ناصر اعتمادی

 
ناصرقلی معروف به ناصر اعتمادی (نصرالدوله)، برادرزاده حاجی مجدالدوله داماد ناصرالدین شاه و از رجال قاجار می‌باشد، که در سال 1271 در تهران متولد شد. پس از اتمام تحصیلات ابتدایی و متوسطه به اروپا رفت. مدتها در روسیه در رشته نظام تحصیل کرد. پس از فراغت به آلمان رفت. و ده سال در آنجا اقامت داشت. پس از ورود به ایران با درجه سرهنگی وارد قزاقخانه شد. اولین شغل مهمی که به او داده شد، ریاست محاسبات وزارت جنگ بود. سپس به فرماندهی قزاقخانه آذربایجان رسید، و با درجه سرتیپی مدت سه سال و نیم در این پست باقی ماند، بعد با همان سمت در اصفهان به درجه سرتیپی نائل آمد. در 1297 به وزارت داخله رسید و سپس به حکمرانی بنادر جنوب منصوب شد؛ که از آنجا به حکومت خمسه و زنجان مأمور گردید1.
 

نصرالدوله اعتمادی که بعدها به مقامات مهمی در قشون ایران ارتقاء یافت

 
در آغاز کودتای 1299 که حاکم زنجان بود، به تهران احضار و هشت ماه زندانی شد، بعد از آزادی به کار آزاد و مطالعه درسی پرداخت. در زمان شهربانی محمد درگاهی به اتهام تشکیل کمیته بلشویک، با وساطت آقایان ملک‌الشعرای بهار و سید حسین زعیم، دستگیر و به سمنان تبعید شد. هنگامی که سرلشکر کوپال به ریاست نظمیه انتخاب گردید، دستور آزادی ایشان صادر و موقع مراجعت به تهران به عضویت هیئت مدیره شیلات منصوب شد، در سال 1317 در اواخر سلطنت رضا شاه مأمور خرید و حمل کارخانه ذوب آهن شد و به آلمان رفت. در برلین تمام مقدمات حمل ماشینها را فراهم کرد و به واسطه بروز جنگ و پیش‌آمد شهریور 20، ورود کارخانه ذوب آهن به ایران ممکن نگردید ؛ به طوری که اعتمادی به نماینده سالنامه دنیا اظهار داشت که: «مهیج‌ترین خاطره زندگی من مأموریت حمل کارخانه ذوب آهن بود، که با علاقه ممتد رضاشاه نسبت به ورود و بهره‌برداری از کارخانه با وجود تهیه مقدمات به کشور وارد نشد».2
 
بعد از برگشت به معاونت راه منصوب شد، چندی بعد در کابینه دوم علی سهیلی از 10 فروردین 1322 معاون نخست‌وزیر شد، از 17 فروردین 1323 تا 15 شهریور 1323 وزیر کشاورزی در کابینه دوم محمد ساعد؛ و از 22 آذر 1324 به استانداری خراسان منصوب شد و در سال 1325 عضو هیئت مدیره بانک صنعتی معدنی ایران و هیئت مدیره شیلات ایران و شوروی شد3.
 

از راست به چپ صدر وزیر دادگستری،
ناصر اعتمادی معاون نخست‌وزیر، ساعد وزیر خارجه

 
زمانی که در پستهای نیابت تولیت آستان‌ قدس و استانداری خراسان بود، علاوه بر انجام امور اداری و مالی که شامل‌ تأمین هزینه‌های لازم در بخشهای مختلف آستان قدس همچون: بیمارستان شاه رضا، کتابخانه، نوانخانه، جذامی‌خانه ، مهمانخانه، دارالتربیة شاهپور، دارالتولیه و... بود، اقدام به خرید املاک دوراب و سعدآباد در ناحیه تربت حیدریه نموده، و اقداماتی نیز برای انجام تعمیرات و نوسازی در ایوان طلای صحن نو (صحن آزادی)، ایوان طلای صحن عتیق (صحن انقلاب)، پشت‌بام حرم مطهر و سرای شاهوردیخان (از موقوفات آستان قدس) صورت داد، در برخی منابع آمده است که اعتمادی در دوران مسئولیتش کلیه سنگهای کف صحن قدیم را که از دوره تولیت وزیرنظام بوده، بر می‌چیند و با سنگ خلج، سنگفرش می‌نماید.
 
نمونه‌ای از نامه‌ اعتمادی که خطاب به رؤسای ادارات و دوائر مختلف آستان قدس نوشته و در آن از منفعل بودن مدیران گلایه‌مند است: «به طوری که مشاهده می‌شود، اکثر پیشنهادات واصله از دوائر و شعب آستان قدس به طور حکایت و گزارش است، و انجام آن را موکول به نظر اینجانب می‌کنند. خاطرنشان می‌شود، رؤسای ادارات بایستی در انجام امور خود مطالعه، پس از تشخیص صرفه و صلاح با مسئولیتی که دارند، صریحاً اظهارنظر کنند تا دستور اقدام داده شود؛ چنانچه بر خلاف این دستور پیشنهادی بفرستند، علاوه بر اینکه ترتیب اثر داده نمی‌شود، پیشنهاد دهنده مؤاخذه می‌شود».4
 

نمونه امضای ناصر اعتمادی

 
ناصر اعتمادی زبانهای روسی و آلمانی را خوب، و فرانسه و انگلیسی را در حد متوسط می‌دانست، عقیده اجتماعی وی این بود:
 
باید عدالت عمومی در این کشور برقرار شود، تا به حساب همگی رسیدگی و مرا که بعد از نیم قرن خدمت به این مملکت کلیه ثروت پدری را از دست داده‌ام و باغ نگارستان معروف را که از پدر به من رسیده بود ذرع به ذرع فروختم، در زمره سایرین قرار ندهند، در مدتی‌که استاندارخراسان بودم پولهای زیادی برای من می‌فرستادند که از مقام خود سوء استفاده کرده و تشبثاتی نمایم، چنانکه برای تقسیم پارچه بین اهالی مشهد آنقدر مرا تحت فشار قرار دادند که شرم دارم مطلبی در این باره بگویم؛ بله اینهاست نتیجه خرابکاری مملکت و اینهاست که عده‌ای نالایق و استفاده‌چی نمی‌گذارند عدالت اجتماعی در این کشور برقرار شود5.
 

به نظر کاریکاتوریست" نصرالدوله اعتمادی هنوز که هنوز است در فکر باغ نگارستان است، که به او سخت بی‌وفائی کرد"
ناصر اعتمادی در سال 1328 در تهران درگذشت.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. باقر عاقلی، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (تهران: نشر گفتار، نشر علم، 1380)، ج 1، ص136.
2. «باغ نگارستان باو بی‌وفائی کرد»، سالنامه دنیا، 3(1326):107.
3. محمود صارم درگزی، خاطرات میرزا محمود صارم‌الممالک درگزی ( شیروان: شیلان، 1388)، ص 539.
4. سعیده جلالیان، «شرح حال و عملکرد نایب‌التولیه‌های آستان قدس رضوی در دوره پهلوی دوم (از 1320 تا 1330ش)»، شمسه، 3 (نشریه الکترونیکی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی).http://www.aqlibrary.ir
5. «باغ نگارستان باو بی‌وفائی کرد»، 108.