهودی حزب کمونیست آفریقای جنوبی برعهده داشتند، اعلام کرد. پس از آن ماندلا پنهانی کشور را ترک و با رهبران آفریقا در الجزایر و دیگر نقاط دیدار کرد. ماندلا پس از پی بردن به اینکه کنگره ملی آفریقا وابسته به سفیدپوستان کمونیست است، به آفریقا بازگشت و مصمم به تقویت بخش ملی‌گرای آفریقا شد. 3 ماندلا در ژوئن 1964 به اتهام خرابکاری برای براندازی حکومت به حبس ابد محکوم شد. از همین سال بود که در مقام سازمان‌دهنده کنگره ملی آفریقا به زندان افتاد. و به نماد وحدت برای جنبش جهانی مبارزه با جدایی نژادی بدل شد. در سالهای 1985 تا 1986 و اوج گیری مقاومت گسترده سیاهان در برابر آپارتاید بار دیگر مسأله آزادی نلسون ماندلا از زندان مسأله روز افریقای جنوبی گشت. 4 در 1990 آپارتاید و تحریمهای اقتصادی که بر آفریقای جنوبی توسط کشورهای غربی تحمیل شده بود، این کشور را از لحاظ اقتصادی ضعیف کرد. سیر اوضاع بین‌المللی (از جمله سقوط رژیمهای کمونیستی)، دولت سفیدپوستان را قانع کرد که می‌توان به سازش دست یافت. همه این عوامل دکلرک را که در 1989 جانشین بوتا شده بود، واداشت که در 2 فوریه 1990 ممنوعیت "کنگره"، " حزب کمونیست"، و " کنگره ملی آفریقا" را لغو کند، و از آنان دعوت به عمل آورد تا برای نظم جدید مذاکره کنند. 5 به دستور دکلرک ــ رئیس‌جمهور وقت افریقای جنوبی ــ ماندلا را آزاد کردند؛ وی پس از آزادی با حکومت آفریقای جنوبی درباره آینده چندنژادی این کشور مذاکره کرد. پس از آنکه کنگره ملی افریقا 62/65 درصد آرا را در انتخابات به‌دست آورد، در دسامبر 1991 مذاکرات خود را درباره قانون اساسی کشور با حکومت وقت آغاز کرد و در فوریه 1993 ماندلا و دکلرک بر سر تشکیل حکومت وحدت ملی به توافق رسیدند. 6 در سال 1993 نلسون ماندلا به همراه دی کلرک از آفریقای جنوبی برنده جایزه صلح نوبل به دلیل تلاشهای خستگی‌ناپذیرشان برای رسیدن به یک دموکراسی غیرنژادی شدند. 7 ماندلا در مه 1994 در مقام اولین رئیس‌جمهور پس از دوره جدایی نژادی سوگند یاد کرد . ماندلا در دسامبر 1997 از ریاست کنگره ملی افریقا کنار رفت و جای خود را به تابو امبکی معاون پیشین خود داد. در ژانویه 2000 به مقام میانجی سازمان ملل‌متحد در جنگ داخلی هفت‌ساله بوروندی تعیین شد. 8 در تاریخ 31 خرداد 1371 و 25 مهر 1378 نلسون ماندلا با رهبر انقلاب اسلامی دیدار و از ایشان به عنوان رهبر خود یاد کرد، که در آن بر تأثیر مستقیم پیروزی انقلاب اسلامی ایران در امید بخشیدن به مردم آفریقای جنوبی برای پایداری و مبارزه علیه رژیم نژادپرست حاکم بر این کشور تأکید کرد: انقلاب اسلامی ایران تحت رهبری امام خمینی امیدهای فراوانی را برای قیام مردم آفریقای جنوبی در مبارزه علیه بی‌عدالتی به همراه داشته است و بدون تردید تاریخ هرگز نقش ایران اسلامی را فراموش نخواهد کرد. ملاقات با رهبر انقلاب بزرگی که جهان را تحت تأثیر قرار داده است، برای من امیدبخش و موجب افتخار بزرگی است ، ومردم آفریقای جنوبی اکنون برای شنیدن گزارش دیدارهای من با رهبر بزرگ انقلاب و مقامات عالیرتبه‌ی جمهوری اسلامی ایران به انتظار نشسته‌اند.
در این دیدار حضرت آیت الله خامنه‌ای فرمودند: در شرایطی که اقلیت سفیدپوست حاکم بر سرنوشت ملت آفریقای جنوبی امکانات سیاسی و اقتصادی خود را همراه با فشارهای اجتماعی، تلاش عظیم دیپلماسی و خشونت علیه مبارزات بحق مردم آن کشور به کار گرفته است، و برای ایجاد اختلاف و تفرقه بین گروههای قومی و سیاه‌پوستان برنامه‌ریزی و تلاش می کند، رهبران مبارزات ضدنژادپرستی باید تمامی ظرفیتهای خود را برای به زانو درآوردن رژیم آپارتاید مورد استفاده قرار دهند که در این زمینه حضور مردم در صحنه بهترین و مؤثرترین سلاح خواهد بود. 9 علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی راز ماندگاری ماندلا را چنین بیان می‌کند: «آنچه ماندلا را ماندگار کرد مبارزه برای آزادی انسان بود نه مبارزه برای جاه‌طلبی. این همان چیزی بود که ماندلا را در ردیف تاریخ‌سازانی مثل حضرت امام خمینی (ره) و مهاتما گاندی گذاشت». 10 ماندلا سه بار ازدواج کرد، اولین همسر وی "اولین نتوکومیس" بود که در سال 1944 با وی ازدواج کرد و در 1957 به دلیل عدم تمایل به فعالیت سیاسی از هم جدا شدند. "وینی مادیکیزلا" دومین همسر وی که از فعالان حقوق مدنی و سخنگوی اصلی کنگره ملی افریقا بود؛ زن و شوهر تا سال 1996 سمبل مبارزه با آپارتاید بودند و در همین سال از هم جدا شدند. در سال 1998 با "گراساماشل" بیوه رهبر ملی‌گرای موزامبیک ازدواج کرد، که گفته می‌شود تعادل نسبی را در زندگی ماندلا ایجاد کرد. ماندلا 6 فرزند و 17 نوه داشت. 11 ماندلا کتابها و مقالات متعددی منتشر کرده است. خاطرات وی با نام راه دشوار آزادی با ترجمه مهوش غلامی به فارسی ترجمه شده است. آخرین کتاب وی با نام انگلیسی Conversation with Myself خودگوئیهای من که در سال۲۰۱۱از سوی بنیاد ماندلا مشتمل بر ناگفته‌های زندگی وی منتشر شده بود، در سال ۱۳۹۰به زبان فارسی با عنوانپندارها و گفتارها با ترجمه علی‌اکبر عبدالرشیدی انتشار یافت. 12 نلسون ماندلا در 14 آذر 1392 برابر با 5 دسامبر 2013 در ژوهانسبورگ افریقای جنوبی درگذشت. در پیام تسلیت حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی به «جاکوب زوما» رئیس جمهور آفریقای جنوبی به مناسبت درگذشت نلسون ماندلا آمده است: او در این راه پر فراز و نشیب و سراسر رنج، با تحمل آوارگی، دوری از خانه و خانواده و زندانهای طویل المدت، راه طولانی آزادی را شکوهمندانه معنا بخشید. او بی‌تردید شخصیت ممتازی بود که پس از پیروزی و به بار نشستن مبارزات، با پیوند اخلاق و سیاست، شیرینی بخشش، در عین فراموش نکردن را حتی به زندانبانان و به بندکشندگان خود چشانید و از خود خاطره کم‌نظیری برای جهان بشریت به جا گذاشت. شگفتی زندگی او در آن بود که می‌دانست چگونه زندگی کند. 13 اگر قرار باشد خون را با خون شست دچار بدبختی می‌شویم، ببخشیم اما فراموش نکنیم! نلسون ماندلا
پی نوشت:
1. http://fa.wikipedia.org
2. فرهنگ تاریخ، ترجمه احمد تدین، شهین احمدی ( تهران: آگاه، 1362)، ج 2، ص 1096.
